Семинар 15 Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (ожсөЖ) 30 сағат СӨЖ 30 Лабораториялық сабақ

Барлығы – 90

Орал, 2010

2010-2011 оқу жылы, 2-семестр, 2 кредит. «Қазақ тілі мен әдебиеті», «Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті», 050205 «Филология: қазақ тілі» мамандықтарына І-курс студенттері үшін кредиттік оқыту технологиясы бойынша «Қазіргі қазақ тілі фонетикасы» пәнінен оқу-әдістемелік кешен. 2007 жылы Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті дайындаған жоғары оқу орындарына арналған типтік бағдарлама негізінде құрастырылды.

Құрастырған: оқытушы, магистр Б.Е.Өмірзақов

Қазақ филологиясы кафедрасының мәжілісінде талқыланды.

“ ”……………………….. 2010 ж. №.... хаттама

Пән туралы мәлімет.

Пән атауы - Фонетика
Оқу тоқсаны 15 оқу аптасынан және 2 сынақ аптасынан тұрады.

Аптасына 2 кредит-сағат жоспарланады, оның әрбір кредит-сағат бір байланыс сағатынан (дәріс, практика) және екі оқытушының басқарумен жүретін студенттердің өзіндік жұмысынан (ОЖСӨЖ, СӨЖ) тұрады.

Өту орны: № 4- оқу ғимараты, сабақ кестесі бойынша

-дыбыстардың акустико-артикуляциялық ерекшеліктеріне қарай талдай,салыстыра талдай білу; -қазақ сөздерін буынға бөлгенде орфоэпиялық норманы басшылыққа алуды; -үндесім, оның тілдегі қызметін нақты мысалдармен көрсетуін; -фонетикалық, фонематикалық транскрипцияны пайдалана білу, дыбыс, ерін үндестігі, позициялық өзгеріс құбылыстарына талдай жасай білуін; -интонация компоненттерін айыра білуін; -орфрграфия принциптері мен орфоэпия нормаларын ажырата алуын.

Оқыту әдістемесі: Курстың ерекшелігі мен студент құрамының біліктілігі мен біліміне сәйкес оқыту әдістері мен әдістемелік құралдарды сабақ үрдісінде тақырыптық негізгі белгілерге байланысты іскерлік пен дағды қалыптастыру бағытында пайдаланылады. Дәрістерде түсіндіру, баяндау, сұрақ–жауап, анкета, экспиремент, статистикалық т.б. әдістерді қолдансақ, практикалық сабақтарда эмпирика, байқау, тесті, деңгейлік тапсырмалар, әр түрлі графикалық шартты белгілерге негізделген соны әдістермен қатар ауызша-жазбаша жаттығуларға байланысты түрлі модульдік тәсілдер жүзеге асырылады.

1.Фонетиканың зерттеу нысаны, салалары;

2.Фонетиканың зерттеу әдістері;

3. Дыбыс, фонема/ сингармемо/ және әріп. Қазіргі қазақ тілінің дыбыстық құрамы және қазақ алфавиті

4. Қазақ тілінің дауысты дыбыстары, құрамы, жүйеленуі және акустико-артикуляциялық сипаттамасы.

5. Дауыссыз дыбыстар, құрамы, жіктелімі, фонетикалық сипаттамасы.

6. Сингармонизм және қазақ тілінің дыбыстық жүйесі, сингармодауысты, сингармодауыссыз ұғымдары.

7. Дауысты, дауыссыз дыбыстардың айтылуы мен әріп болып жазылуындағы түрлі өзгерістер.

1. Қазақ грамматикасы 2002ж.

2. С. Мырзабеков Қазақ тілі фонетикасы, 1993 ж.

3. С. Мырзабеков Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі 1999 ж.

4. Строй казахского языка . Фонетика. А., 1981 ж. 8-38 бб.

5. А.Байтұрсынов. Тіл тағылымы. 1992 ж. 372-378 бб.

6. Ж.А. Аралбаев. Вокализм казахского языка. А., 1970 ж.

7. Б. Қалиев Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың редукциясы. А., 1984.

8. Б.Талақбаев Қазақ тіліндегі салдыр шұғыл дауыссыздар. 1978 ж.

