Жергілікті халықпен жергілікті деңгейдегі мәселелерді жергілікті өзін-өзі

12/ 83

x

- Stud.kz

басқару органдарының құзыреті шеңберінде қарастыруы үшін ұсыну) және

жергілікті қоғамдық тыңдаулар. [10]. 2000 ж. үкіметке жергілікті мемлекеттік

басқару мен өзін-өзі басқару органдарының қызметін реттейтін бірден екі заң

жобасы ұсынылды - «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік

басқару» және «Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқару

туралы». 200Vжылы Заң жобасы екі құжаттан «Жергілікті мемлекеттік басқару

туралы» заңға айналды. Ол бойынша, жергілікті басқару жүйесіне атқарушы

органдар – әкімшіліктер және өкілетті органдар – мәслихаттар кірді. Ал

жергілікті өзін-өзі басқару үлкен сұрақ белгісінің астында қалды.

Ғ.Қасымовтың пікірінше, бұдан он жыл бұрын екі занды қабылдау, яғни

жергілікті мемлекеттік басқару туралы және мемлекеттік өзін-өзі басқару

туралы заңдарды қабылдауды талап ететін Конституцияның баптары бұзылды

[11].

сұраққа жауап беруге тырысайық, өйткені дайындалып жатқан заң жобасы,

осымен бесікті болып отыр. Осыған байланысты, бұған дейін қабылданған

жергілікті өзін-өзі басқару туралы заң жобаларының кемшіліктерін

Е.Т.Сейілхатто», «Жергілікті өзін-өзі басқару органдары мүлде дамымаған. Бұл

жағдай жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің кезінде қабылданған және

ұсынылған нормативті-құқықтық актілерінің жетілмегендігінен әлі күнге дейін

заңмен бекітілмей отырғандығынан туындап отыр. Осы уақытқа дейін

жергілікті өзін-өзі басқару қызметтерін реттеуге арналған заң шығарушылық

бастамалардың жетімсіз болуының негізгі себебі олардың институционалдық

мәртебесінің дұрыс ұғынылмауына, демек олардың өкілеттілігінің

айқындалмауына байланысты» [12, 161 б.].

«Қазақстан Республикасының саяси жүйесінің қызмет етуіндегі «осал

тұсы» жергілікті өзін-өзі басқару мәселесі болып отыр», – деп жазады

Е.Т.Сейілханок. Бұл жердегі негізгі мәселе атқарушы билік пен сайланатын

жергілікті билік органдары арасындағы қызметтер мен өкілеттерді нақты бөлу

тетігінің тоқтығы болып табылады. Әлі күнге дейін жергілікті бюджетті

қаржыландыру қоры және оның кімге бағынышты болатындығы

айқындалмаған. «Жергілікті өзін-өзі басқару туралы» заңды қабылдауды

кешіктіргендіктен, жергілікті өзін-өзі басқарудың қызмет етуінің құқықтық

қоры да жоқ болып отыр [12, 103 б.].

"Кsilon Astana CG" зерттеу консалтингтік компанияның аға кеңесшісі

РАюпова 2010 ж. ақпанында әкімдерді сайлау және жергілікті өзін-өзі басқару

тақырыбына кешенді әлеуметтік зерттеу жүргізді. «Бұл зерттеу әкімдерді

сайлауды енгізу және жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін қалыптастыру

мәселелеріне арналды. Сауалнамаға қатысушылар республиканың қалалық

аймактарында, сондай-ақ, ауылдық аймақтарында тұратын 18-ден жоғары

тұрғындары болды. Біздің зерттеудің қорытындысы көрсеткендей, сұралған

қазақстандықтардың 54% жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін қалыптастыру

қажет деп санайды. Оған қоса, біз дәл осы уақытта, дәл осы тақырыпта

d.kz - Stud.kz

Көмек

stud.kz

13 / 83

x

Stud

партиялар, зерттеу және ғылыми ұйымдардың жетекші мамандары,

саясаткерлер мен әлеуметтанушылар қатысқан сараптық сауалнама жүргіздік.

Олардың пікірінше, жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін қалыптастыру өте

қажет. Анығын айтсақ, олардың 70% жуығы Қазақстанда жергілікті өзін-өзі

басқару жүйесін қалыптастыру идеясын қолдайды және ол елдің

демократиялық даму жағдайының негізгі факторының бірі деп санайды» [13].

