Сапаны бағалау

Бүгінгі күні ИСО-ның 9000 сериялы стандарттарын әлемнің барлық елдері танып отыр, ұлттық стандарттар есебін қабылдап отыр және көптеген фирмалар іске енгізіп отыр. Сапа жүйесінде сертификаттаудың жоқтығы, сыртқы нарық кеңістігіне шығуға басты кедергі болып отыр. Трансұлттық компаниялар судпоставщиктерінен өз кәсікорындарында  9000 сериялы стандарттарды міндетті түрде енгізуді талап етіп отыр.

ИСО тарапынан в 1987ж. қабылданып және 1994ж. жаңартылған ИСО 9000 – 9004 халықаралық стандарттарының пакетінде сапаны басқарудың әлемдік тәжірибесі шоғырланған және жинақталған.

ИСО 9000 стандарттарында фирманың қызметіндегі нақты жағдайға байланысты (сәйкес) стандарттарды таңдау және пайдалану туралы басшылық нұсқаулар келтірілген.

ИСО 9004 стандарты – кәсіпорында (фирмада) сапаға сәйкес жалпы басшылық жасау үшін әдістемелік нұсқаулар. ИСО 9001-9003 стандарттары – өндірістік  процестің  әртүрлі стадияларында сапаны қамтамасыз ету жүйелерінің модельдері.

ИСО 9000-де атап көрсететіндей, фирма немесе кәсіпорынның ішінде сапаны қамтамасыз ету – жалпы басшылықтың тірлігі.

Контракт түзілетін кезде, экспортердің сапаны қамтамасыз  ету жүйесінің жағдайы контракт тарапында оған көрсетілетінін сенім шамасы болып табылады, әріптесінің сенімділігінің белгісі  болып табылады.

Осыған байланысты контрактта экспортердің сапаны қамтамасыз ету жүйесінің ИСО 9001-9003 стандарттарының бәріне сәйкес келуін бағалау қарастырылуы мүмкін. Бағалауды импортер немесе екі жақтың өзара келісімі бойынша бейтарап ұйым жүргізе алады. Егер жүйе сертификатталған болып, контрагент  сай келу сертификатын мақұлдаса, бағалау процесі жүргізілмейді.

Сапалы тауар нарық кеңістігін комплексті зерттеп отырған жағдайда ғана өндірілуі мүмкін.

  Сапаны басқарудың осы заманғы жүйесінің ерекшелігі, ИСО 9000 стандарттарнан туындайтындай, нақты өнімнің сапасын қамтамасыз етуге бағытталуында. Өнімнің бірнеше түрлерін өндіретін кәсіпорында түрлі элементерімен өзгешеленетін бірнеше жүйелер болуы тиіс. Мысалы, Финляндияның «Нокия» фирмасының сапаны қамтамасыз ететін бірнеше дербес жүйелері бар («кабелдер, тұрмыс, электроника» және т.б.).

Сапаны қамтамасыз ету жүйесі «сапа тұзағының» барлығы стадияларында жұмыс істеуі тиіс, сапаға әсер ету сипаты бойынша жүйеде үш бағыт болуы мүмкін:

 – сапаны қамтамасыз ету;

 – сапаны басқару;

 – сапаны жақсарту.

Cапаны қамтасыз ету – өнімнің сапасына қойылған талаптарға сай келтіру мақсатында «сапа тұзағының» әрбір этапын орындау үшін қажетті жағдайларда тудыратын шараларды жоспарлау және жүйелі түрде жүзеге асыру.

Жоспарланатын шаралар, әдетте, сапаны қамтамасыз ету бағдарламасына кіреді. (мысалы, өнім сапасын жоғарылатудың мақсатты ғылыми-техникалық бағдарламалары).

Сапаны қамтамасыз ету бойынша жүйелі жүргізілетін шаралар кәсіпорынның күнделікті немесе мерзімді түрде атқаратын жұмыстарын қамтиды (нарық кеңістігін зерттеу, қызметкерлердің квалификациясын көтеру, персоналды үздіксіз біліммен қамту және т.б.).