9. М.А.Черкасский Тюркский вокализм и сингармонизм. М., 1965 ж.

а/ Өткен тақырып бойынша студенттердің білімін сұрақ қою арқылы анықтау

ә/ Әліпбидегі дыбыстардың құрамы

б/ дыбыстардың жасалым нүктелері. /Әдебиеттер: жоғарғыдағылар/.

а/ Үндесім дауыстылардың фонологиялық сипатына реферат;

ә/ дыбыстар тіркесі түрлеріне бақылау тапсырмалары.

Семинар

Тақырып : Фонетика - Қазақ Тіл білімінің негізгі саласы.

Семинардың мазмұны:

1.Фонетиканың зерттеу нысаны, салалары;

2.Фонетиканың зерттеу әдістері;

3. Дыбыс, фонема/ сингармемо/ және әріп. Қазіргі қазақ тілінің дыбыстық құрамы және қазақ алфавиті

4. Қазақ тілінің дауысты дыбыстары, құрамы, жүйеленуі және акустико-артикуляциялық сипаттамасы.

5. Дауыссыз дыбыстар, құрамы, жіктелімі, фонетикалық сипаттамасы.

6. Сингармонизм және қазақ тілінің дыбыстық жүйесі, сингармодауысты, сингармодауыссыз ұғымдары.

7. Дауысты, дауыссыз дыбыстардың айтылуы мен әріп болып жазылуындағы түрлі өзгерістер.

1. Қазақ грамматикасы 2002ж.

2. С. Мырзабеков Қазақ тілі фонетикасы, 1993 ж.

3. С. Мырзабеков Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі 1999 ж.

4. Строй казахского языка . Фонетика. А., 1981 ж. 8-38 бб.

5. А.Байтұрсынов. Тіл тағылымы. 1992 ж. 372-378 бб.

6. Ж.А. Аралбаев. Вокализм казахского языка. А., 1970 ж.

7. Б. Қалиев Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстардың редукциясы. А., 1984.

8. Б.Талақбаев Қазақ тіліндегі салдыр шұғыл дауыссыздар. 1978 ж.

9. М.А.Черкасский Тюркский вокализм и сингармонизм. М., 1965 ж.

а/ Өткен тақырып бойынша студенттердің білімін сұрақ қою арқылы анықтау

ә/ Әліпбидегі дыбыстардың құрамы

б/ дыбыстардың жасалым нүктелері. /Әдебиеттер: жоғарғыдағылар/.

а/ Үндесім дауыстылардың фонологиялық сипатына реферат;

ә/ дыбыстар тіркесі түрлеріне бақылау тапсырмалары.
Апта 2

Кредиттік сағат саны-2.

Дәріс

Тақырып: Қазақ тілінің буын типологиясы

Дәрістің мазмұны:

1. Буын жүйесі туралы анықтама.

2. Қ.Жұбанов және қазақ тілінің буын типологиясы.

3. Буын жігі, буын түрлері.

4. Буын және тасымал мәселелер.

5. Қазақ тілінің буын жүйесінің зерттелуі.

1. Қазақ грамматикасы . А.,2002. 93-98 бб..

2. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы. А.,1993

3. Строй казахского языка А., 58-68 бб..

4. І.Кеңесбаев, Ғ.Мұсабаев Қазіргі қазақ тілі Лек.Фон.

5. Р.Сыздық. Сөз сазы . А., 1983 ж.

6. Уәлиев Н., Алдашева А. Қазақ орфографиясындағы қиындықтар. А., 1991.

7. Джусупов М. Звуковые системы русского и казахского языков. Слог. Ташкент. 1991. Стр.240.

8. Жұбанов Қ. Қазақ тілі бойынша зерттеулер . 1966.

9. Лингвистикалық түсіндірме сөздік. А. Салқынбай, Е.Абақын. «Сөздік-Словарь» 1998.

а/ Өткен тақырып бойынша білімдерін сұрақ қою арқылы анықтау;

ә/ бунақ құрамын анықтау; б/ дыбыс жылысудың кейбір ерекшелігі

СӨЖ мазмұны :

а/ Тасымалдаудың негізгі белгілеріне топшама;

ә/ буын жүйесінің зерттелуіне реферат;

б/ буынға бөлудің шарттарына бақылау жұмыстары.