«Қандай үлгі біздің мемлекет үшін тиімді болады?», - деген сұраққа

сарапшылар өздерінің белгілі бір тұжырымдарын қалыптастырған. Нақты

айтқанда, сүрақ алынған мамандардың 53,3 % жергілікті өзін-өзі басқарудың Ел

Президенті ұсынған үлгісін қолдайды. Яғни, олар біздің республика үшін ең

оңтайлы түр халық сайлайтын, кейін олар өздері арасынан төрағаны сайлайтын

кеңестер болып табылады деп есептейді. Әрі қарай РАюпова,

қазақстандықтардың көпшілігі жергілікті әкімдердің сайлануын енгізуді

қолдайтынын көрсетеді. Нақты айтқанда, сауалнама барысында мұны 57,8%

адам құптаған. Қатысушылардың тек 16,5% ғана жергілікті әкімдер осы

уақытқа дейін жүргізіліп келген ескі жүйе бойынша тағайындалуы керек деп

санаған. Жалпы, зерттеу қорытындылары, мәслихаттар арқылы сайланған

әкімдердің белсенді әрі жақсы қызмет атқаратынын көрсетеді [14, Б. 112-118].

Бюджетті «төменнен жоғары қарай» қалыптастыру тәжірибесін,

жергілікті мемлекеттік басқару мен өзін-өзі басқару органдары арасындағы

қызметтер мен өкілеттіктерді нақты межелеу негізінде бюджеттер мен оларды

толықтыру көздерін межелеу, аумақтарды қолдаудың аймақтық қорларын

қалыптастыруды, бекітілген жергілікті бюджеттер деңгейін қамтамасыз етудің

зәрулігі байқалады.

Жергілікті өзін-өзі басқарудың тиімділігі көбінесе елдегі жүргізіліп

отырған салық саясатымен тікелей байланысты деуге болмайды.

Салық саясатын реформалау жергілікті қауымдастық пен жергілікті өзін-

өзі басқарудың дамуымен байланысты келесі міндеттерді шешуді ұсынады:

- қалалық және селолық аймақтарға дербес жекеменшік қаржы мен

меншікті бекіту, сондай-ақ, оларды халық еркіне қарай өз бетінше қолдану

құқын беру;

- кредиттік-қаржылық, бюджеттік және салықтық заңнамалардың

түбегейлі өзгерту;

- конституциялық құқықтарды жүзеге асыру үшін шынайы кепілдіктерді

жасау.

Биліктің бөлінісіне деген қажеттілік бір шағын аумақта бірге өмір сүретін

тұрғындар тобы мен ірі әлеуметтік құрылымдардың жеке және әлеуметтік

мүдделерінің бөлінісі мен қарсы тұруының тікелей салдары болып табылады.

Екі іргетастың болуы және оларға теңдей сүйену, яғни қоғамдық еркіндік

(көбінесе қоғамдық міндеттер деп атайды) пен жеке бастың еркіндігінің тепе-

теңдігі мен бөлінісі, заңдардың тепе-теңдігі мен бөлінісі, билік тармақтары мен

қызметтердің тепе-теңдігі – қоғамдық өмір ғимаратының құрылуы тиіс негізі

қағидасы. Осындай жағдайда ғана мұндай ғимарат барлық сілкіністерге шыдап,

10

14

Көмек

stud.kz

87 83

x

- Stud.ka

АСТАРЛАРЫ

с

1.1 Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқарудың саяси-құқықтық

stud!

мүддесіне сай жүргізілуде және демократиялық үдерістердің әрі қарай

жылжуына, халықтық билік институттарының қалыптасуына бағытталған,

бұның саяси жүйе мен отандық парламентаризмді жетілдіруге жағдай

туғызатыны сөзсіз» [4, 2 б.].

