Абсолюттик айырмашылық
Оның ішінде:
а) өндірістің физикалық көлемінің 30 мың данаға немесе 21,4%-ға жоғарылауынан өнім құны 3600 мың теңгеге өсті:
(q1 - q0 )* p0 = (170-140) *120 = +3600 мың теңге
а) 1 дана сусын бағасының 7 теңгеге жоғарылауынан өнім құны 1190 мың теңгеге өсті:
(p1 - p0 )* q1 = (127-120) *170 = +1190 мың теңге
Интегралдык
1. а= b*c
∆ab= (b1 –bo ) *
∆ac= (c1 –co ) *
2. а= b*c*е
∆ab= ∆b ( с0е1 + с1е0) + ∆b* ∆c*∆e
∆ac= ∆c ( b0е1 + b1е0) + ∆b* ∆c*∆e
∆ae= ∆e ( b0c1 + b1c0) + ∆b* ∆c*∆e
3. a=
∆ab= * ln ; ∆aс = ∆a - ∆ab
өнім бірлігінің өзіндік құны
zi = +вi
Мұндағы: zi – i өнімі бірлігінің өзіндік құны; Аi – i өніміне қатысты тұрақты шығындар сомасы; - өндіріс көлемі; вi - i өнімінің бірлігіне айнымалы шығындар.
Кесте 6.1 - Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының көрсеткіштері, ____ жыл
Көрсеткіш
|
Есептеу жолы
|
Мәні
|
Деңгей
|
Шекті
мәні
|
жыл
басы
|
жыл
соңы
|
1 . Қаржылық тәуелсіздік (автономиялық) коэффициенті
|
Меншікті капитал
Жиынтық капитал
|
Жиынтық капиталдағы меншікті капиталдың үлесі
|
0,778
|
0,477
|
0,5
|
2. Қаржылық тәуелділік коэффициенті
|
Тартылған капитал
Жиынтық капитал
|
Жиынтық капиталдағы тартылған капиталдың үлесі
|
0,222
|
0,523
|
0,5
|
3. Қаржыландыру (төлем қабілеттілік) коэффициенті
|
Меншікті капитал
Тартылған капитал
|
Тартылған капиталдың бірлігіне келетін меншікті капитал шамасы
|
3,518
|
0,913
|
1
|
4. Қаржылық леверидж (қаржылық тәуекел) коэффициенті
|
Тартылған капитал
Меншікті капитал
|
Меншікті капиталдың бірлігіне келетін тартылған капитал шамасы
|
0,284
|
1,096
|
1
|
5. Қаржылық тұрақтылық коэффициенті
|
Меншікті капитал + ұзақ мерзімді несие
Жиынтық капитал
|
Жиынтық капиталдағы меншікті капитал мен ұзақ мерзімді несие үлесі
|
0,778
|
0,477
|
09
|
6. Маневрлік коэффициенті
|
Меншікті айналыс капиталы
Меншікті капитал
|
Меншікті капиталдың қай бөлігі мобильді формада
|
0,351
|
0,401
|
0,5
|
Кәсіпорынның мүлiктiк жағдайының көрсеткiштерi, ___ жыл
Көрсеткiштер | Есептеу формуласы |
Мәнi
|
Шектi
мәнi
|
жыл басы
|
жыл
соңы
|
1. Өндiрiстiк бағыттағы мүлiк коэффициентi
|
Нег.қ.+запас+аяқт.өнд.
