Экономика және менеджмент факультеті, қазақ, орыс тілдері және ісқағаздарын жүргізу кафедрасы, Г2-320-дәрісхана
Жанәбілова Айжан Кеңесқызы – педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент
Тел: 54-03-92
Сабақ өткізу уақыты: дәрісханалық сабақтар бекітілген кестеге сәйкес өткізіледі
1 ПӘННІҢ СИПАТАМАСЫ, ОНЫҢ ОҚУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ОРНЫ
Оқылатын пәнге сипатама
Магистр академиялық дәрежедегі түлектерді дайындауда «Орфография теориясы» жалпы білім беру пәндердің ішінде таңдау компоненті ретінде оқылатын пәндердің бірі болып табылады. Курстың мазмұны – жазудың маңызы, түрлері, орфографияның графикаға қатысы, орфографияның принциптері, орфография ережелерін іске асыруға арналған құралдар, оның құрылысы, екінші, үшінші басылымындағы өзгерістер. Орфографиялық сөздіктер. Олардың әр жылғы басылымдарындағы өзгерістер.
1.2 Пәнді оқытудағы мақсаты мен міндеттері
Келешек жоғары білімді мамандарға практикалық сабақтарда оқу пәні ретіндегі орфография теориясы курсы бойынша меңгерген білімдерін жүйелеп, магистрлердің емле ережелерін дұрыс, тиімді пайдалана білу, іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру, тұрақтандыру мақсаты көзделеді.
Пәнді оқытып үйретудегі міндеттер:
- магистрлерді оқу-әдістемелік еңбектерге өз беттерімен ғылыми талдау жасай білуге үйрету, өз білімдерін үнемі жетілдіріп отыруға дағдыландыру.
- орфография теориясының өз алдына жеке сала екендігі;
- жоғары оқу орындарында орфографияны оқытудың міндеттері, мазмұны, принциптері;
- орфографиялық ережелер және олардың тармақтары: әріптердің емлесі, түбір сөздердің және қосымшалардың жазылуы бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер, шылаулар мен одағайлардың жазылуы, бас әріптің қолданылуы, сөздерді тасымалдау;
- орфографиялық ережелерін іске асыруға, арналған құралдар, олардың құрылымы.
1.3 Пәнді меңгеру нәтижелері
Білімі (мысалы):
Білім алушылар білуге тиіс:
Орфография жұмыстарының түрлері және оларды жүргізу тәсілдері: көшіру, грамматикалық-орфографиялық талдау, диктанттар, мазмұндама мен шығарма. Сөздікпен жұмыс жасаудың маңызы. Бұл жұмыстың фонетика, лексика, грамматика жаттығуларымен байланысы.
Дағдылары:
«Орфография теориясы» пәнінен алған білімдерін тиянақтап, алған білімдерін болашақ мамандықтарында қолдануға машықтанады.
Құзыреттері:
Түйінді құзыреттер болып табылады:
ақпараттарды саралауға, оларды орнымен қолдана алу;
орфографиялық, орфоэпиялық нормаларды сақтау.
Пәннің алдыңғы деректемелер
Жоғары білім, филологиялық (немесе гуманитарлық) профильдегі бакалавриат бойынша жоғары базалық білім негізінде, яғни орфография мәселелерін жан-жақты тереңдетіп оқытуға, сауатты жазып, мәдениетті сөйлеуге дағдыландыру.
Пәннің кейінгі деректемелер
«Орфография теориясы» бойынша алған білімі «Тіл білімінің және әдебиеттанудың өзекті мәселелері», «XX-XXI ғасырлар шегіндегі тіл және әдебиет» пәндерін оқуда қажет болады.
2 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
2.1 Тақырыптық жоспар
Тақырып атауы, оның мазмұны
|
Еңбек
сы
йым
дылы
ғы, сағ
|
Ұсы
нылған әдебиеттер
|
1
|
2
|
3
|
Семинарлық (тәжірибелік) сабақтар
|
1-тақырып
Қазақ орфографиясының қалыптасуы мен даму жолдары.
|
1 апта,
2 сағат
|
1, 2, 6
|
2-тақырып
Қазақ емлесінің кейбір мәселелері жайында.
|
2 апта,
2 сағат
|
1,3
|
3-тақырып
Дауыстылардың жазылуы.
|
3 апта,
2 сағат
|
3,5
|
4-тақырып
Кейбір дауыссыздардың жазылуы.
|
4 апта,
2 сағат
|
3,4
|
5-тақырып
Түбір сөздердің жазылуы.
|
5 апта,
2 сағат
|
1,2
|
6-тақырып
Қосымшалардың жазылуы.
|
6 апта,
2 сағат
|
1,2,4
|
1
|
2
|
3
|
7-тақырып
1. Бөлек жазылатын сөздер.