   ИСО  9004 стандартындағы сапа «философиясы» сапаны қамтамасыз ету жүйесі туындайтын мәселелерді, олар пайда болғаннан кейін айқындасттындай емес, олардың алдын алатындай (ескертетіндей) болып жұмыс істеуі тиіс. Алдын алу (ескерту) шаралары болып табылатындар: инструменттерді дер кезінде жаңалап отыру; жабдықтарды жоспарлы түрде жөңдеу; жұмыс орындарында тиісті құжаттардың болуы және т.б.

Сапаны басқару – оперативтік сипатқа ие қызмет.

Бұл процестерге әсер ету, «сапа тұзағының» әрбір стадияларында сәйкессіздіктерді анықтау және оларды жою, және де сол ауытқулардың себептерін жою жөніндегі әрекеттер.

Сапаны жақсарту – техникалық деңгейді және өнім өндіру сапасын көтеру, өндірістік жағдайларды жақсарту, сапаны қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру бойынша күнделікті тұрақты атқарылатын жұмыстар.

 

7. ISO 9000:2000 бойынша сапа мененджменті жүйесінің негізгі ережелері. Сапа мененджменті жүйелерінің қажеттігін негіздеу

Сапа менеджменті жүйелері ұйымдардың тұтынушыларды қанағаттандыруын жоғарылатуға септігін тигізе алады.

Сапа менеджментіне жүйелі келісім, ұйымға тұтынушылар талаптарын талдауға, тұтынушыларға қолайлы өнімдерді алуға көмектесетін үрдістерді анықтауға, сонымен бірге осы үрдістерді басқарылатын жағдайда ұстап тұруға әкеліп соғады. Сапа менеджменті жүйесі тұтынушының, басқа да қызығушы тараптардың қанағаттануын арттыратын ықтималды көтеру мақсатында үнемі жақсартуға негіз бола алады. Ол ұйымның өзіне талаптарға толық сәйкес келетін өнімді тұтынушыларға жеткізу мүмкіндігіне сенімділік береді.

Сапа менеджменті жүйелеріне талаптар және өнімге талаптар.

ИСО 9000 стандарттар топшалары СМЖ талаптар және өнімдерге талаптар арасына өзгешіліктерді көрсетеді.

СМЖ талаптар ҚР СТ ИСО 9001 бкітілген. Олар қай категорияда болмасын өнімнің өнеркәсіптің немесе экономиканың қандай да болмасын секторындағы ұйымдарға жалпы және қолданылатын болып табылады. ҚР СТ ИСО 9001 өнімге қандай да болмасын талаптар бекітеді.

Өнімге талаптар топшыланатын тұтынушылар сұраныстарынан немесе нұсқаулықтар талаптарынан шығып, тұтынушылар немесе ұйымдармен бекітіле алады. Өнімдерге талаптар көп жағдайда үрдістермен байланысты, мысалы, техникалық шарттарға, өнімге стандарттарда, үрдістерге стандарттарда, келісім шарттарда және регламенттерде жазыла алады.

Сапа менеджменті жүйелеріне тәсілдеме.

Сапа менеджменті жүйелерін әзірлеу және енгізу мыналарды қосып бірнеше босқыштардан тұрады:

• 
  тұтынушылар және басқа да қызығушылық танытқан тараптардың қажеттіліктері мен күтулерін бекіту;
  
• 
  сапа саласында ұйымның саясаты және мақсаттарды әзірлеу;
  
• 
  сапа саласында мақсаттарға жету үшін керекті үрдісте және жауапкершілікті бекіту;
  
• 
  қажетті қорды бекіту және анықтау және олардың сапа саласында мақсаттарға жетуді қамтамасыз ету;
  
• 
  әрбір үрдістің нәтижелігі және тиімділігін өлшеу үшін әдістер;
  
• 
  осы өлшеулердің нәтижелерін әрбір үрдістің нәтижелігі және тиімділігін анықтау үшін қолдану;
  
• 
   сәйкессіздіктің алдын алу және олардың себептерін жою үшін керекті тәсілдерді анықтау;
  
• 
  сапа менеджменті жүйелерін үнемі жақсарту үшін үрдісті әзірлеу және қолдану.
  

