Семинар №10. Жоғары оқу орындарындағы оқыту әдістері мен құралдары Тәжірибелік (семинар) сабағының жоспары

1. Жоғары мектептегі оқыту әдістері

2. Жоғары оқу орнындағы оқытудың белсенді әдістері

3. Оқыту құралдары

1. 
   Ш.К.Беркімбаева, А.Қ. Құсайынов және т.б. Жоғары мектеп педагогикасы. -Алматы, 2009 -168 б.
   

2. 
   Ж.Р.Баширова, Н.С. Әлқожаева, Ұ.Б.Төлешова және т.б. Жоғары мектеп педагогикасы. -Алматы, 2015 -190 б.
   

4. Е.Жұматаева Жоғары мектеп педагогикасы. -Алматы: «Эпиграф», 2016 –

5. Ахметова Г.К., Исаева З.А. Педагогика: учебник для магистратуры университетов. – Алматы: Қазақ университеті, 2006.

6. Смирнов С.Д. Педагогика и психология высшего образования. М., 2005

1. 
   Жоғары мектептегі оқыту әдістерінің классификафиясын жасаңыз.
   

Оқыту әдістері:

Ауызша                     Көрнекілік                           Практикалық        

-Әңгіме кеңес                -Демонстрация                    -Практикалық жұмыстар     

-Лекция

-Кітаппен жұмыс

Оқыту әдістері:

1.Түсіндіру әдісі: сипаттау әдісі, әңгіме, лекция, көрсету. Оқулықпен жұмыс істеу, жазба жаттығулар.

2. Қайталау  әдісі: жаттығу әңгіме, өз сөзімен қайта айту

3. Проблемалық баяндау әдісі: оқытушының дәлелді түрде баяндауы

экскурсия, демонстрация

4. Ізденіс әдісі: эвристикалық әңгіме байқау,  жоспар жасау

5. Зерттеу әдісі: тәжірибе, байқау, класпен жұмыс, құжаттармен жұмыс, сурет салу.

И.П.Подласый оқу-әдісін бес топқа бөледі;

а) Іс-тәжірибе, жаттығу, оқу-өндірістік еңбек яғни практикалық;

б) Көрнекілік: иллюстрация, демонстрация, оқушылардың бақылауы;

в) Сөздік: түсіндіру, анықтау, әңгіме, лекция, дискуссия, диспут;

г) Кітаппен жұмыс әдісі: оқу, жаттығу, мазмұндау, конспектілеу, цитаттау;

д) Бейне таспа әдісі: көріп оқыту, электронды мұғалім, интерактивтер;

Ю.К.Бабанский оқыту әдісін үлкен үш топқа бөледі:

Бірінші топ. Ұйымдастыру және оқу-таным іс-әрекетін іске асыру әдісі. Олар: а) оқытудың сөздік әдісі: (дәріс, әңгіме, сұхбат;) б) көрнекілік әдісі; (иллюстрациалау, карталар, плакаттар, іс-тәжірибе жасау);  практикалық оқыту әдісі: (жазба, жаттығу, шеберханада оқыту, лабораториялық жұмыс).

Екінші топ. Оқыту процесінде оқушылардың оқу іс-әрекетін ынталандыру әдісі. Оларға: а) танымдық қызығушылығын арттыру; б) оқыту дискуссиясы; в) білім беру ситуациясын жасау; г) оқытудағы талап қою тәсілі; д) мадақтау әдісі.

Үшінші топ. Оқытудағы өзін-өзі бақылау және бағалау әдісі.

а) Оқыту барысында бақылау жүргізу.

б) Жазба жұмыстарына текесеру жүргізу.

в) Лабораториялық жұмыстарды байқап бақылау.

г) Машина мен бақылау.

д) Өзіндік бақылау жасап бағалау.

2. 
   Жоғары мектептегі оқыту әдістерінің классификафиясына сипаттама жасаңыз.
   

3. 
   Жоғары оқу орнындағы оқытудың белсенді әдістерін синтездеп, анализ жасаңыз.
   

Аталған әдіс бірыңғай жоғары деңгейде оқу материалын меңгерген, бір-бірімен іс-әрекет стилі өте ұқсас бола тұра өздерінің жеке қасиеттері: дауыс ырғағы, үндестілік, сөйлеу екпіні, қимыл-қозғалыстары, мимикасы және т.б. арқылы ерекшеленетін пікірлес әріптестер арасында қолдау тапты. Оқытушы өз ассистентімен (бұл оның әріптесі, оқытушы-тәлімгер, жақсыдаярланған студент те болуы мүмкін) бірлесіп дәріс оқиды.

4. 
   Оқыту құралдары дегеніміз не? Оқыту құралдарын жіктеп көрсетіңіз және оқыту нәтижесіндегі тиімділігін дәлелдеңіз? Мысал келтіріңіз.
   

Оларды төмендегідей топтарға бөлуге болады.

• 
  Баспасөз әдісімен жасалған -  оқулықтар, анықтамалар, есептер мен жаттығулар жинағы, нұсқаулар, нұсқау технологиялық картталар плакаттар карточкалар, оқыту программалары.
  
• 
  Экранды құралдар – диапоизтивтер дияфильмдер транспоранттар кинофильмдер бейнежазбалар, телехабарлар.
  
• 
  Дыбысты құралдар – грамжазбалар радиохабарлар магнит лентадағы жазбалар.
  
• 
  Көлемді құралдар – нақты обьектілер модельдер макеттар, муляждар.
  

