ӘОЖ
373
ДҮНИЕТАНУ САБАҒЫНДА ОҚЫТУДЫҢ ИНТЕРБЕЛСЕНДІ
ӘДІСТЕРІН ҚОЛДАНУ
Рысбаева Ғ.А., б.ғ.к., доцент
Мамадалина Д.У., магистрант
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті,
Шымкент, Қазақстан
Резюме
В статье рассматриваются вопросы интерактивного обучения, суть которых состоит в
том, что учебный процесс организован таким образом, что практически все учащиеся
оказываются вовлеченными в процесс познания, они имеют возможность понимать и
рефлексировать по поводу того, что они знают и думают. Совместная деятельность
учащихся в процессе познания, освоения учебного материала означает, что каждый вносит
свой особый индивидуальный вклад, идет обмен знаниями, идеями, способами деятельности.
Summary
The article discusses the issues of interactive learning, the essence of which is that the educational
process is organized in such a way that almost all students are involved in the process of learning,
they have the opportunity to understand and reflect on what they know and think. Joint activity of
students in the process of learning, mastering the educational material means that everyone makes
their own special individual contribution, there is an exchange of knowledge, ideas, and methods of
activity.
Қазіргі білім берудің жай-күйі және қоғамның даму үрдістері білім беру
ортасын дамытудың жаңа жүйелі ұйымдастырушылық тәсілдерін талап етеді.
Білім беру процесінде тұлғаға бағытталған тәсіл интерактивті әдістерді
қамтамасыз етуге көмектеседі. "Интерактивтік әдістер" ("interactive") түсінігі:
"inter "" арасында"," арасында "дегенді білдіреді;" active " – " act " – әрекет ету,
әрекет ету) қатысушылардың өзара әрекеттесу әдістері ретінде аударылады, ал
осы әдістер арқылы жүзеге асырылатын оқытуды интерактивті деп санауға
болады, яғни өзара әрекеттесуге негізделген. Оқытудың интерактивті әдістері-
оқушылардың бір-бірімен және мұғаліммен оқу, іскерлік, рөлдік ойындар,
пікірталастар түрінде нәтижелі өзара әрекеттесуін ұйымдастыру ережелерінің
жүйесі, онда жаңа тәжірибе игеріліп, жаңа білім алынады. "Интерактивті
әдістер" термині өзара байланысты әдістердің екі тобымен байланысты: бірінші
топ – компьютермен және компьютер арқылы қарым – қатынасқа негізделген
оқыту, екінші топ – компьютерлік емес-студенттер арасындағы арнайы
ұйымдастырылған оқу өзара әрекеті. Интерактивті әдістер келесі мәселелерді
шешуге мүмкіндік береді:
1. Әр оқушыны оқу материалын игеру процесіне белсенді қосу.
2. Танымдық мотивацияны арттыру.
595
3. Сәтті қарым-қатынас дағдыларын үйрету (бір-бірін тыңдау және есту, диалог
құру, түсінуге сұрақтар қою).
4. Дербес оқу іс-әрекетінің дағдыларын дамыту: жетекші және аралық
міндеттерді анықтау, өз таңдауының салдарын көздей білу, оны объективті
бағалау.
5. Көшбасшылық қасиеттерді тәрбиелеу.
6. Командамен және командада жұмыс істей білу.
7. Нәтижеге жету үшін бірлескен және жеке іс-әрекеттер үшін жауапкершілікті
қабылдау.
Интерактивті оқытудың мәні - оқу процесі барлық студенттер таным процесіне
қатысатын етіп ұйымдастырылған, олар өздері білетін және ойлайтын
нәрселерді түсінуге және рефлексиялауға мүмкіндік алады. Таным, оқу
материалын игеру процесінде студенттердің бірлескен іс-әрекеті әркім өзінің
ерекше жеке үлесін қосатынын, білім, идеялар, іс-шаралар алмасу бар екенін
білдіреді. Сонымен қатар, бұл ізгілік пен өзара қолдау атмосферасында орын
алады, бұл жаңа білім алуға ғана емес, сонымен қатар танымдық іс-әрекеттің
өзін дамытуға мүмкіндік береді.
