Семинар 30 Оқытушының жетекшілігімен студенттің өзіндік жұмысы (ожсөЖ) 30 сағат СӨЖ 30
жүктеу/скачать 0,88 Mb.
|
ОжСӨЖ мақсаты: Сабақ өткізу түрі: ОжСӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау Тапсырмалар және сұрақтар: Варианттылық, оның тіл нормаларына тигізетін әсері. Қазақ тілінің стилистикалық құралдары.
Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту, Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер:1, 2, 3,4,5 Тақырып 9: Ғылыми мәтін прагматикасы ОжСӨЖ мақсаты: Сабақ өткізу түрі: СӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау Тапсырмалар және сұрақтар: Ғылыми стильдің шағын стиль түрлері және жанрлары Қазақ фразеологиясының жалпы мәтіндегі қызметтеріне бақылау жұмыстары
Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту. Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу. Әдебиеттер: 1, 2, 3, 4, 5,6, 7, Тақырып 10: Көркем әдебиет тілі - тіл мәдениетінің даму қайнары. ОжСӨЖ мақсаты: Сабақ өткізу түрі: СӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау Тапсырмалар және сұрақтар: Акцентологиялық варианттар, олардың стилистикалық сапалары. Интонацияның стилистикалық мүмкіндіктері. Ғылыми мәтіндердегі сөз таптарының прагматикалық қызметі Әдістемелік нұсқаулық: Өткен материалды тереңірек зерделеу (зерттеу) және дамыту, Қажетті материалдарды өз бетінше іздеуге, сұлбалар мен кестелерді құруға, материалдарды жүйелендіруге дағдыны қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Әдебиеттер: 1,2,3 Тақырып 11: Стилистиканың лексикалық қабаттары ОжСӨЖ мақсаты: Сабақ өткізу түрі: СӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау Тапсырмалар және сұрақтар: Диалектизмдерді, жаргон сөздер мен арготизмдерді стилистикалық мақсатта қолдану. Тарихи, көнерген, жаңа сөздердің стилистикалық мүмкіндіктері.
Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту, Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу. Әдебиеттер: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, Тақырып 12: Зат есімнің стилистикалық қызметі ОжСӨЖ мақсаты: Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту, Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу. Сабақ өткізу түрі: СӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау Тапсырмалар және сұрақтар: Ғылыми прозадағы сөз таптарының функциясы. Әдістемелік нұсқаулық: Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту, Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу. Әдебиеттер: 7,5,1,3 Тақырып 13: Сөз тіркесінің ресми мәтіндегі стилистикалық қызмет і ОжСӨЖ мақсаты: Сабақ өткізу түрі: ОжСӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау Тапсырмалар және сұрақтар: Сөздердің орын тәртібі мен күрделенген сөйлемдердің стилистикалық қолданысы Әдістемелік нұсқаулық: Өткен материалды тереңірек зерделеу (зерттеу) және дамыту, Қажетті материалдарды өз бетінше іздеуге, сұлбалар мен кестелерді құруға, материалдарды жүйелендіруге дағдыны қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу. Әдебиеттер: 1,4,5,6 Тақырып 14: Құрмалас сөйлем прагматикасы ОжСӨЖ мақсаты: Сабақ өткізу түрі: СӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау Тапсырмалар және сұрақтар: Күрделі синтаксистік тұтастық, сөйлемаралық байланыстардың стилистикалық мүмкіндіктері. Жарнама тілі, тілге енген жаңа сөздер, жаңаша тіркестер.
Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту. Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу. Әдебиеттер: 1,3,8,7 Тақырып 15: Тіл мәдениетін дамытуда әр түрлі сөздіктердің қызметі. ОжСӨЖ мақсаты: Сабақ өткізу түрі: СӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау Тапсырмалар және сұрақтар: Тест сұрақтарына жауап беру. Әдістемелік нұсқаулық: Өткен материалды тереңірек зерделеу (зерттеу) және дамыту. Қажетті материалдарды өз бетінше іздеуге, сұлбалар мен кестелерді құруға, материалдарды жүйелендіруге дағдыны қалыптастыру; Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу. Әдебиеттер: 2,1,9,8 8. Типтік есептеу, графикалық жұмыс, лабораториялық жұмыс, курстық проект (жұмыс) орындалуы бойынша әдістемелік нұсқаулар Курстық жобалардың әдістемелік нұсқауы 1. Қазақ жастарының тіл мәдениеті 2. Қазақ тіліндегі қосымшалардың стильдік қызметі. 3. Қайталау және оның түрлі стильдердегі көрінісі мен қызметі. 4. Шешендік мәтіндердегі көркем сөз бейнесі және оның жасалу жолдары. 5. Өзге стиль элементтерінің көркем мәтінде жұмсалу ерекшелігі. 6. Қазіргі қазақ теледидарының тілдік-стильдік және жанрлық ерекшелігі. 7. Көркем сөз және көркем бейне. 8. Мемлекеттік тілдің қолданысы. 9. Мәдениеттілік деген не?. 9.Студенттердің өзіндік жұмысына арналған материалдар: үйге берілген тапсырмалардың мәтіні, әр бір тақырып бойынша өзін-өзі тексеру материалдары, реферат т.б. үй жұмыстары бойынша тапсырмалар, әдебиет тізімі және арналған уақыт көлемі. Студенттердің өзіндік жұмыстарына арналған материалдар: Үй тапсырмалары: 1. Стилистика және тіл мәдениетінің ғылым және пән ретінде калыптасуы, мақсаты мен міндеттері. 2. Стилистиканың салалары. Тіл мәдениетін зерттеудің екі бағыты 3.Стилистика - стиль туралы ілім. Тіл мәдениетінің ерекшелігін айқындайтын басты қағидалары 4. Қазақ әдеби тілінің стильдері, түрлері мен қолданылатын орындары. 5. Стиль- стилистиканың негізгі ұғымы. «Стиль» терминінің әртүрлі түсініктері. 6. Функционалдық-стильдік және эмоционалдық-экспрессивтік бояулар. 7. Тілдің стилистикалық бейтарап құралдары 8. Тілдің (мәтіннІң) стилистикалық тұрқын қалыптастырудағы олардың рөлі. 9. Стилистикалық мағына, оның табиғаты. 10. Пішін мен мазмұндық жақтар 11. Қазақ әдеби тілінің стильдері. 12. Тілдік құралдардың стилистикалық сипаттамасы 13. Көп мағыналы сөздердің стильдік бояулары. 14. Синоним, омоним, антоним сөздердің стильдік ерекшеліктері. 15. Метафора, метонимия, синекдоха. 16. Фразеологизмдердің стилистикалық қызметі. 17. Сөйлеу стилі: ауызекі сөйлеу және ауызша әдеби тілде сөйлеу стилі. 18. Сөйлеудің құрылысы: ықшам, монолог, диалог түрінде келетіндігі, дауыс екпіні, интонация. 19. Ауызекі сөйлеу стилінің тілдік құралдары. 20. Мәдениет термині туралы. 21. Тіл мәдениетін және стилистиканы қоғамдық, әлеуметтік-саяси тұрғыдан тану. 22. Тіл мәдениеті және стилистиканың әдеби тілге қатысы. 23. Әдеби тілдің жазба стилі Студенттер білімін тақырыптар бойынша тексеру сұрақтары: 1-7 аптада өткен материалдар бойынша сұрақтар: 1. Стилистика және тіл мәдениетінің ғылым және пән ретінде калыптасуы, мақсаты мен міндеттері. 2. Стилистиканың салалары. Тіл мәдениетін зерттеудің екі бағыты 3.