Жоғарыда көрсетілген келісімді қабылдаған ұйым өзінің процестерінің мүмкіншіліктері және өзінің өнімінің сапалығына сенімділік қамтамасыз етеді, сонымен бірге үнемі жақсарту үшін негізді қамтамасыз етеді. Бұл тұтынушының және басқа қызығушы тараптардың қанағаттандырылуын және ұйым жетістігін жоғарылатады.

Үрдістік тәсілдеме

Кірістерді шығысқа айналдыру үшін кірістердің қандай да болмасын әрекет немесе әрекет кешендері, үрдіс ретінде қарала алады.

Нәтижелі қызмет ету үшін ұйымдар өзара байланысты және өзара әрекеттегі көптеген үрдістерді анықтауы және басқаруы қажет. Жиі бір үрдістің шығуы келесі бір кірістің енуін қамтамасыз етеді. Ұйыммен қолданылатын үрдістердің жүйелі сәйкестендірілуі және менеджменті, әсіресе, осындай үрдістердің өзара әрекеті үрдістің келісім болып есептеліне алады.

Осы халықаралық стандарт үрдістік келісімнің ұйым менеджментіне қабылдауына жол ашуға арналған.

 

8. СМЖ-ге және өнімге қойылатын талаптар. СМЖ-ге жүйелі ыңғай. Процестік ыңғай

Процесті ыңғай

Нәтижелі функциялау үшін  ұйымдар көптеген өзара байланыс пен өзара қатынысты процесстерді анықтау және басқару қажет. Жиі бір процесстің шығуы тікелей келесінің шығуын қадағалайды. Жүйелік бірдейлестіру мен қолданылатын ұйым процестерінің менеджменті және әсіресе сондай өзараәрекеттесетін процесстерді  «процессті ыңғай» деп санауға болады.

1 суретте ИСО 9000 стандартында жазылған  процессті ыңғай негізінде сапа менеждмент жүйесі келтірілген. Ол шығыс берілгендерді көрсетуші ұйымда   қызығушы жақтың  байыпты  орын ойнайтынын көрсетеді.

Процесті ыңғай 4принципке негізделген. ИСО 9000-2000 жылдың  стандартының версиясы  өзара байланысқан процесстердің құрамындағы сапа жүйесін жобалауда алгоритмдік ыңғайды болжайтын жүйеге жаңа көзқарасқа ие.

Осыдан кейін әрбір процесс келесідегідей жүйе ретінде қарастырылады:

• 
  Шығыс және процесстің нәтижесі нақты анықталуы жіне өлшенуі керек;
  
• 
  Әрбір процесстің тұтынушылары анықталынады, олардың талаптары бірдейлендіріледі, олардың процесс нәтижесіне қанағаттанарлығы ескеріледі;
  
• 
   Кәсіпорынның функциясымен берілген процесстің өзараәрекеттестігі қойылады;
  
• 
  Әрбір процесс процессті басқаруда  өкілділікпен, құқықпен және міндеттілікпен қойылуы және басқарылуы керек;
  
• 
  Процессті жобалау кезінде оның қамтамасыз ету ресурсымен анықталуы керек.
  

Басқаша мағынада процесс түсінігі алгаритмге жақын. Бұл өйткені біздің өмірімізде күннен күнге ақпараттық технология ендіріліп бара жатыр, ал олар басқа тілді білмейді.  Одан басқа процессті алгоритм түрінде елестету оның көрнекілігіне артықшылық әкеледі, ол дегеніміз оны іске асыру тез болады.

Процесстер екі топқа бөлінуі мүмкін: негізгі және көмекші.

  Бірінші топқа өнімді құру, оның өткізуі мен техникалық қызмет көрсетуінің нәтижесі болып табылатын процесстер кіргізілген. Негізі бұндай процесстерді бизнес процесс деп атайды. Олар бәрінен бұрын  бизнес процесстің нәтижесіне төлеуге дайын тұрақты тұтынушыға иелігімен сипатталады (ИСО 9001 стандартының 7 тарауы).