2. Қаратпа сөздерге байланысты қойылатын талаптар.
|
7 апта,
2 сағат
|
1,2,4
|
8-тақырып
1. Бірге жазылатын сөздер.
2. Одағай сөздердің жазылуы.
|
8 апта,
2 сағат
|
1,2
|
9-тақырып
Біріккен сөздердің жазылуы.
|
9 апта,
2 сағат
|
3,4
|
10-тақырып
Күрделі зат есімдерді құрап тұрған сөздердің жазылуы.
|
10 апта,
2 сағат
|
3,5
|
11-тақырып
Қысқарған сөздердің жасалуы.
|
11 апта,
2 сағат
|
2,4
|
12-тақырып
Морфологиялық принцип.
|
12 апта,
2 сағат
|
1,3
|
13-тақырып
Дәстүрлі принцип.
|
13 апта,
2 сағат
|
1,3
|
14-тақырып
Фонетикалық принцип.
|
14 апта,
2 сағат
|
1,4
|
15-тақырып
Қорытынды бақылау жұмысы
|
15 апта,
2 сағат
|
1,4
|
МАГИСТРАНТТЫҢ ОҚЫТУШЫМЕН ОРЫНДАЙТЫН ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ (МОӨЖ)
|
Қазақ орфографиясының қалыптасуы мен даму жолдары.
|
1 апта,
2 сағат
|
1, 5
|
Қазақ емлесінің кейбір мәселелері жайында.
|
2 апта,
2 сағат
|
1,4
|
Дауыстылардың жазылуы.
|
3 апта,
2 сағат
|
3,5
|
Кейбір дауыссыздардың жазылуы.
|
4 апта,
2 сағат
|
2,4
|
Түбір сөздердің жазылуы.
|
5 апта,
2 сағат
|
1,2
|
Қосымшалардың жазылуы.
|
6 апта,
2 сағат
|
1,2,4
|
1. Бөлек жазылатын сөздер.
2. Қаратпа сөздерге байланысты қойылатын талаптар.
|
7 апта,
2 сағат
|
1,2,4
|
1. Бірге жазылатын сөздер.
2. Одағай сөздердің жазылуы.
|
8 апта,
2 сағат
|
1,2
|
Біріккен сөздердің жазылуы.
|
9 апта,
2 сағат
|
3,5
|
Күрделі зат есімдерді құрап тұрған сөздердің жазылуы.
|
10 апта,
2 сағат
|
1,5
|
Қысқарған сөздердің жасалуы.
|
11 апта,
2 сағат
|
2,4
|
1
|
2
|
3
|
Морфологиялық принцип.
|
12 апта,
2 сағат
|
1,3
|
Дәстүрлі принцип.
|
13 апта,
2 сағат
|
1,9
|
Фонетикалық принцип.
|
14 апта,
2 сағат
|
1,4
|
Тест жұмысы
|
15 апта,
2 сағат
|
1,4
|
2.2 Өздік жұмыс тапсырмалары (МӨЖ)
Тақырып
|
Тапсырманың мазмұны және мақсаты
|
Ұсынылатын әдебиеттер
|
Дайындау мерзімі
|
Бақылау түрі
|
Тапсы
ру уақыты
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1-тақырып
Қазақ орфографиясының принциптері.
|
Мақсаты: магистранттарға орфография ережелері туралы ақпарат беріп, сауатты қолдануға дағдыландыру
|
1,4,5
|
1,2,3 апта
|
тест
|
1,2,3 аптаның соңғы сабақта
ры
|
2-тақырып Орыс тілі жұрнақтары жалғанғанда, жіңішкелік белгісінен кейін жазылатын сөздерге қосымшаның жалғанғануы.
|
Мақсаты: үндестік заңына сәйкес қосымшаларды дұрыс жалғауға үйрету.
|
1,2,3,4,5
|
4 апта
|
Ауызша сұрақ-жауап
|
4 апта
|
3-тақырып
Орыс тілі орфографиясы бойынша қолданылатын жер-су және кейбір халық аттарының жазылуы.
|
Мақсаты: магистранттарға топонимдерді дұрыс жазып, қолдануға үйрету.