Қазақстан Республикасының 2001 ж. 23-ші қаңтарында қабылданған

«Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы»

Заңына, 2009 ж. 13-ші ақпанында № 35-37 (25779-25781) «Аталмыш заңда

қолданылатын негізгі ұғымдар» 1-ші бабының 9-шы тармағына өзгертулер

енгізілді «жергілікті өзін-өзі басқару – тікелей халык, сондай-ақ, мәслихаттар

және басқа да жергілікті өзін-өзі басқару органдары арқылы іске асырылатын,

жергілікті деңгейдегі мәселелерді өз жауапкершілігімен, аталмыш заң және

басқа да нормативті құқықтық актілермен айқындалған тәртіпке сай шешетін

қызмет түрту, 10-шы тармақ «жергілікті өзін-өзі басқару органдары – аталмыш

Заңға сәйкес, жергілікті деңгейдегі мәселелерді шешу міндеттері жүктелген

органдар»; 11-шы тармақ «жергілікті өкілетті орган (мәслихат) облыс

(республикалық мәндегі қалалар мен астаналар) немесе аудан (облыстық

мәндегі қалалар) халқымен сайланатын, халықтың еркін білдіретін және оның

іске асырылуына қажетті Қазақстан Республикасының заңымен айқындалатын

өлшемдерге сәйкес олардың жүзеге асырылуын бақылайтын сайланушы орган»

[5, 7б.].

Қазақстан Республикасының заңына сәйкес, жергілікті өзін-өзі басқару

органдары халық алдында жауапты болып табылады» [6].

Үкіметті аталмыш түзетулері жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін

жоғарыдан төмен орталықсыздандыруға, аудандар мен тұрғын аймақтарға

көбірек дербестік беруге, жергілікті билік органдарының жергілікті деңгейдегі

мәселелерді шешудегі құзыреттерін күшейтуге, республиканың елді-мекендерін

шынайы муниципализациялауға бағытталған. Осыған байланысты аумақтық

бөліністің төменгі деңгейдегі (муниципалды) жергілікті өзін-өзі басқару мен

жоғары деңгейдегі (аудандық) жергілікті мемлекеттік басқарудың сәйкестенуіне

негізделген басқару жүйесі қалыптасады. Дәл осыған ұқсас үлгі Франция,

Польша және басқа да мемлекеттерде тиімді қызмет етуде және ол

тоталитарлық жағдайлардан кейінгі Қазақстанның дамуына әбден сәйкес келеді.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.ӘНазарбаевтың 2009 ж. 18-ші

ақпанындағы «Жеделдетілген экономикалық, әлеуметтік және саяси жаңғыру

жолындағы Қазақстан» деп аталатын жолдауында былай деп айтылды: «Атқарушы

биліктің билікті әрі қарай орталықсыздандыруға, мемлекеттік басқару жүйесінің

тиімділігін арттыруға және реттеуге бағытталған реформаларды әрі қарай

жалғастыру керек». Сонымен бірге Президент жергілікті өзін-өзі басқаруға

d.kz - Stud.kz

Көмек

Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметт...

o

<

21:47 aQп ..

16 / 83

x

- Stud.kz

шағармашылық бәсекелестіктерге жағдай жасау. Нәтиже – қоғамдағы

жалпыұлттық идеология негізіндегі, ұлттың тұтастығы мен азаматтық

ұқсастылығына негізделетін дүниетанымдық пәтуа, мәдениет пен руханиеттің,

әлеуметтік және шығармашылық белсенділігінің қуатты өрлеуі [15, 16 б.].

Жоғарыда айтылғандарды ескеріп, біздің республика үшін келесі

реформалардың аса жоғары мәнге ие екендігін атап айту керек, мысалы,

Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаты Л.Бурлаков «бізге келесі

мемлекеттік басқарудың төменгі деңгейлерін әкімшілік-аймақтық бірліктер

аясына тасымалдау және әкімдердің орнына жергілікті өзін-өзі басқаруды

қалыптастыру керек. Және бұл жерде жергілікті өзін-өзі басқарудың

француздық, сипаттап айтқанда, мэр екі фуражка киіп жүреді деп айтатын түрін

қолдануға болатын шығар. Өйткені бұл жерде мэр өкілетті органның да,

атқарушы органның да жетекшісі болып табылады және бір мезетте жекелеген

мемлекеттік қызметтерді де атқарады», - деп санайды [16, 3 б.].

Қазакстандық гуманитарлық-саяси конъюнктура орталығының

сарапшысы Мамыраимов: «Мәслихаттарды жергілікті өзін-өзі басқарудың

негізі ретінде сақтайтын «Жергілікті өзін-өзі басқару туралы» заң жобасының

қабылдануы жергілікті өкілеттік және атқарушы билік органдары арасындағы

өзара қарым-қатынастарды жариялылық жағына қарай өзгертуге қабілетті емес.

Мемлекеттік органдарға кадрларды аймақтық элита өкілдерінің қатарынан

тағайындау тәжірибесінен бас тарту, сондай-ақ, мәслихаттарға сайлаудың

жариялылығына көшу, жоғарыда айтылған аймақтық мәселелерді жою

мүмкіндігін береді» [17, Б.26-31].