Стилистика - стиль туралы ілім. Тіл мәдениетінің ерекшелігін айқындайтын басты қағидалары 4. Қазақ әдеби тілінің стильдері, түрлері мен қолданылатын орындары. 5. Стиль- стилистиканың негізгі ұғымы. «Стиль» терминінің әртүрлі түсініктері. 6. Функционалдық-стильдік және эмоционалдық-экспрессивтік бояулар. 7. Тілдің стилистикалық бейтарап құралдары 8. Тілдің (мәтіннІң) стилистикалық тұрқын қалыптастырудағы олардың рөлі. 9. Стилистикалық мағына, оның табиғаты. 10. Пішін мен мазмұндық жақтар 11. Қазақ әдеби тілінің стильдері. 12. Тілдік құралдардың стилистикалық сипаттамасы 13. Көп мағыналы сөздердің стильдік бояулары. 14. Синоним, омоним, антоним сөздердің стильдік ерекшеліктері. 15. Метафора, метонимия, синекдоха. 16. Фразеологизмдердің стилистикалық қызметі. 17. Сөйлеу стилі: ауызекі сөйлеу және ауызша әдеби тілде сөйлеу стилі. 18. Сөйлеудің құрылысы: ықшам, монолог, диалог түрінде келетіндігі, дауыс екпіні, интонация. 19. Ауызекі сөйлеу стилінің тілдік құралдары. 20. Мәдениет термині туралы. 21. Тіл мәдениетін және стилистиканы қоғамдық, әлеуметтік-саяси тұрғыдан тану. 22. Тіл мәдениеті және стилистиканың әдеби тілге қатысы. 23. Әдеби тілдің жазба стилі 8-15 аптада өткен материалдар бойынша сұрақтар: 1. Іс қағаздар стилі, түрлері және оның грамматикасы. 2. Сенімхат, анықтама, мінездеме, акт, шарт, мәлімдеме, бұйрық,т.б. 3. Ресми стиль көлемі, мазмұны, жазылу формасы. Заң, үкімет орындарының қарарлары, келісім шарт. 4. Көсемсөз стилі. Оның лексика-граматикалық сипаты. 5. Көсемсөз стилі және оның түрлері 6. Ауызша (шешендік сөздер) 7. Жазбаша (газет-журналдарда саяси тақырыпқа жазылған мақалалар, памфлет, очерктер) 8. Ғылыми стиль, сипаты. 9. Ғылыми стильдің (ғылыми, оқу және ғылыми-көпшілік), жанрлары (монография, оқулық, ғылыми мақала, лекция, баяндама т.б.). белгілері. 10. Қазіргі қазақ әдеби тілінде өндірістік-техникалық стильдің қалыптасуы, ондағы қиындықтар. 11. Стилистикалық қате. Стилистикалық норма. Стилистикалық қателердің логикалық, грамматикалық, лексикалық қателерден ерекшелігі. 12. Көркем әдебиет стилі. Өзіне тән ерекшеліктері. 13. Жазушының өзіндік ерекшелігі, шеберлігі, стилі мәселелері. 14. Образды сөздердің қолданысы. 15. Көркем мәтіндердегі сөздердің лексикалық топтары, ауыспалы мағынаның берілу тәсілдері, диалекті, кәсіби, эвфемизм сөздер, тұрақты сөз тіркестері, жаргон сөздер мен арготизмдер, тарихи, көнерген, жаңа сөздер, қолданылуы. 16. Стиль түрленінің өзара байланысы. 17. Стиль түрлерінің грамматикалық құрылымының өзгешеліктері мен оралымдар мен сөйлемдердің құрамында айырмашылықтар. 18. Күрделі синтаксистік тұтастық, сөйлемаралык; байланыстардың стилистикалық мүмкіндіктері. 19. Әр стильге тән грамматикалық формалар мен құрылымдар. ллель құрылымдардың стилистикалық мүмкіндіктері. 20. Стилистика, тіл мәдениеті және шешендік өнер. 21. Тіл мәдениетінің жалпыхалықтық тілдегі көрінісінің сақталуы, табиғилығы, ұлттық сипаты. 22. Шешеңдік арнау арасындағы қарым-қатынасты реттеуші күш, рөл, шешендік толғау - халықтық философия. 23. Сөйлеу мәдениеті мен жазба тіл мәдениетінің ара қатынасы. Реферат тақырыптары: 1. Қазақ жастарының тіл мәдениеті 2. Қазақ тіліндегі қосымшалардың стильдік қызметі. 3. Қайталау және оның түрлі стильдердегі көрінісі мен қызметі. 