  Екінші топты менеджмент процесі мен қамтамасыз ету процесі  -  сатып алу, метрологиялық және ақпарттық қамтамасыз ету құрайды ( ИСО 9001 стандартының 6 және 8 тараулары).

 Кілтті пайдалар:

Процесстер басқарылған талапта орындалады;

Процесс нәтижесін алдын ала білуге  болады;

Үнемі жақсартуға бағытталу;

5 принцип- басқаруға жүйелі  ыңғай.

 Бұл принцип алдағымен  және  сапа жүйесін процесстің өзара байланыс құрамы ретінде түсінуімен тығыз байланысты. Бұл  жобалау негізінде  жүйе оданда көп тиімді жолмен жетеді. Жүйелі ыңғай сонымен қатар  тұрақты жақсарту жүйесін өлшеу мен бағалау арқылы болжайды.

Берілген принцип барлық процесстердің бірыңғай жүйеде  өзара сабақтастырумен болжайды. Ол үшін бірінші кәсiпорынның тапсырмасы бар сапасының тұжырымдамасы және оның стратегиялық мақсаттарының есептеу шеңберiн көрсету керек. Оперативті  жоспарлау және жоспарларды әр орындаушыға жеткізу механизмін істеп шығару керек. Жоспарлау процессінің ұйымымен кәсіпорын қызметтерінің нәтижесін бағалау проблемасы тығыз байланысты.Ұзақ уақыт бойы бағалау  ретінде ең бастысы басшылар, акционерлер және инвесторларға қатысты қаржы саласы қолданды. Бірақ соңғы уақытта клиенттерді қанағаттандыру, процесстің тиімділігі,  өзіндік жұмысшылардың қанағаттануы сияқты бағалау критерииі қосылды.

Кілтті пайдалар:

- ресурстарды тиімді пайдалану есебінен шығындарды төмендетеді;

- жүйелі ыңғай есебінен  кәсіпорын  қызметтерінің үздіксіз жақсарту;

- кәсiпорынның тиiмдiлiгiндегi мүдделi тараптарына сенiмдiлiктiң беруi;

6 принцип- тұрақты жақсарту.

Үздіксіз және тұрақты жақсарту-  кәсіпорынның мақсаттарының бірі. Кез келген кәсіпорында ақаулылықтың нақтылы деңгейi болады.  Бұл деңгейді төмендету мақсатының қойылымы тұрақты  жетілдірулермен жақсартуларға мүмкіндік туғызатын болады.

Әдеттегiдей, бұған ауқымды емес,кiшкентай адымдармен, бірақ тұрақты және бірге  жетедi. Процесстерді жүйелі жақсарта олар тұрақты бағаны төмендету мүмкіндігіне, ол пайданы төмендету есебінен емес, өзiндiк құнмен және бағаның аралығында өсiмтал саңылаудың арқасында ие болды.

Бірақ әрбір жақсарту адамнан басталады-оның жетілдіруінен, оның алған білімінен, ойлауынан, жеке сапасынан.

Принцип  , мысалы, Деминг циклі, Паретто диаграммасы, бақылау картасы сияқты  белгілі білімімен және белгілі әдіс және ыңғайларды талап етеді.

Жақсарту процесін ынталандыру үшін олардың мойындауының атмосферасы болуы керек.

Қоршаған орта мен адамдарды үздіксіз жетілдіру бизнес-процесстерді жетілдіру үшін  алғышарттар құрады.

 3.Жүйелі ыңғай

 Менеджментке жүйелі ыңғай: Жүйемен сияқты өзара байланысты процесстердiң анықталу, түсiну және менеджментi ұйымның нәтижелiлiк және тиiмдiлiгiне оның мақсаттарының табысында үлес енгiзедi.