Оқу-іс-әркетіндегі пайдаланылатын формасына байланысты оқыту құралдарын басқа да топтарға  бөлуге болады:

• 
  Оқушылардың фронтальды жұмысын ұйымдастыру;
  
• 
  Оқушылардың топтық жұмысын ұйымдастыру;
  
• 
  Оқушылардың жекелей жұмысын ұйымдастыру;
  

1.Табиғи обьектілер нақты зерттеп білу мақсатында объективтік шындықтың заттарын қамтиды. Олар: тұрлі материалдардың, шикізаттардың, кұралдардың, бөлшектердің, өсімдіктердің, гербарийлердің, жануарлардың, тұлыптардың (чучело), микропрепараттардың, реактивтердің және т.б. үлгілері мен коллекциялары. Оқу кұралдарының бұл тобына табиғи көрнекі кұралдар, өндірістік-оқу, демонстрациялык, зертханалық кұралдармен қоса оқушылардың кәсіби тәжірибелері мен шеберліктері шындалатын өндірістік-оқу құрал-жабдықтарын да жатқызуға болады.

2. Материалдық объектілерді суреттеу мен бейнелеу тобына жататындар: ұлгілер, муляждар (бедерлер), макеттер (ұлгілер), кестелер, иллюстрациялық материалдар (фотосуреттер, суреттер, портреттер), экрандық-дыбыс құралдары (диафильмдер, диапозитивтер (слайдтар) сериялары, кинофильмдер, транспаранттар, дыбыс және видео жазбалары, күй табактары, радио және теледидар хабарлары).

Мысалы, үлгілер:

1) түпнүсқаны ауыстыру тәсілі бойынша - материалдық және идеалдық (саналық, белгілік және рәміздік);

2) объектінің ішкі құрылымы бойынша (құрылымдық, функционалдық және аралас);

3) функционалдық қызметі бойынша (демонстрациялық, таратушылық);

4) затты бейнелеу тәсілі бойынша (динамикалық, көлемдік, аралас, статикалық, жазыктық).

Оқудың видео жазбаларының кино, радио, телевидение, диафильмдер, диапозитивтер сияқгы жекелеген экрандық-дыбыстық оқу кұралдарына тән болып келетін хабарлардың барлығын да біріктіре алатындай мұмкіндігі бар.

Бір артықшылығы, видео жазбаларды қажет болған жағдайларда бірнеше рет кайталауға, тіпті бейнелерді экран бетінде көрсетуге де болады (стоп-кадр), көрсету барысында кадр мен оның жекелеген жактарының көлемін өзгертіп отыруға да мұмкіндік туады және видео жазбалар уақытында тұрлі тұсті «көрсеткіштер» қолданылып, нәтижесінде экрандағы кадрлар-да қажетті жазбалар пайда болады. Сонымен қатар таймердің көмегі аркылы автоматтық режимде кез келген телевизиялық хабарларды жазып алуға болады.

Видео жазбалар окытушылар мен оқушылардың оқу процесіне қажетті маңызды материалдарымен қатар білім берудің мазмұндық-хабарламалық, уақытша параметрлері мен ұйымдастырушылық және әдістемелік тәсілдерін де тан-дап алуларына жол ашып береді. Видео камералардың табиғи көріністерді тұсіру мұмкіндіктері өте мол болып келеді. Оларға жататындар: жергілікті объектілер, ғалымдар мен атақты адамдардың видео әңгімелері, білікті мамандардың еңбек ету барысында алдыңғы қатарлы жұмыс тәсілдері мен әдістерін қолдануы; эксперименттік сабақгар өткізу барысынан алынған видео материалдар; окушылардың жауаптары, пікірталаста-ры, видео баяндамалар. Телеэкран бетіндегі видео жазбалар-ды кез келген уақытта қолданудың арқасында оқытушылардың теледидардың уақыттық, мазмұздық және әдістемелік параметрлеріне деген тәуелділігі жойыла бастады.

5. Берілген тест тапсырмаларының дұрыс жауабын анықтаңыз.

1. Оқытудың 5 әдісін бөліп көрсетіп, олардың орындайтын қызметін сипаттап, өз бетімен орындайтын жұмыс пен шығармашылық қабілетінің біртіндеп өсу дәрежесіне қарай дамып отыратынын ұсынған ғалымдар.

А) И.Ф.Харламов және М.Н.Скаткин

В) И.Я.Лернер және М.Н.Скаткин

С) Т.А.Ильина және Ю.К.Бабанский

D) Ю.К.Бабанский және И.Я.Лернер

Е) Т.А.Ильина және И.Ф.Харламов

2. Тақырып (бөлім) бойынша алдын-ала анықталған сұрақтарға жауап алу мақсатында оқытушы тарапынан ұйымдастырылған пікірталас.

В) Семинарлар

С) Лабораториялық сабақтың басты функциясы

D) Өздік жұмыстың басты функциясы

3. Бұл әдіс ойлау процестерін белсенді етіп, семинарда, коллоквиумда танымдық қызығушылықты арттырады.

В) Түсіндірмелі-иллюстративті әдіс.

С) Репродуктивті әдіс.

D) Зерттеушілік әдіс.

А) Оқытудың жекеленген жүйе әдісі

В) Тірек конспектілер әдісі

С) Жұптасқан дәріс әдісі

D) Пікірталас әдісі

Е) Кейс-стади әдісі
5. Лабараториялық сабақ пәндік ерекшеліктерге орай бөлінеді:

А) Формальды

С) Формальды емес

D) Ұжымдық

Е) Топтық

А) Білім беру мен оқыту теориясы

В) «Сыртқы бейне», «түр» - деген мағына береді

С) «Оқу»