4. Шешендік мәтіндердегі көркем сөз бейнесі және оның жасалу жолдары. 5. Өзге стиль элементтерінің көркем мәтінде жұмсалу ерекшелігі. 6. Қазіргі қазақ теледидарының тілдік-стильдік және жанрлық ерекшелігі. 7. Көркем сөз және көркем бейне. 8. Мемлекеттік тілдің қолданысы. 9. Мәдениеттілік деген не?. Әдебиеттер тізімі: Балақаев М., ЖанпейісовЕ., Томанов М., Манасбаев Б. Қазақ тілінің стилистикасы. А., 2005. Кожина М.Н. Стилистика русского языка. М., 1993. Стилистика русского языка. Учебное пособие для студентов пединститутов. (В.Д. Бондалетов и др.) Л., 1989. Сыздық Р. Сөз құдіреті. А., 1997. Балақаев М. Қазақ әдеби тілі және оның нормалары. А., 1984. Әміров Р. Ауызекі сөйлеу стилінің синтаксистік ерекшеліктері. А., 1977. Жұбанов Е. Қазақтың ауызекі көркем тілі. А., 1996. Серғалиев М. Синтаксис және стилистика. А., 1997. Серғалиев М. Синтаксистік синонимдер. А., 1981. Шалабай Б. Көркем әдебиет стилистикасы. А., 2000. Одинцов В.В. Стилистика текста. М., 2006. Хасанова С., Жексембаева Ғ. Қазақ тілінің стилистикасы (жаттығулар жинағы) А., 1999. Мұсабекова Ф. Қазақ тіліндегі зат есім стилистикасы. А., 1976. 10. Оқу, өндірістік және дипломалды сараманды өткізу жөнінде әдістемелік нұсқаулар және есеп құжаттарының түрі - жоспарланбаған 11.Студенттің оқу жетістіктерін бақылау және бағалау материалдары (бақылау тапсырмалары, тесттік тапсырма, өзін-өзі даярлау сұрақтар тізімі, емтихандық билеттер және т.б.) Емтиханға дайындалатын сұрақтар: Алтаистика ғылымы? Түркі тілдерінің даму дәуірлері туралы көзқарастар? Орал-Алтай гипотезасы мәселесі? Түркі тілдерінің даму қалыптасу дәуірлері? Көне түркі жазба ескерткіштерінің зерттелуі? Енисей ескерткіштерінің сипаты? Орхон ескерткіштерінің зерттелуі? Күлтегін ескерткіші? Талас ескерткіштерінің зерттелуі 10 Ю.Көне ұйғыр ескерткітері? 11. Көне түркі дәуірі? 12. Орта түркі дәуірі ескерткіштері? ІЗ. Жаңа түркі дәуірі сипаты? 14- Қараханид ескерткіштерінің зерттелуі? 15. Мәмлүк кыпшақтары ескерткішетрі? Іб. Түркі тілдері фонетикасы ерекшелгі?
20. Этнолингвистика мәселесі. 21. Қазақ алфавитінің дамуы? 22. Махмуд Қашқари "Диуани лүғат ат түрік" еңбегі 23. ХҮ-ХҮШ ғасырларда казак әдеби тілі сиапты.
27. Түркі тіледерінің Кеңес дәуіріндегі зерттелуі? 28. Европа түркітанушылары? 29. XIX ғасырдағы түркі тілдерінің сиапты? ЗО. Ресейдегі түркітану мектептері ЗІ. Білге қаған ескерткіші 32. Түркі халыктарының этногенезі? ЗЗ. Қазақ халқының демографиясы? 34. Түркі тілдерінің типологиялық жіктелімі? 35. Батыс қыішақ ескерткіштері? Зб. Жамиғ ат-тауарих ескерткіші. З7. Түркі халыктарының өсу демографиясы Ауызша тапсырмалар І. Түркі филологиясы пәнінің маңызы. 2. Түркі тілдерінің даму кезеңдері? З. Орал-Алтай гипотезасы деген не? 4. Көне түркі еіжерткіштерін жариялаған адам? 5- Көне түркі ескерткіштерінің сипаттамасы. б. Көне үйғыр іхкерткіштері.
8. Түркі халықгарының демографиясы. 9 Қазақ халқыпың өсу ахуалы?
17. ХҮ-ХҮШ ғас. қазақ тілі сипаты, авторы әдеби тіл. 18. Жазу жүйесінің дамуы. 19. XX ғасырдағы түркі тілдері. 20. Жалпы түркі тілдерін зертгеген Ресей түркітанушылырыньщ еңбегі? 21. Қазақ тіл б;лімінің дамуы? 22. Графика, алфавит мәселесі? 23. Тәуелсіздік алғаннан бері кезеңдегі түркі тілдері. 24. Түркі әдеби тілдері. 25. Мемлекеттік тіл деңгейне көшу мәселесі.