|
2,4,6
|
5 апта
|
Ауызша сұрақ-жауап
|
5 апта
|
4-тақырып
Қазақ емлесінің кейбір мәселелері.
|
Мақсаты: қазақ тілінің жазылу, айтылу және т.б. өзекті мәселелеріне шолу жасау.
|
2,7,9
|
6 апта
|
Жазбаша бақылау жұмыстары
|
6 апта
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
5-тақырып
Қазақ тіл білімінде орфография мәселелерінің зерттелуі.
|
Мақсаты: А..Байтұрсынов, М.Балақаев, Т.Қордабаев, Р.Сыздықова, Б.Әбілқасымов еңбектеріне сипаттама жасау.
|
1,4,6,8
|
7 апта
|
Жазбаша бақылау жұмыстары
|
7 апта
|
6-тақырып
Қазақ орфографиясының негізі принциптері.
|
Мақсаты: қазақ тілінің орфографиясына топтама жасау, саралау.
|
2,3,6
|
8 апта
|
Жазбаша бақылау жұмыстары
|
8 апта
|
7-тақырып Орфографиялық ережелер.
|
Мақсаты: магистранттарға орфография ережелерін үйрете отырып, дұрыс жазуға, қолдануға дағдыландыру.
|
2,4,5
|
9 апта
|
Тест жұмысы
|
9 апта
|
8-тақырып
Біріңғай мүшелердің дұрыс жазылуы.
|
Мақсаты: болашақта тәжірибе кезінде біріңғай мүшелерді дұрыс жазуға дағдыландыру.
|
3,6,7
|
10,11 апта
|
Жазбаша бақылау жұмыстары
|
10,11 апта
|
9-тақырып
Орыс тілінен енген сөздердің ішінде дыбысталуы өзгеріп қалыптасқан бірқатар сөздер.
|
Мақсаты: магистранттарға кірме сөздердің үндестік заңына бағынбайтынын ескере отырып, орфоэпиялық нормаларды үйрету.
|
8,9
|
12 апта
|
Жазбаша бақылау жұмыстары
|
12 апта
|
10-тақырып
Физика-математика ғылымдары мен өндіріс техника саласына жататын терминдердің жасалу жолдары.
|
Мақсаты: техникалық терминдердің жасалу жолдары мен ерекшеліктерін үйретіп, тәжірбиде қолдануға дағдыландыру.
|
1,3,5,6,7
|
13,14,15 апта
|
Жазбаша бақылау жұмыстары
|
13,14,15 апта
|
Пән тапсырмаларының орындалу және тапсыру кестесі*
Бақылау түрі
|
Оқудың академиялық кезеңі, апта
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
Сабаққа қатысу
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
Практикалық жұмыстары орындау
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
СОӨЖ
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
СӨЖ
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
Реферат
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
*
|
|
|
|
|
|
Эссе
|
|
|
*
|
|
*
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ағымдағы тестілеу
|
|
|
*
|
|
|
*
|
|
|
|
*
|
|
|
*
|
|
|
Аралық тестілеу
|
|
|
|
|
|
|
|
*
|
|
|
|
|
|
|
*
|
Барлығы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ҰСЫНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Оразбаева Ф, Жүнісбекова К. Қазақ тілі – Алматы, 1998.
2 Байтұрсынов А. Тіл тағылымы – Алматы, 1992.
3 Әбілқасымов Б. Қазақ жазбасында тыныс белгілерін қолдану тарихына қатысты соңғы деректер // Известия КазССР, выпуск.3, 1963, 81 стр.
4 Балақаев М. Сауатты жазудың негізгі шарты- тыныс белгі. «Екпінді»
5 Әбілқасымов Б. Тыныс белгілері //Оралдық «Екпінді» газеті, январь1952
6 Мұсабекова Ф. Қазіргі қазақ тілінің пуектуациясы. Алматы: Мектеп 1973
7 Мұсабекова Ф. Тыныс белгілерін оқытудың кейбір мәселелері. Алматы1959
8 Сыздықова Р. Емле және тыныс белгілері. Алматы 1996
9 Сыздықова Р. Қазақ орфографиясы мен пунктуациясы жайында анықтағыш. Алматы 1960, 1974
10 Қазіргі қазақ тілі бағдарламасы. Фонетика. Морфология. Синтаксис. Алматы 1994.