Оқытудың бұл түрі келесі белгілермен сипатталады:
- бұл білім алушылардың бір-бірімен және оқытушымен өзара қарым-қатынасы
(тікелей немесе жанама түрде);
– бұл "тең дәрежеде" қарым-қатынас жасау процесі, онда мұндай қарым-
қатынастың барлық қатысушылары оған қызығушылық танытады және ақпарат
алмасуға, идеялары мен шешімдерін білдіруге, мәселелерді талқылауға және өз
көзқарастарын қорғауға дайын;
– бұл "шындықты" оқыту, яғни бізді қоршаған шындықтың нақты
проблемалары мен жағдайларына негізделген оқыту.
Бастауыш мектепте оқытудың интерактивті формаларын қолданудың
орындылығы бүкіл сабақтың міндеттерімен және оның кезеңдерімен жеке
анықталады. Оқу міндеттері мен мақсат қою оқушылардың сабақтардағы қарым
– қатынасы мен өзара іс-қимылына негізделген интерактивті оқытудың кейбір
әдістерін оқытуды пайдалану үшін жағдайлар мен мүмкіндіктер жасайды.
Бастауыш сынып оқушыларының өзара іс-қимылы негізінде оқу процесін
ұйымдастыру таңдаулы және қысқа мерзімді сипатқа ие. Бұл дегеніміз:
оқушылардың интерактивті оқыту технологиясындағы жұмысын белгілі бір
мақсатта және белгілі бір уақыт аралығында сабақтың белгілі бір кезеңінде ғана
ұйымдастыруға болады. Интерактивті оқыту әдістерін қолданудың маңызды
шарты бұл әдістерді қолданудың тиімділігі, сабақты ұйымдастыруда оларды
таңдаудың негізділігі.
Топтық оқыту коммуникативтік құзыреттілікті іске асыруға мүмкіндік береді,
өйткені балаларды өмірдің маңызды дағдыларына баулиды: тыңдай білу,
бірлесіп жұмыс істей білу, басқа адамды түсіне білу, оның көзқарасын
қабылдау, жанжалдардан аулақ болу немесе оларды бейбіт жолмен шешу.
596
Топтардағы жұмыс оқушылардың үлгерімі мен өзін-өзі бағалау деңгейін
арттыруға, балалар арасындағы достық қарым-қатынасты нығайтуға, өзара
көмектің құндылығын көрсетуге мүмкіндік береді.
Бұл оқушыларға ақпаратты басқа формада көбейту сияқты әдісті игеруге және
түсінуге өте жақсы көмектеседі. Мысалы, әңгімені тыңдап, оны суреттерде
суреттеңіз.
Мен өз қызметімде балалардың зерттеушілік, шығармашылық белсенділігін
дамытуға, сондай-ақ әмбебап оқу іс-әрекеттерін қалыптастыруға бағытталған
жобалар әдісін қолданамын.
Жоба әдісі үйлесімді тұлғаның дамуына ықпал етеді және қазіргі қоғамның
қажеттіліктеріне жауап береді деп санаймын. Балалар жобаларды жеке және
ұжымдық түрде орындайды.
Мен өз жұмысымда компьютермен қарым-қатынасқа негізделген интерактивті
оқыту әдістерін белсенді қолданамын. Бұған электронды оқулықтар,
аудиоматериалдар, бейнематериалдар жатады. Мен оқу процесінде заманауи
құрал – интерактивті тақтаның мүмкіндіктерін қолданамын, ол сынып
бөлмесінде компьютермен, проектормен және құжат камерасымен бірге
тұрақты түрде орнатылады.