27. Түркі тілдерінің даму дәуірлері туралы көзқарастар? 28. Орал-Алтай гипотезасы мәселесі? 29. Түркі тілдерінің даму қалыптасу дәуірлері? ЗО. Көне түркі жазба ескерткіштерінің зерттелуі? ЗІ. Енисей есксрткіштерінің сипаты? 32. Орхон ескерткіштерінің зерттелуі? ЗЗ. Күлтегін ескерткіші? 34. Талас ескер гкіштерінің зерттелуі 35. Көне үйғыр ескерткітері? Зб. Көне түркі дәуірі? 37- Орта түркі ләуірі ескерткіштері? 38. Жаңа түркі дәуірі сипаты? 39. Қараханид ескерткіштерінің зерттелуі? 40. Мәмлүк қьнішақтары ескерткішетрі? 41. Түркі тілдері фонетикасы ерекшелгі? 42. Ең жаңа дәуір силаты? 43. Ресей түркі ганушылары? 44. XIX ғасырда Ресейде түркі тілдерінің зерттелу сипаты. 45. Этнолингвистика мәселесі.
47. Махмуд Қашқари "Диуани лүғат ат түрік" еңбегі 48. ХҮ-ХҮШ І асырларда қазақ әдеби тілі сиапты. 49. Түркі халықтары демографиясы. ЗО. Түркі филологиясына кіріспе пәннің зерттеу нысаны әдістері? ЗІ. Түркі тілдерінің жіктелімі? 32. Түркі тіледерінің Кеңес дәуіріндегі зерттелуі? 33. Европа түркітанушылары? 34. XIX ғасырдағы түркі тілдерінің сиапты? 35- Ресейдегі түркітану мектептері 36. Білге қаған ескерткіші 37. Түркі халықтарының этногенезі?
39. Түркі тілдерінің типологиялық жіктелімі? 4О.Батыс қыпіііақ ескерткіштері? 41. Жамиғ ат-тауарих ескерткіші. 42.Түркі халықтарының өсу демографиясы. Глоссарий Стилистика - тіл білімінің тілдік тәсілдер жүйесін синхрондық және диахрондық тұрғыда зерттейтін тіл білімінің саласы. Стиль — латынша stуlos (қазақша — жазу құралы) деген сөз. Функционалдық стилистика – қарым-қатынастың әр түрлі аясына, шарттарына тәуелді болатын тілдік бірліктердің қолданылу жүйесін, яғни функционалдық стильдерді қарастыратын сала. Т і л д і к ж ү й е - тілде бар үлгілердің, қолданыс типтерінің (түрлерінің) белгілі бір тәртіппен келуі, ал тілдік құрылым дегеніміз осы жүйенің іске асқан (көрінген) материалдық мүмкіндіктері. Норма - негізінен тілдің өзі ұсынған тәртіп, нормалану - сол тәртіптерді тілдің өзінің қалыптастыруы. Узус – «қолданылып кеткен тілдік бірліктер» деген түсініктеме береді, узустың карама-қарсысында окказионалдық бірліктер, яғни әдеттегі (нормадағы) мағынадан бөлек, тек сол контексте келтірілген мағынада жұмсалған сөздер Абзац (нем. Absatz –шегініс) – 1) баспа не қолжазба мәтіннің алғашқы жолындағы шегініс, азат жол. 2) Автор ұстанымы тұрғысынан, графикалық түрде айқын бөлшектеніп тұратын мәтіннің композициялық-стилистикалық бөлігі. Адресант (нем. Adressant –жіберуші) ор. адресант – 1. Сөйлеуші, бір тілде қарым-қатынас жасау кезіндегі екінші бір жақ 2. Қарым-қатынас кезіндегі компоненттің бірі 3. Хабарды, айтылымды т.б. тудыратын, жіберуші жақ, хабарлаудың және эмотивті, донативті іс-әрекеттің субъектісі. Адресат (нем. Adressat –қабылдаушы) ор. адресат – 1. Тыңдаушы, сондай-ақ бір тілде қарым-қатынас жасау кезіндегі аудитория 2. Қарым-қатынас кезіндегі компоненттің бірі 3. Хабарлау, эмотивті, донативті іс-әрекет бағытталатын жақ. Айналмалы тұтасымдар (ор.