Шынымен де, дамыған жергілікті өзін-өзі басқару мемлекет, қоғам және

жеке тұлға мүдделерін біріктіруге мүмкіндік береді. Бірақ, үкіметтің бұл

саладағы бірегей тұжырымдамасының жоқтығынан, біздің елде толыққанды

жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін қалыптастыру әлі де күрделі сипатта қап

отыр. Біздіңше, үкімет Қазақстанда жергілікті өзін-өзі басқаруды қалыптастыру

мен дамыту жөніндегі, жағымды халықаралық тәжірибені ескеретін, біртұтас

тұжырымдама жасап шығару керек. Бұл құжатта қазақстандық үлгінің

біртұтастығы баяндалуы керек. «Біз Қазақстанда жергілікті өзін-өзі басқаруды

енгізу қажеттілігін түсіну бар болғанына қуаныштымыз, - дейді ЕҚЫҰ

Орталығының басшысы А.Кельчевский. – Әр елдің өзіндік джырымдамасы

болады, әдетте, ол оның даму деңгейіне байланысты болмайды. Жергілікті өзін-

өзі басқарудың ешқандай да айқындалған немесе тұрақты түрі болмайды,

сондықтан да Қазақстанға өзге елдің тәжірибесімен санасқан жөн болады» [18,

78 б.].

жергілікті өзін-өзі басқарудың түрлі үлгілері болғанын, бірақ олардың

барлығының да мемлекет дамуына байланысты және мемлекет бекітетін

ережелерге бағынышты болатынын ұмытпаған жөн. Бұл жағдай Қазақстан

үшін, жергілікті өзін-өзі басқару аймақтарының көпшілігінің дотациялық

сипатын ескеріп, ерекше өзектілікке ие. Олар мемлекеттік қаражатты алатын

17

d.kz - Stud.kz

A

stud.kz

147 83

x

- Stud.ki

қатаң екпініне, өмір сүру ортасының өзгерісіне, жекелеген саяси және зиялы

элитаның ойларына, этникалық және аймақтық топтардың бәсекелестігіне

тойтарыс бере алады. Ол

жергілікті өзін-өзі басқарудың кез келген анықтамалары – оның кеңестік,

муниципалдық немесе кез-келген басқа нұсқасында қоғамдық өмірдің екі

негізгі ғимаратының болатындығын ескеруі тиіс. Бұл біріншіден, өзінің

жергілікті мүддесін ескеру. Нақ осы жергілікті өзін-өзі басқару жүзеге

асырылуы тиіс. Бұл органдар тұрғындармен бірге билікті атқарып, тікелей

демократияның барлық түрлерін қолдана отырып, еркіндік пен материалдық

қаржыны иеленуі тиіс. Бұл органдардың ауқымды әрі мұқият қорғалатын

құзыреттік саласы болу қажет. Екіншіден, жергілікті өзін-өзі басқару ортақ

мүддені жүзеге асыру тиіс. Жергілікті өзін-өзі басқарудың бір мәнді болмауы

оның мұраттарының екі ұдайылығын тудырады. Енді жергілікті өзін-өзі басқару

органдарының өз аппаратын, бюджетін, жалақысын, қаржыларын

қалыптастыруда толык дербес болатын кезі жетті.

Біздің елде жергілікті өзін-өзі басқаруды қалыптастырудың

қиыншылықтары бірқатар ерекшеліктерге байланысты, олар:

. Жергілікті өзін-өзі басқару туралы қажетті құқықтық база мен

заңнаманың жоқтығынан мемлекеттің субъектілері негізгі заң құжаттарды

өздері жасауға мәжбүр болды және бұл көп қиындық тудырады;

- Жергілікті өзін-өзі басқарудың аумақтық ұйымдастырылу түрлерінің

көптігі: біздің елде ондай түрге қалалар, аудандар, селолық аудандар (ауылдар),

басқа да елді мекендер мен аумақтар жатады;

- Жергілікті өзін-өзі басқару орындары мен қызметкерлерді сайлау

тәсілдерінің көп болуы. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының құрылымын

тұрғындардың өздері анықтайды, ал олардың атаулары ұлттық, тарихи және

басқа да дәстүрлерді көрсетеді: қалада бұл әкімшілік; аудан, село және басқа да

муниципалды құрылымдарда - өкілдер мен депутаттар жиналысы, өзін-өзі

басқару комитеті мен құрылтай және т.б.