1. Буын жүйесі туралы анықтама.

2. Қ.Жұбанов және қазақ тілінің буын типологиясы.

3. Буын жігі, буын түрлері.

4. Буын және тасымал мәселелер.

5. Қазақ тілінің буын жүйесінің зерттелуі.

1. Қазақ грамматикасы . А.,2002. 93-98 бб..

2. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы. А.,1993

3. Строй казахского языка А., 58-68 бб..

4. І.Кеңесбаев, Ғ.Мұсабаев Қазіргі қазақ тілі Лек.Фон.

5. Р.Сыздық. Сөз сазы . А., 1983 ж.

6. Уәлиев Н., Алдашева А. Қазақ орфографиясындағы қиындықтар. А., 1991.

7. Джусупов М. Звуковые системы русского и казахского языков. Слог. Ташкент. 1991. Стр.240.

8. Жұбанов Қ. Қазақ тілі бойынша зерттеулер . 1966.

9. Лингвистикалық түсіндірме сөздік. А. Салқынбай, Е.Абақын. «Сөздік-Словарь» 1998.

а/ Өткен тақырып бойынша білімдерін сұрақ қою арқылы анықтау;

ә/ бунақ құрамын анықтау; б/ дыбыс жылысудың кейбір ерекшелігі

СӨЖ мазмұны :

а/ Тасымалдаудың негізгі белгілеріне топшама;

ә/ буын жүйесінің зерттелуіне реферат;

б/ буынға бөлудің шарттарына бақылау жұмыстары.

Фонологиялық талдау мен фонетикалық талдаудың үлгілері:

1. Қазақ грамматикасы . А., 2002 .93-98 бб..

2. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы. А., 1993.

3· Строй казахского языка. А.,1981.58-68 бб..

4. Джунусбеков А. Гласные казахского языка. А., 1979.

ОЖСӨЖ мазмұны:

а/ Жалаң дауысты дыбыстардың жасалым, естілім, айтылым белгілері;

ә/ Құранды дауысты дыбыстардың жасалу жолдары; /Әдебиеттер:жоғарғыдағылар/.

СӨЖ мазмұны:

а/ Ә,ү,ұ,о,ө -дыбыстарының сөз соңында келу ерекшелігіне байланысты баяндама;

ә/ жуан еріндік үндесім дауыссыздарына он бес қанатты сөз.

Дыбыстар классификациясы /Практикалық талдау-жаттығу жұмыстар/

Сабақтың мазмұны:

Фонологиялық талдау мен фонетикалық талдаудың үлгілері:

1. Қазақ грамматикасы . А., 2002 .93-98 бб..

2. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы. А., 1993.

3· Строй казахского языка. А.,1981.58-68 бб..

4. Джунусбеков А. Гласные казахского языка. А., 1979.

ОЖСӨЖ мазмұны:

а/ Жалаң дауысты дыбыстардың жасалым, естілім, айтылым белгілері;

ә/ Құранды дауысты дыбыстардың жасалу жолдары; /Әдебиеттер:жоғарғыдағылар/.

СӨЖ мазмұны:

а/ Ә,ү,ұ,о,ө -дыбыстарының сөз соңында келу ерекшелігіне байланысты баяндама;

ә/ жуан еріндік үндесім дауыссыздарына он бес қанатты сөз.
Апта 4

Кредиттік сағат саны-2.

Дәріс

Тіл біліміндегі просодикалық заңдылықтардың орны.

Сабақтың мазмұны:

1. Тіл біліміндегі просодикалық заңдылықтардың орны

2. Акцентуация, тон және сингармонизм

3. Екпін ұғымы. Сөз екпіні, логикалық және фразалық екпін.

4. Сөз екпіні, оның тілдегі қызметі.

Әдебиеттер:

1. Қазақ грамматикасы .А., 2002. 99-104 б.

2. Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі . А., 1999.121-б.

3. Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қаз. қазақ тілі. А.,1975.