Тақта бастауыш мектепте оқытудың маңызды принциптерінің бірін жүзеге
асырады - көрнекілік, оған әр түрлі ақпаратты орналастыруға болады
(диаграммалар, кестелер, мәтіндер, иллюстрациялар, анимациялар, дыбыстық
эффектілер және т.б.).
Оқу барысында мен интерактивті тақтаны және сыныпта жұмыс істеуге
арналған
қарапайым
тақтаны
қолданамын.
Оқушылар
электронды
қарындашпен әріптер мен сандарды жазуды ұнатады. Сондай-ақ, тақта
зерттелетін адамның оқу ақпаратын визуализациялау үшін демонстрациялық
экран (слайдтар, көрнекі материалдар, фильмдер көрсету) ретінде қызмет етеді.
Сондай – ақ сандық түрде дайындалған мамандандырылған бағдарламалық
жасақтаманы қолдана отырып интерактивті құрал ретінде қызмет етеді.
1-сыныптағы сабақтарда әсіресе маңызды болып табылатын торға, сызғышқа
экранды бөлуді қолдану бірыңғай орфографиялық режим ережелерін игеру
және әріптер мен сандарды жазу дағдыларын қалыптастыру басталған кезде
дәптер парағына бағдарлаудың негізін салуға мүмкіндік береді. Күнделікті
дұрыс толтыруды үйрену экранда күнделік парағының пайда болуына
көмектеседі. Кіші жастағы оқушыларға интерактивті тақтамен жұмыс ұнайды.
Олар тақтаға барудан қорықпайды. Егер қате жасалса, онда маркердің
көмегімен олар дұрыс емес бөлікті жояды немесе әрекетті болдырмайды,
сондықтан жігіттер интерактивті тақтада сенімді сезінеді. Сонымен қатар, олар
жай ғана қызықты және қызықты, сондықтан сабақ барысында мотивация
артады. Мен барлық сабақтарда құжат камерасының мүмкіндіктерін
қолданамын. Ол эксперименттік жұмысты (қателермен жұмыс, бақылау алдау,
математикалық диктанттар, каллиграфия, тесттер, жұмыс дәптері және т.б.)
көрнекі түрде көрсетуге, балалардың зерттеу дағдыларын қалыптастыруға
597
мүмкіндік беретін қиындықтарды түзетуге мүмкіндік береді. Осы типтегі
жабдық практикалық іс-әрекеттің кезеңдерін (шаблон бойынша жұмыс, кесте,
матамен жұмыс және т.б.) көрнекі түрде көрсетуге мүмкіндік береді. Көбінесе
ол жаңа материалды түсіндіру кезеңінде және білімді бақылау кезінде
қолданылады. Камераның көмегімен оқушылардың жазбаша жұмыстарын
талдау өте ыңғайлы.
Қорыта айтқанда, интерактивті оқыту-танымдық іс-әрекетті ұйымдастырудың
ерекше түрі-ол нақты және болжамды мақсаттарды білдіреді. Осындай
мақсаттардың бірі-ыңғайлы оқу жағдайларын жасау, яғни оқушы өзінің
жетістігін, зияткерлік өміршеңдігін сезінетін жағдайлар жасау, бұл оқу
процесін нәтижелі етеді. Интерактивті оқытудың мәні оқу процесін
ұйымдастыруда, онда барлық студенттер таным процесіне қатысады, олар
өздері білетін және ойлайтын нәрселерді түсінуге және ойлауға мүмкіндік
алады. Бастауыш мектептегі сабақтарда оқытудың интерактивті әдістерін
қолдану қажет, өйткені олар материалды қол жетімді, қызықты, жарқын және
бейнелі түрде оқытуға мүмкіндік береді, білімді жақсы игеруге ықпал етеді,
танымға қызығушылық тудырады, коммуникативті, жеке, әлеуметтік,
интеллектуалдық құзіреттілікті қалыптастырады.
Достарыңызбен бөлісу: |