Осыған байланысты бүгінгі күні біздің ойымызша, мынандай шараларды

жүзеге асыру өте қажет:

- тұрғындардың жергілікті өзін-өзі басқаруға деген құқығын жүзеге

асыруға ашық қарсылық көрсетілген жағдайда жекелеген саяси шешімдермен

бірге қатал әкімшілік шараларды мемлекеттік деңгейде қолдану;

- жергілікті өзін-өзі басқаруды қалыптастыру үрдісінің жариялылығын

кеңейту. Жергілікті өзін-өзі басқару жөніндегі мемлекеттік комиссия осы

мәселені қарастыру бастамасын өз мойнына алып, халықтың жергілікті өзін-өзі

басқарудың қалыптасуына қатысты үдерістердің тұрақты мәліметтердің

болуына қол жеткізуі тиіс. Аталған үдерістердің әртүрлі аумақтардағы

нәтижелерін салыстыру үшін ғылыми баға беру үшін және бұл үдерісті толық

көлемде салыстыру үшін өте маңызды. Жүйелі статистикалық ақпараттық

жинақтармен қоса, жергілікті өзін-өзі басқарудың мұндай статистикалары

жалпыланатын жылнама жинағын шығарып тұру керек:

15

d.kz - Stud.kz

A

stud.kz

15/ 83

x

7 - Stud.kz

жөнінде заңдық кеңес беруді ұйымдастыру;

- жергілікті өзін-өзі басқарудың «төменнен жоғары қарай» қағидасы

бойынша енгізілуін қарастыру,

- мемлекеттің жергілікті өзін-өзі басқаруға берілген өкілеттіктердің

шекараларын және жүзеге асырылатын халық алдындағы тікелей міндеттерді

анықтау;

- органдардың билікті бөлу ұстанымына негізделген өздігінен дамитын

жүйе. Ең алдымен, өкілетті және атқарушы органдар болу қажет;

- жергілікті өзін-өзі басқарудың барлық нысандарына жергілікті бюджетті

енгізу. Бұл жағдайда берілген мемлекеттік қызметтердің іске асырылуы

жергілікті өзін-өзі басқару органдарының белгілі бір стандарттар бойынша

қаржыландырылуы арқылы кепілдендірілуі керек. Жергілікті өзін-өзі басқару

органдарының меншігін тиісті өкілетті жергілікті өзін-өзі басқару органының

шешімі бойынша әкім жүзеге асырады;

- елдегі жергілікті өзін-өзі басқаруды қалыптастыру бойынша қызметке

жауапты орталық мемлекеттік органды құру.

Жалпы, осыған байланысты Е.Т.Сейлханов: «Біздіңше, реформалардың

форматы келесі іс-шаралар кешенін талап етеді:

1. Халықтың мемлекеттік басқарудағы құқықтық субъектісін

мемлекеттік органдардың қалыптасуы мен қызмет етуіне әсер ету арқылы

көтеру; Реформалардың мазмұны: сайлау заңнамаларының жетілдірілуі,

мемлекеттік органдарды қалыптастыру, жергілікті өзін-өзі басқарудың

басқармаларын, әкімдерді сайлаудағы партиялардың рөлін арттыру (аудандық

және жергілікті деңгейде), азаматтық қоғам Інституттары мен БАҚ-тың дамуы,

азаматтардың мемлекеттік басқарудағы құқықтары мен оған қатысу

мүмкіндіктерін кеңейту. Нәтижесі – қоғамдық тұрақтылық, «қоғам - мемлекет»

өзара байланысының қалыптасуы, биліктің әлеуметтік қорының кеңеюі,

әлеуметтік белсенділік.

2. Билікте халықтың жоғарылық ететін үрдісіне жауап беретін

теңдестірілген мемлекеттік басқаруды жасау. Реформа мазмұны: биліктің

өкілеттік орындарының рөлін арттыру, атқарушы биліктің қоғам мен өкілдік

билік алдындағы жауапкершілігін күшейту, сот орындарының басқа билік

тармақтарына тәуелсіз болуын қамтамасыз ету, дербес БАҚ-пен жергілікті өзін-

өзі басқару орындарының дамуы. Нәтижесі – мемлекетті, ішкі мемлекетті

бақылаудың қоғамдық тетігінің қалыптасуы, мемлекеттік институттардың

тұрақтылығы.