 Жүйелі ыңғайды  барлық кәсіпорын  процессін басқаруға қолдану-бұл төмендегідей бағытталған ұйым қызметін іске асыру:

- ұйымның тап қалған мақсаттарының табыстарын қамтамасыз ететiн  анықтау және процесстер жүйесін өңдеу жолымен жүйенiң жiктелуi ;

- берілген мақсаттар оданда тиімді жолмен  жету үшін соған қатысты жүйе құру;

- жүйеде процесстер арасындағы өзара тәуелдiлiктiң түсiнуi;

- бағалау және өлшеу арқылы жүйені үздіксіз жақсарту;

-ең бірінші ресурстармен мүмкіндіктерді анықтау, содан кейін әрекетке шешім қабылдау.

Стратегиялық жоспар кәсiпорынға өндiру үшiн  тұтынушысы бар толық қолдану керi байланыстар жүйелiк амалда болды және жүйенiң әрбiр құрама бөлiгiнiң жоспарлауын есепке алуы бар сапа бойынша жоспар болуы мүмкiн

5.Бизнес-процесті жетілдірудің ең кең таралған әдісі- В.Шухард-Э.Деминг циклін  қолдану «Plan-Do-Check-Akt (PDCA)- жақсарту циклі (жоспарлау-іске асыру- тексеру- жақсару, түзетушi әрекеттер). Циклдің өзі  төрт бөлікке бөлінген дөңғалақ түрдегі графиканы көрсетеді (7 сурет).

Әрбір сегмент сағаттық стрелкада  келесідегідей әрекеттегі төртеудің біреуін білдіреді:

• 
  жоспарлау-не істеу керек, қалай істеу керек және ол үшін не керек;
  
• 
  іске асыру- не жоспарласан соны істе
  
• 
  тексеру- нәтижелер жоспарға  калай сәйкес келед;
  
• 
  әрекет- келесіде қалай жақсарту керек.
  

 Жақсарту жүргізген кезде сапаға кері әсер етуші  үш негізгі факторларды ескеру керек: жоғалту, сәйкессiздiктер және рационал емес әсерлер.

 Бизнес-процесс анализ жүргізген кезде,  негізгі төрт сұрақтар қою керек:

• 
  не: процесс немесе операция кезінде дәл не істеледі?
  

• 
  қайда: ол қайда істеледі, оны басқа жерде істеуге болама?
  
• 
  қашан: ол қашан істеледі, оны ерте немесе кеш істеуге болама?
  

Осы уақытта практикалық тұрғыда кез келген кәсіпорын негіз, құрылым, технологияны жиі қайта құру  керектігімен жолығады.  Бұндай жетілгендік бизнестің реинжиниринг және қайта ұйымдастыруы болып табылады.

• 
  кәсiпорынның стратегиялық мақсаттарының табысына көздегендiк
  
• 
  барлық қызыметшiнi жақсарту бойынша қызметке ұйымдастыру есебінен ұйымдық  мүмкiндiктерiн жоғарылату;
  
• 
  қолайлы мүмкiндiктерді тез қадағалау.
  

Ұйым спа менеджментінің жүйесін әзірлеуі, құдаттауы, енгізуі және жұмысшы жағдайда ұстауы, осы стандарттың талаптарына сәйкес оның нәтижелігін ұдайы жақсартып отыруы керек.

а) сапа менеджменті жүйесі үшін қажетті процестерді анықтау керек және оларды ұйым жұмысында қолдануға ықпал жасау керек(1.2 қараңыз);

б) осы процестердің жүйелігін өзара әрекетін анықтауы;

с) осы процестерді жүзеге асыру және басқару кезінде нәтижелігін қамтамасыз ету үшін қажетті критерийлер мен әдістерді анықтауы;

д) осы процестерді қолдау және оларды бақылау үшін қажетті ресурстар мен ақпараттардың болуын қамтамасыз ету;

е) осы процестерді талдауға да мүмкін болатын жерде мониторинг және өлшеуді жүзеге асыру керек;

f) жоспарланған нәтижелерге қол жеркізу және осы процестерді ұдайы жақсартуүшін қажетті шараларды жүзеге асыруы керек.

Ұйым осы стандарттың талаптарына сәйкес осы процестер менеджментінің жүзеге асыруы керек. 