4. Строй казахского языка . А., 1981.93-99 б.

5. Жүнісбеков Ә. Просодика слова в казах. языке. А. 1987.

а/Акцентуация, тон және сингармонизм;

ә/сөз екпіні, оның тілдегі қызметі. /Әдебиетер: жоғарғыдағылар /.

СӨЖ мазмұны:

а/ Қазақ тіліндегі екпіннің негізгі қызметеріне көркем әдебиеттерден мысалдар теріп жазу ; ә/ екпінге қатысты мақалаларды жинау.

1. Тіл біліміндегі просодикалық заңдылықтардың орны

2. Акцентуация, тон және сингармонизм

3. Екпін ұғымы. Сөз екпіні, логикалық және фразалық екпін.

4. Сөз екпіні, оның тілдегі қызметі.

Әдебиеттер:

1. Қазақ грамматикасы .А., 2002. 99-104 б.

2. Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі . А., 1999.121-б.

3. Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қаз. қазақ тілі. А.,1975.

4. Строй казахского языка . А., 1981.93-99 б.

5. Жүнісбеков Ә. Просодика слова в казах. языке. А. 1987.

а/Акцентуация, тон және сингармонизм;

ә/сөз екпіні, оның тілдегі қызметі. /Әдебиетер: жоғарғыдағылар /.

СӨЖ мазмұны:

а/ Қазақ тіліндегі екпіннің негізгі қызметеріне көркем әдебиеттерден мысалдар теріп жазу ; ә/ екпінге қатысты мақалаларды жинау.

1. Сингармонизм құбылысы, оның түркі тілдері дыбыс жүйесіндегі орны туралы зерттеулер.

2. Сингармонизмнің тілдегі фонологиялық функциясы.

3. Дауыстылар және дауыссыздар сингармонизмі

4. Сингармонизм және қазақ тілінің орфоэпиялық нормалары.

5. Қазақ тіл біліміндегі сингармониялық фонетиканың дамуы.

1. Қазақ грамматикасы . Астана., 2002. 83-86 б.

2. Жүнісбеков Ә. Сингармонизм в каз. языке. А.,1980.

3. --------- //------- Просодика слова в каз. языке. А., 1987.

4. Строй казахского языка. 68-93 б.

5. Жүсіпұлы М. А. Байтұрсынов және қазіргі қазақ тілі фонологиясы . А., 1998. 90-138 бб.

6. Досмұхамедов Х. Аламан. А.,1991. 81-99 бб.

7. Абуов Ж. Сингармоническая основа восприятия тюркской речи. А., 1998.

8. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы. А., 1993.

9. Аралбаев Ж. Қазақ фонетикасы бойынша әтюдтар. А., 1988.

а/ Өткен тақырып бойынша сұрақтар қою арқылы түсінгендерін анықтау;

ә/ сингармонизмнің тілдегі фонологиялық функциясы;

б/ сингармонизм және қазақ тілінің орфоэпиялық нормалары.

/әдебиеттер: жоғарғыдағылар/.

СӨЖ мазмұны:

а/ Дауыстылар және дауыссыздар сингармонизміне бақылау тапсырмалары;

ә/ қазақ тіл біліміндегі сингармониялық фонетиканың дамуына реферат.

Семинар

Сингармонизм.

Дәрістің мазмұны:

1. Сингармонизм құбылысы, оның түркі тілдері дыбыс жүйесіндегі орны туралы зерттеулер.

2. Сингармонизмнің тілдегі фонологиялық функциясы.

3. Дауыстылар және дауыссыздар сингармонизмі

4. Сингармонизм және қазақ тілінің орфоэпиялық нормалары.

5. Қазақ тіл біліміндегі сингармониялық фонетиканың дамуы.

1. Қазақ грамматикасы . Астана., 2002. 83-86 б.

2. Жүнісбеков Ә. Сингармонизм в каз. языке. А.,1980.

3. --------- //------- Просодика слова в каз. языке. А., 1987.

4. Строй казахского языка. 68-93 б.

5. Жүсіпұлы М. А. Байтұрсынов және қазіргі қазақ тілі фонологиясы . А., 1998. 90-138 бб.

