Саясаттану пәнінен дәрістердің тезистері
жүктеу/скачать 0,53 Mb.
|
Саясаттану д рістері
|
Саясаттану пәнінен дәрістердің тезистері 1 Дәріс. Саясаттану ғылым ретінде. Қазіргі заманғы қоғамдық-саяси жүйеде біртұтас социум ретінде өзара байланысты және өзара тәуелді мынандай жүйеастылық: өндірістік, яки экономикалық-шаруашылықтық, әлеуметтік, рухани және саяси құрылымдар ерекшеленеді. Өндірістік жүйеастылық құрылым материалдық инфроқұрылымды қамтамасыз етсе, ал саяси құрылым –жүйенің барлық негізгі элеметтерінің жалпы еркі мен ортақ мүддесін жүзеге асырудың тетігін (механизімін) қамтамасыз етеді. Әлеуметтік және рухани кеңістік бірлесе отырып азаматтық қоғамды құрайды, оларды біртұтас жүйеастылық құрылым деп атауға да болады. Біз мұны кескін түрінде былайша көрсетуімізге болады. С
А В Д Мұндағы А - әлеуметтік, В – рухани, С – саяси және Д – экономикалық кеңістіктер, яки жүйеастылық құрылымдар болып табылады. Осы қисынды негізге ала отырып әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдарды жіктеуге талпынып көрейік, өйткені бұл ғылымдардың кез –келгені осынау төрт жүйеастылық құрылымның бір қырын, яки аспектісін немесе компонентін зерттеуге құрылған. А - тобындағы ғылымдарға – социологияның төңірегіне топтасқан әлеуметтік ғылымдарды жатқызсақ; В – тобына рух туралы ғылымдар (философия, мәдениеттану, дінтану мен илаһи ілімдер, этика, эстетика және өнертану және т.б.) жатады. С – тобын саяси ғылымдар мен Д – тобын экономикалық ғылымдар құрайды. Саясаттанушылардың шұғылданатын мәселерінің үш топқа шоғырландырып қарастыруға болады. Біріншіден , саясаттың әлеуметтік - философиялық және идеялық - теориялық негізін, саяси жүйеастылық құрылымның белгілері мен сипатын, белгілі бір тарихи кезеңге бейімделген саяси парадигмаларды; екіншіден саяси жүйелер мен саяси мәдениетті, саяси жүйелердің өзара ұқсастығы мен қарама – қайшылықтарын, артықшылықтары мен кемшіліктерін,олардың өзгеріске түсуімен алмасуының заңдылықтарын, саяси режимдерді; үшіншіден, саяси институттарды, саяси үрдісті, саяси көңіл күйді және т.б. қарастырады. Бұл арада сөз аталған топтардың иерархиялық құрылымы туралы болып жатқан жоқ , олар өзара теппе-тең дәрежеде, үйткені саясаттың идеялық – теориялық негізін нақты саяси жүйеден бөліп алып түсіну тіптен мүмкін еместігі сияқты, саяси жүйенің қызметін нақты саяси институттарсыз тіпті де біле алмайсыз. Саяси құбылыстар, әрине, белгілі бір уақытта, белгілі бір деңгейде болуымен өзіне саясаттанушылардың назарын аударады. Саясаттанушының міндеті олардың құрылымын, құрамдас элементтерін, функцияларын, жарыққа шығуының шарттарын, ара салмағын және олардың өзара ықпал етуін және т.б анықтау болып табылады. Сондықтан да саясаттанулық зерттеулер маңызды үш аспекті: тарихи, нақты – эмприкалық және теориялықты қамтиды. Осы тұрғыдан алғанда саясаттану ғылымы саяси ілім мен дәстүрлердің, саяси жүйелер және идеялық – саяси парадигмалар мен ағымдардың даму тарихын, саясаттың теориясын, билік функциясы мен саяси шешімдердің қабылдануы мен жүзеге асырылуының механизмдерін зерттейді. Саяси ғылымдардың негізі, өзегі болып саналатын Политология ғылымы ең әуелі пайда болғанда алдына қойған басты міндеті мемлекеттік институттардың қызметі мен міндеттерін, саяси құбылыстардың сырларын зертеп – үйрену болатын. Саясаттану - политология – гректің «POLITIKE» және «LOGOS» деген сөздерінен шыққан . Бұл сөздер мемлекетті, қоғамды басқару өнері деген мағынаны білдіреді. Яғни саясаттану ғылымының зерттеу объектісі – саясат, саяси өмір, қоғамның саяси саласы. Саясаттану – саяси өмір тәжірибесін, объективті саяси шындықты, субъективті саяси іс-әрекетті, саяси ойлау тәсілдерін және саяси процестерді теориялық тұрғыдан жүйелеуді қамтитын сан қырлы ғылым. Яғни, саясаттану – қоғамның саяси өмірін, саяси процестерді, ондағы таптардың, топтардың, ұйымдардың өкімет билігіне қатынасын және осыған байланысты өзара қарым-қатынасын зерттейді. Саясаттанудың басты категориясы,негізгі түсінігі – билік тұтқасы, саяси билік, мемлекетті басқару нысаны. Ал саясаттанудың оқытатын пәні – саяси биліктің, билік тұтқасының қалыптасу, қызмет атқару және өзгеру заңдылықтары. Билік тұтқасы арқылы саясаттану ғылымы қоғамның басқа салаларын да қамтитын болғандықтан, оның зерттейтін заңдылықтарын шартты түрде мынандай топтарға бөлуге болады: Саяси – экономикалық заңдылықтар; Саяси - әлеуметтік заңдылықтар; Саяси – рухани заңдылықтар; Өзіндік саяси заңдылықтар. жүктеу/скачать 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|