Егер ұйым басқа ұйымға өнімнің талаптарға сәйкестігіне әсер ететін қандай да бір процесті тапсыруды шешсе, ол өз тарапынан осындай процестерді бақылауды қамтамасыз етуге тиіс. Басқа ұйымдарға берілген қолданылатын әдістердің түрі және ауқымы сапа менджменті жүйесі шеңберінде анықталуы тиіс.

Жоғарғы басшылық сапа саласындағы саясаттың:

а) ұйым мақсаттарына сәйкес боллуын;

б) сапа менеджменті жүйесінің талаптарға сәйкес болуын және нәтижелігін ұдайы жақсартуға арналған міндеттердің болуын;

с) сапа саласында мақсаттарды белгілеу және талдауға арналған негіздерді құруын;

д) ұйым қызметкерлеріне жеткізілуі және оған түсінікті болуын;

е) жарамдалыққа ұдайы талдануын қамтамсыз етуі қажет.

Сапа менеджменті жүйесін құру мен дамытуды жоспарлау

Жоғарғы басшылық;

а) 4.1 тармағында келтірілген талаптарды орындау үшін, сондай-ақ сапа саласында мақсаттарға жету үшін сапа менеджменті жүйесін құру мен дамытуды жоспарлауды;

б) спа менеджменті жүйесін жоспарлау және оған өзгерістер енгізуде тұтастығы сақталынуын қамтамасыз етуі керек.

Жоғарғы басшылық сапа менеджменті жүйесін әзірлеу және енгізу жөнінде, сондай-ақ оның нәтижелігін

а) ұйымға тұтынушылар талаптарының сондай-ақ заңнамалық және нормативтік талаптардың маңыздылығын жеткізу ;

б) сапа саласында саясатты әзірлеу;

с) сапа саласында мақсаттарды әзірлеуді қамтамасыз ету;

d) басшылық тарапынан талдаулар жургізу;

е) қажетті ресурстармен қамтамасыз ету арқылы тұрақты жақсарту бойынша өзінің міндеттерін растауды қамтамасыз етуі керек.

Осы стандартты әзірлеу кезінде пайдаланушылардың мүддесінде осы екі стандарттың үйлесімділігін жақсарту үшін ISO   14001:2004 ережелеріне баса назар аударылды. А қосымшасында ISO 9001: 2008 және ISO   14001:2004 стандарттары арасындағы сәйкестік берілді.

Осы стандартта қоршаған ортаны қорғау менеджменті, өндірістегі қауіпсіздік және денсаулықты қорғау саласындағы менеджмент, қаржы менеджменті немесе қауіптер менеджменті сияқты менеджменттің басқа жүйелеріне қойылатын нақты талаптар жоқ. Алайда ол ұйымға өзінің сапа менеджменті жүйесін тиісті басқа менеджмент жүйесінің талаптарымен келісуге немесе осы жүйелермен сабақтастыруға мүмкіндік береді. Ұйым қолданастағы сапа менеджменті жүйесін осы стандарттың талаптарына сәйкес келетін сапа менеджменті жүйесінін құру үшін бейімдей алады.

Сапа менеджмент жүйесін  дайындау және ендіру келесі кезеңдерден тұрады:

1-кезең – сапа менеджмент жүйесін құрастыру жұмыстарын ұйымдастыру. Оның құрамына:

-         сапа менеджмент жүйесінің стандарттарын енгізу шешімдерін қабылдау;

-         құжат жинағын өндіру жұмыстары қандай күштермен  жүргізілетінін анықтау;

-         стандарттарды енгізу стратегияларын анықтау;

-         сапа менеджмент жүйесін дайындау  мен енгізудің басқарушы және жұмысшы мүшелерін құрастыру;

-         ұйым басшыларын және алдыңғы мамандарды үйрету;

-          сапа аймағында саясат пен мақсаттарды ендіру.

Бұл кезеңде Сапа менеджмент жүйесінің дайындау, енгізу және жақсарту бұйырықтары ИСО 9000 сериясына сәйкес шығарылады.

Егер Сапа менеджмент жүйесі әрбір бөлек бөлімшелер , процестер, өнім үшін шығарылса, онда ол бұйрыққа әсер етеді.