4. Азаматтық қоғамның дамуы. Мақсат – әлеуметтік белсенділіктің

қалыптасуы, қоғам мен жеке адам мүдделерін қорғау. Реформалар мазмұны:

азаматтық қоғам институттарының нығаюы, дербес БАҚ-тың дамуы, жергілікті

өзін-өзі басқару жүйесін жасау. Нәтиже – демократиялық режимнің саяси

іргетасының дамуы, билікті қоғамдық бақылаудың күшеюі.

5. Қоғамдық сананы қайта құру. Мақсат – осы заманғы қоғамдық-саяси

мәдениеттің қалыптасуы, азаматтық пен отаншылдықты арттыру, халықтың

0.

к қоғамнын сt

d.kz - Stud.kz

Көмек

A

stud.kz

11783

x

- Stud.kz

керек. Мемлекеттік деңгейде жергілікті өзін-өзі басқару негіздерін түсіндіру,

қоғамдық пікірді, бірінші кезекте, ғалымдардың пікірін, сондай-ақ, аталмыш

мәселе бойынша үкіметтік емес ұйымдардың пікірін айқындау және талдау

саясатын жүргізу керек.

Жергілікті өзін-өзі басқаруды енгізудің әлеуметтік-құқықтық қырлары

жөнінде тәуелсіз ғылыми-құқықтық сараптама жүргізу керек. Жергілікті өзін-

өзі басқаруды енгізудің кезеңдерін айқындау қажет: алдымен, төменгі деңгейде

- селолық (кенттік) аумақ, аудан, содан кейін облыстық деңгейде. Осы

шаралардың негізінде ҚР жергілікті өзін-өзі басқаруды енгізу жөніндегі

Мемлекеттік бағдарламаны жасау және қабылдау қажет. С

Мемлекет басшысының 2010 ж. 11-ші қыркүйегіндегі № 66 нұсқауымен

мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру жөніндегі кешенді шаралардың негізгі

бағытын айқындайтын іс-шаралардың жоспары бекітілді:

- мемлекеттік органдар құрылымын жетілдіру;

- мемлекеттік аппараттың тұрақтылығы мен басқарылуын арттыру;

- мемлекеттік қызметтердің жоғары сапасына қол жеткізу;

- мемлекеттік органдар қызметін бағалау көрсеткішін және бюджеттік

үдеріске жата тұрғыдан келуді енгізу;

- мемлекеттік қызметкерлер жалақысын қазақстандық ірі жекеменшік

компаниялардындағы жалақыға барабар келетіндей етіп, еңбектің нақты

нәтижелеріне қарай көтеру;

- коррупцияны азайту;

- мемлекеттік қызметтің жағымды имиджін қалыптастырып, нығайту.

«Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқару» дөңгелек

үстелінің қатысушыларымен «Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі

басқару туралы» Заң жобасын талқылау барысында төмендегі ұсыныстар

жасалды:

құқы бузушылыққа итермелейтін (соған мүмкіндік беретін) нормаларды

азайту немесе толық алып тастау. Мысалы, 18 баптың 2-ші тармағында заң

актілеріне сәйкес жергілікті өзін-өзі басқару органдарына жергілікті

қауымдастық меншігі нысандарын жеке немесе заңды тұлғаға уақытша қолдану,

жалға беру, сондай-ақ, басқа келісімдерді жүргізу құқығы беріледі,

- ҚР Парламентімен жергілікті өзін-өзі басқарудың Еуропалық Хартиясын

бекіту қажет және соның негізінде «Қазақстан Республикасындағы жергілікті

өзін-өзі басқару туралы» Мемлекеттік тұжырымдаманы жасаған жөн, сондай-

ақ, ол бүкіл халықтық талқылауға салынуы керек. Мұндай талқылаудың

қорытындысы бойынша «Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі

басқару туралы» жаңа заң жобасын жасауға болады;

- болашақта «Жергілікті өзін-өзі басқару туралы» заңда көптеген

еуропалық елдердің (Венгрия, Чехия, Словакия, Эстония және т.б.) үлгісі

бойынша аймақтардағы азаматтардың тікелей ерік білдіруінің келесі түрлерін

бекіту өте маңызды, олар: жергілікті референдум, жергілікті қоғамдық бастама

СО

d.kz - Stud.kz