11 Жолымбетов Қ. Қазақ орфографиясын игерудің негіздері.-Алматы: Мектеп, 1975.-144б
12 Жүсіпов М. Сингармониялық алфавит пен орфография жасалуының тарихы // Тілтаным.-2003.-№1.-Б.24-29
13 Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы: Емле, тыныс белгілері, сөз сазы.- Астана: Елорда, 2000.-532б
14 Қордабаев Т.Қазақ тілі білімінің қалыптасу, даму, жолдары.- Алматы: Мектеп, 1987.-124б.
4 БІЛІМДІ БАҒАЛАУ
4.1 Оқытушы талаптары
- магистранттың дәрістік және практикалық сабақтарға міндетті түрде қатысуы;
- сабаққа кешікпеуі;
- сабаққа екі рет кешігу бір рет сабақтан қалғанмен тең;
- өздік жұмыстарды кесте бойынша уақытында өткізуі қажет. Жұмыс уақытылы тапсырылмаса қойылатын балл төмендейді. Барлық тапсырманы тапсырмаған студенттер емтиханға кіргізілмейді;
- орташа рейтингі Рср = (Р1 + Р2)/2 50% кем магистранттар емтиханға жіберілмейді;
- оқу үрдісінде магистранттың білім алуына кедергі болатын жағдайларды болдырмау;
- магистранттар сабақ барысында ұялы телефондарын ажыратулары керек.
4.2 Баға критерийі
Барлық тапсырма түрлері 100 балдық жүйемен бағаланады.
Ағымдағы бақылау өткізіледі және оның ішіне дәрістерге қатысуды, практикалық сабақтар мен өздік жұмыстарды орындау кіреді.
Білімді аралық бақылау тест түрінде семестрдің 7 және 15 апталарында өткізіледі. Рейтинг келесі бақылау түрлерінен жиналады*:
Аттестациялау кезеңі
|
Бақылау түрі, %
|
Сабаққа қатысуы
|
Дәріс конспектісі
|
Практикалық
жұмыстарды
орындауы
|
МОӨЖ орындауы
|
МӨЖ орындауы
|
Ағымдағы бақылау
|
Аралық бақылау
|
Барлығы
|
Рейтинг 1
|
5
|
5
|
25
|
20
|
15
|
10
|
20
|
100
|
Рейтинг 2
|
5
|
5
|
25
|
20
|
15
|
10
|
20
|
100
|
Магистранттардың білімдерін бағалау жазбаша емтихан-тест түрінде өтеді. Бағдарламада жоспарланған тапсырмаларды толық орындаған магистранттар ғана емтихан тапсыруға рұқсат алады. Пәннің максимальды балы –100%.
Магистрант білімінің қорытынды бағасын құрайтындар:
- 40% қорытындысы, емтиханнан алынған баға;
- 60% қорытындысы ағымдағы үлгерім.
Қорытынды баға есебінің формуласы:
, (1)
мұнда Р1, Р2 – бірінші және екінші рейтинг бағасының сандық баламасы;
Э – емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Әріптік баға және балл түріндегі сандық баламасы:
Әріп жүйесі бойынша баға
|
Баллдың сандық эквиваленті
|
Пайыздық түрі, %
|
Дәстүрлі жүйедегі баға
|
А
|
4,0
|
95-100
|
өте жақсы
|
А-
|
3,67
|
90-94
|
В+
|
3,33
|
85-89
|
жақсы
|
В
|
3,0
|
80-84
|
В-
|
2,67
|
75-79
|
С+
|
2,33
|
70-74
|
қанағаттанарлық
|
С
|
2,0
|
65-69
|
С-
|
1,67
|
60-64
|
Д+
|
1,33
|
55-59
|
Д
|
1,0
|
50-54
|
F
|
0
|
0-49
|
қанағаттанарлықсыз
|
4.3 Қортынды бақылауға арнаған мәлімет
1 Қазақ тіл білімінде орфография мәселелерінің зерттелуі.
2 Орфографиялық ережелер.
3 Орыс тілі орфографиясы бойынша қолданылатын жер-су және кейбір халық аттарының жазылуы.
4 Физика-математика ғылымдары мен өндіріс техника саласына жататын терминдердің жасалу жолдары.
5 Қазақ орфографиясының принциптері.
6 Қазақ орфографиясының негізі принциптері.
7 Орыс тілі жұрнақтары жалғанғанда, жіңішкелік белгісінен кейін жазылатын сөздерге қосымшаның жалғанғануы.
8. Біріңғай мүшелердің дұрыс жазылуы.
9. Орыс тілінен енген сөздердің ішінде дыбысталуы өзгеріп қалыптасқан бірқатар сөздер.
10. Қазақ емлесінің кейбір мәселелері.
Достарыңызбен бөлісу: |