6. Досмұхамедов Х. Аламан. А.,1991. 81-99 бб.

7. Абуов Ж. Сингармоническая основа восприятия тюркской речи. А., 1998.

8. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы. А., 1993.

9. Аралбаев Ж. Қазақ фонетикасы бойынша әтюдтар. А., 1988.

а/ Өткен тақырып бойынша сұрақтар қою арқылы түсінгендерін анықтау;

ә/ сингармонизмнің тілдегі фонологиялық функциясы;

б/ сингармонизм және қазақ тілінің орфоэпиялық нормалары.

/әдебиеттер: жоғарғыдағылар/.

СӨЖ мазмұны:

а/ Дауыстылар және дауыссыздар сингармонизміне бақылау тапсырмалары;

ә/ қазақ тіл біліміндегі сингармониялық фонетиканың дамуына реферат.
Апта 6

Кредиттік сағат саны 2

Дауыстылар және дауыссыздар үндестігі /талдау-жаттығу жұмыстары/.

Әдебиеттер:

1. Қалиев Қазіргі қазақ тілі. А.,

2. Жүнісбеков Ә. Сингармонизм в каз. языке. А., 1980.

3. --------//------- Просодика слова в каз. языке. А., 1987.

4. Строй казахского языка. 68-93 бб.

5. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы. А., 1993.

а/ Диалектілік ерекшеліктердің сингармонизмге қатысы;

ә/ дауыссыздар сингармонизмінің ерекшелігі.

/әдебиеттер: көрсетілгендер/.

а/ Сингармонизм заңына бағынбайтын қосымшалардың қызметіне реферат;

ә/ сингармонизм заңына бағыбайтын сөздерге мысал.

Дауыстылар және дауыссыздар үндестігі /талдау-жаттығу жұмыстары/.

Әдебиеттер:

1. Қалиев Қазіргі қазақ тілі. А.,

2. Жүнісбеков Ә. Сингармонизм в каз. языке. А., 1980.

3. --------//------- Просодика слова в каз. языке. А., 1987.

4. Строй казахского языка. 68-93 бб.

5. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы. А., 1993.

а/ Диалектілік ерекшеліктердің сингармонизмге қатысы;

ә/ дауыссыздар сингармонизмінің ерекшелігі.

/әдебиеттер: көрсетілгендер/.

а/ Сингармонизм заңына бағынбайтын қосымшалардың қызметіне реферат;

ә/ сингармонизм заңына бағыбайтын сөздерге мысал.
Апта 7

Кредиттік сағат саны 2

Дәріс

Аккомадация

Дәрістің мазмұны:

Аккомадация екіге бөлінеді:

1. Дауыстылар мен дауыссыздардың үндесуі ;

2. Дауыссыздар мен дауыстылардың үндесуі.

1. Қазақ грамматикасы Астана., 2002. 86-89 бб.

2. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы А., 1993.

3. Аханов К. Тіл біліміне кіріспе А., 2003.

4. Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қаз. Қазақ тілі

5. Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі. А., 1999.

а/Аккомадация құбылысының айту нормасына қатысы;

ә/ Қарапайым сөйлеу тіліндегі аккомадация құбылысы /әдебиеттер: жоғарғыдағылар/.

СӨЖ мазмұны:

а/ дауыстылар мен дауыссыздардың үндесуіне картотека;

ә/ дауыссыздар мен дауыстылардың үндесуіне мысал.

Семинар

Аккомадация

Дәрістің мазмұны:

Аккомадация екіге бөлінеді:

1. Дауыстылар мен дауыссыздардың үндесуі ;

2. Дауыссыздар мен дауыстылардың үндесуі.

1. Қазақ грамматикасы Астана., 2002. 86-89 бб.

2. Мырзабеков С. Қазақ тілі фонетикасы А., 1993.

3. Аханов К. Тіл біліміне кіріспе А., 2003.

4. Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қаз. Қазақ тілі

5. Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі. А., 1999.

а/Аккомадация құбылысының айту нормасына қатысы;

ә/ Қарапайым сөйлеу тіліндегі аккомадация құбылысы /әдебиеттер: жоғарғыдағылар/.