Баланс валютасы |
0.663
|
0.612
|
> 0.5
|
2.Активтердiң мобильдiлiгiнiң коэффициенті
|
Ағымдық активтер
Баланс валютасы |
0.495
|
0.714
|
> 0.5
|
3. Мобильдi және иммо-
бильдi қаражаттардың
қатынасының коэффициенті
|
Ағымдық активтер
Ұзақ мерзiмдi активтер
|
0.980
|
2.496
|
> 0.5
|
4. Негiзгi құралдардың
нақты құнының коэффициенті
|
Н.қ. қалдық құны
Баланс валютасы
|
0.505
|
0.286
|
> 0.5
|
Негiзгi құралдардың
жарамдылық коэффициенті
|
Н.қ. қалдық құны
Н.қ. бастапқы құны
|
0.814
|
0.685
|
> 0.5
|
Негiзгi құралдардың
тозу коэффициенті
|
Н.қ. тозу құны
Н.қ. бастапқы құны
|
0.196
|
0.315
|
< 0.5
|
айналыс капиталын анықтау үшiн келесiдей есептеулер жүргiзу қажет:
1. Меншiктi капитал - Ұзақ мерзiмдi активтер
немесе
2.Ағымдық активтер – Ағымдық мiндеттемелер
Негізгі құралдарды пайдалануды талдауда олардың қозғалысы мен жағдайын талдау үлкен мәнге ие. Оларды талдау үшін келесідей көрсеткіштер есептеледі:
1. Негізгі қорлардың жаңару коэффициенті (КЖ) – негізгі құралдардың жыл соңындағы құнындағы осы жылы келіп түскен қорлардың үлесін сипаттайды:
Жыл ішінде келіп түскен негізгі қорлар құны
КЖ =
Негізгі қорлардың жыл соңындағы құны
2. Қорлардың жаңару мерзімі (Жм) :
Негізгі қорлардың жыл басындағы құны
ЖМ =
Жыл ішінде келіп түскен негізгі қорлар құны
3. Шығу коэффициенті (Кш) – негізгі құралдардың жыл басындағы құнының қай бөлігі жыл ішінде есептен шығарылғанын сипатайды:
Жыл ішінде есептен шыққан қорлар құны
Кш =
Негізгі қорлардың жыл басындағы құны
4. Қорлар құнының арту қарқыны (+-%) – негізгі қорлар құны жыл ішінде неше пайызға өзгергендігін сипаттайды:
Негізгі қорлардың жыл соңындағы құны
+-% =
Негізгі қорлардың жыл басындағы құны
5. Негізгі құралдардың тозу коэффициенті (КТ) – негізгі құралдардың бастапқы құнының қанша бөлігі өнімнің өзіндік құнына амортизациялық аударымдар түрінде ауысқандығын сипаттайды:
Негізгі қорлардың тозу сомасы
КТ =
Негізгі қорлардың бастапқы құны
6. Негізгі құралдардың жарамдылық коэффициенті (Кжар.):
Негізгі қорлардың қалдық құны
КТ =
Негізгі қорлардың бастапқы құны
Еңбектің қормен қарулануы өндірістік қорлардың орташа жылдық құнын ең үлкен ауысымдағы орташа тізімдік жұмыскерлер санына бөлу арқылы анықталады, яғни 1 жұмыскерге келетін негізгі өндірістік қорлар құны.
Еңбектің техникалық қарулануы өндірістік құрал-жабдықтардың орташа жылдық құнын ең үлкен ауысымдағы орташа тізімдік жұмыскерлер санына бөлу арқылы анықталады.
Қор қайтарымы (жалпы өнім көлемі / негізгі өндірістік қорлардың
орташа жылдық қалдық құны ) – негізгі өндірістік қорлардың 1 теңгесіне неше теңгенің өнімі өндірілгендігін сипаттайды.
Қор сыйымдылығы (негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық
қалдық құны / жалпы өнім көлемі) – 1 теңге өнім өндіру үшін неше теңгенің негізгі қорлары пайдаланылғанын сипаттайды.
Қор қайтарымы (Н) мен қор сыйымдылығы (С) бір-біріне кері көрсеткіш болғандықтан, олардың арасында келесідей байланыс бар:
Н = немесе С =
Қорлардың рентабельділігі (таза табыс / негізгі өндірістік
қорлардың орташа жылдық қалдық құны) – негізгі құралдардың 1 теңгесіне неше теңге пайда алынғанын сипаттайды.
Негізгі қорлардың салыстырмалы үнемі не артықшылығы:
+-Эн.ө.қ. = Ф1 – Ф0 *Iж.ө.
Мұндағы: Ф1 ,Ф0 – негізгі өндірістік қорлардың базисті (жоспарлы)
және есепті кезеңдегі орташа жылдық құны; Iж.ө. – жалпы өнім көлемінің индексі.
Материал қайтарымы - бұл көрсеткіш тұтынылған материалдық ресурстардың әрбір теңгесіне неше теңгенің өнімі өндірілгенін сипаттайды. Оны анықтау үшін өндірілген өнім құнын материалдық шығындарға бөлу керек.
Материал сыйымдылығы – бұл көрсеткіш өнімнің бір теңгесін өндіруге неше теңгенің материалдық ресурстары тұтынылғанын сипаттайды, яғни материалдық шығындар / өндірілген өнім құны.
Өндіріс көлемі мен материалдық шығындардың арту қарқындарының қатынасының коэффициенті - бұл көрсеткіш материал қайтарымының динамикасына салыстырмалы баға беруге мүмкіндік береді. Оны анықтау үшін жалпы өнім көлемінің индексін материалдық шығындар индексіне бөлу қажет.
Өнімнің өзіндік құнындағы материалдық шығындардың үлесі – бұл көрсеткіштің динамикасы өнімнің материал сыйымдылығының өзгерісін сипаттайды.
Материалдық шығындардың 1 теңгесіне келетін пайда – материалдық ресурстарды пайдалану тиімділігін сипаттаушы негізгі көрсеткіш, оны есептеу үшін негізгі қызметтен алынған пайда сомасын материалдық шығындарға бөлу қажет.