Өндіру үшін жауапты жақ белгіленеді, яғни Сапа менеджмент жүйесінің басшылық мүшесі. Белгіленген жақ сәйкес мүмкіндікке ие болу керек.

Сапа менеджмент жүйесін дайындау және енгізу жұмыстарын координациялары үшін сапа жөнінде Кеңес құру ұсынылады және ол ұйымның басқару мүшесінен, Кеңес мүшелерінен, сапа бөлімшелері мен Кеңес көмекшісінің басқару мүшелерінен құралады.

Бұл кезеңде жұмысшы топ құрамына  құрылымдық бөлімшелердің сапаға жауапты арнайы мамандар кіреді. Мамандарды дайындау. Сапа менеджмент жүйесін енгізген ұйым тәжірибесі көрсетеді: Жүйені енгізу мен құжатты өндіру жұмыстары бөлімшелерге немесе мамндарға сапаға әсерін тигізетіндерге, яғни стандарттау комитеттері, техникалық бақылау бөлімшелеріне жүктеледі.

Жұмыстарға барлық деңгйдегі басшыларды және ұйым коллективін тарту қажет, олар идеяны түсіну керек және орнатылған тапсырмалардың шешімін табу керек. Бірақ ең алдымен жұмысты бастар алдын мамандарды жоғары бөлімнен атқарушыға дейінгі үйрету қажет.

Сапа аймағында саясатты анықтау – бұл ұйымның мақсаттары мен тапсырмаларын анықтау, олар жоғарғы басшылықпен орнатылады және ұйым стратегиясына және оның сапаға қатысты философиясына негізделуі қажет.

Саясатта тапсырыс берушінің күтімін атқару мен орнатылған  мақсаттардың жүргізу әдістерінің ұйым мақсаттары көресетіледі.

2–кезең – сапа менеджмент жүйесінің жобалануы. Берілген этапта процесс анықталады; Сапа менеджмент жүйесі - әрекетінің негіз түрлері анықталады; Сапа менеджмент жүйесіндегі жоғарғы басщылықтың жауаптылықтары мен мүмкіндіктерін орнату.

Әрекеттегі жүйені талдау. Құжаттандыру қажеттігін оранту мақсатындағы процестер талданады.  Талдау кезінде міндетті түрде анықтау керек:

-         Сапа менеджмент жүйесінің сұрақтарына және процесті орындау сұрақтарына мамандардың дайындық деңгейі;

-         Қолданыстағы ресурстардың жағдайы және процестің материалдық- техникалық қамтамасыз етуінің жағдайы;

-         әрбір процестің «кіруі» мен «шығуы».

Талдау қортындысы негізінде жауапты атқарушылар мен атқару мерзімі анықталуымен бірге Сапа менеджмент жүйесінің  құрлымы енгізілген бағдарламада өнідіріледі.

3–кезең -  Сапа менеджмент жүйесінің құжаттандырылуы. Бұл этап  Сапа менеджмент жүйесінің өндіру процесін тұрақтайды.  Сапа менеджмент жүйесінің құрлымы мен құжат құрамы, сапа менеджмент жүйесі құжаттарын кодтау ережелері анықталынады, сапа менеджмент жүйесінің құжаттандыру жұмыстары жүргізіледі, құжатты өндірудің бақылауы мен консультациясы ұйымдастырылуы.

4-кезең - сапа менеджмент жүйесін енгізу. СМЖ-нің құжатын іске келтіруін енгізген соң өндірілген жүйе бағаланады. Бұл үшін ішкі аудит тобы ұйымдастырылады, құжат талаптарын сақталуын басқарады, СМЖ-нің нәтижесін және керекті түзетулерді талдайды, СМЖ-сін енгізу актісін орнатады.

5-кезең – СМЖ-ні сертификаттауға дайындық. СМЖ-ні сертификаттау органы таңдалынады, СМЖ-нің мүмкін аудитін жүргізу, СМЖ-нің сертификатын соңғы тексеруіне дайындық.

12. Сапаны басқарудың құрылымдық және функционалды сұлбалары