рентабельділік
- өткізілген өнімнің рентабельділігі - өнім өндірісіне жұмсалған 100 теңге шығынға (айнымалы шығындар) неше теңге жалпы пайда алынғанын сипаттайды :
жалпы пайда / өткізілген өнімнің өзіндік құны * 1 00
- өнімнің 1 теңгесіне шығын - өткізілген өнімнің 1 теңгесіне неше теңге шығын жұмсалған :
өткізілген өнімнің өзіндік құны / өнім өткізуден табыс (түсім)
- негізгі өндірістің рентабельдігі – негізгі өндіріске жұмсалған барлық шығындардың 100 теңгесіне неше теңге табыс алынғанын сипаттайды:
жалғастырылатын қызметтен пайда / (өнімнің өзіндік құны + кезең шығындары) 100
- сатудың рентабельділігі – түсімнің 100 теңгесіне неше теңге пайда алынғанын сипаттайды :
жалпы пайда / өнім өткізуден табыс *100
- активтердің , меншікті капиталдың, заемдық капиталдың, т.б. рентабельділігі – активтердің, меншікті капиталдың, т.б. 100 теңгесіне неше теңге таза табыс алынғанын сипаттайды:
таза табыс / активтер, меншікті капитал т.б. орташа жылдық құны * 100
- инвестициялардың рентабельділігі - инвестицияланған қаражаттың 100 теңгесіне неше теңге таза табыс алынғанын сипаттайды:
таза табыс / меншікті кап. + ұзақ мерз. міндеттеме орт. құны * 100
- өндірістік қорлардың рентабельділігі - өндірістік қорлардың 100 теңгесіне неше теңге таза табыс алынғанын сипаттайды:
таза табыс / негізгі + айналым қорларының орт. жылдық құны * 100
- негізгі қорлардың рентабельділігі - өндірісте пайдаланылған негізгі қорлардың 100 теңгесіне неше теңге табыс алынғанын сипаттайды;
таза табыс / негізгі өндірістік қорлардың орт. жылдық құны * 100
Мұндай саралау кәсіпорын қызметінің тиімділігін өндірістік, операциялық, қаржылық қызметтер аясында жеке бағалау үшін қажет.
Негізгі қызметтің нәтижелері:
|
1)түсім;
|
2)Сатылған тауарлар мен қызметтердің өзіндік құны;
|
3)жалпы пайда (1–2);
|
4) сату бойынша шығыстар;
5)әкімшілік шығыстар;
6) өзге операциялық шығыстар;
7) өзге операциялық кірістер;
|
8) операциялық пайда/залал (3-4-5-6+7)
|
Қаржылық қызметтің нәтижелері:
|
9)қаржыландыру бойынша түскен кірістер;
10) қаржыландыру бойынша шығыстар;
11) үлестік қатысу әдісі бойынша есепке алынатын қауымдасқан
ұйымдар мен бірлескен қызметтің пайдасындағы (залалындағы)
ұйымның үлесі.
|
Негізгі емес қызмет (қаржылықтан басқа) және төтенше жадайлар
нәтижесі:
|
12)өзге де операциялық емес кірістер;
13) өзге де операциялық емес шығыстар
|
14) Салық салғанға дейінгі пайда/залал (8+9-10+\-11+12-13)
|
15) Табыс салығы бойынша шығыстар.
|
16) Салық салғаннан кейін жалғасатын қызметтен түсетін пайда/залал.
|
17) . Салық салғаннан кейін тоқтатылған қызметтен түсетін
пайда/залал.
|
18) Бір жылғы пайда (16+17).
|
19) Өзге де жиынтық пайда.
|
20) Жалпы жиынтық пайда (18+19).
|
21) Акцияға арналған пайда.
|
EBIT = Операциялық пайда + Алынған пайыздар. (15.3)
EBIT кәсіпорын несие қаражатын пайдаланбаған жағдайдағы салық салғанға дейінгі пайдасы сияқты (немесе салық салғанға дейінгі пайда + төленген пайыздар).
EBITDA = Операциялық пайда + Алынған пайыздар +Амортизация
ы бойынша шыгынды камтиды.
Түсім
|
5000
|
өзіндік құн
|
3000
|
Онын ішінде амортизация
|
1000
|
Жалпы пайда
|
5000-3000=2000 тг
|
әкімшілік шығындар
|
1500
|
, оның ішінде амортизация
|
500
|
операциялық пайда
|
2000-1500=500
|
қаржыландыру шығындары
|
800
|
салық салғанға дейінгі пайда
|
500-800=(300)
|
EBIT
|
500
|
EBITDA
|
500+1000+500=2000
|
Достарыңызбен бөлісу: |