кольцевые, рамочные) – күрделі фразалық тұтасымның басқы және соңғы сөйлемдерінің немесе лексикалық бірліктердің қайталанып қолданылуы. Коннотация (лат. connoto - қосымша мағынасы бар) – тіл бірлігінің эмоциялық, бағамды, стилистикалық рең білдіруі. Алшақ байласым – мәтін құрылымында бір-бірінен өзара алшақ орналасқан сөйлемдердің арасында орнайтын байласым түрі. Жалпы халықтық тіл - қоғам мүшелерінің бәріне бірдей түсінікті ортақ тіл. Анафора (грек. anaphora ana – кейін, қайтадан + phoros – алып жүруші, нем. anapher – бірыңғай басталуы) – 1. Қайталау арқылы жасалатын стилистикалық сөйлеу айшығы. Мәтіндегі әр жол немесе әр тармақ бірыңғай тілдік бірліктерден басталып отырады (дыбыс, сөз, морфема, сөйлем т.б.). 2. Бұрын және алдында айтылған ойға сілтеме жасайтын түрлі амал-тәсілдер (есімдік, қайталау, перифраз т.б.) Әңгімелеу (ор. повествавание) – композициялық-сөйлеу формасының бірі, мәтін түрі. Әңгімелеуде мезгілдегі оқиғаның дамуы, құбылыстардың бірін-бірі ауыстыруы баяндалады. Байласым – күрделі бірліктерді құрайтын тілдік құралдардың белгілі әдіс-тәсілдермен ұйымдасуы, мәтіндегі бірліктердің байланысы. Дейксис (грек. deixis –сілтеме) – тілдік құралдармен берілетін сілтеме, орнына жұмсалып отырған тілдік бірліктің мағынасына немесе қызметіне нұсқайды (есімдіктер, үстеулер, есімдік пен шылау, есімдік пен мекендік, мезгілдік ұғымды білдіретін сөздер). Диалог – (грек. – сөйлесу, әңгімелесу) – екі адамның тіл қатысуы. Дискурс (фр.сөйлеу) ор. речь, выступление – 1.Қатысымның табысты жүзеге асуына тән тілден тысқары (әлеуметтік, мәдени, психологиялық) фактілерді ескере отырып, жан-жақты, толықтай қарастырылатын сөйлеу, нақты мәтін 2. Мәтіннің ырғақпен, интонациямен және т.б. белгілерге сәйкес ұйымдасуы. Жарыспалы байланыс – тұтасым құрамына енетін сөйлемдердің синтаксистік құрылысының, предикат мүшелердің, сөйлемдегі сөздердің орын тәртібінің бір-бірімен сәйкес келіп қайталануы арқылы жүзеге асады. Сөйлемдердің бірі екіншісіне бағынбай, өзара тең дәрежеде байланысуы. Имплицитті - мазмұнның кейбір бөліктерінің формалды тілдік құралдарсыз берілуі. Композициялық-сөйлеу формалары (компазиционно-речевые формы) - екі жақты құрылым, біріншіден, ойлаудың бір түрі, яғни ойлау әрекетін жүзеге асырады, екіншіден, сөйлеу әрекетінің бір түрі, яғни қатысым түріне жатады. Композициялық-сөйлеу формалары - әңгімелеу, суреттеу (сипаттау), ойталқы (пайымдау). Контекст (лат. contexus – бірігу, байланыс) – мәнге ие болу арқылы тілдің барлық деңгейіне тән единицалардың мағына, мазмұны жүзеге асатын орта. Көлемдік-прагматикалық мүшелену – бөліктердің көлемін, оқырманның назар аударуын ескере отырып мәтінді бөлшектеу: том, кітап, бөлім, тарау, тарауша (араб сандарымен көрсетіледі), бөлектеу (бірнеше жол қалдырылып барып жазылады), абзац, күрделі фразалық тұтасым. Көркем мәтін – сыртқы ортамен қарым-қатынас жасаудың, оны танып білудің эстетикалық құралы. Оның өзге стильдегі мәтіндерден өзгешелігі – қарым-қатынастың көркем тілдік құралдардың молынан қолданылу арқылы жүзеге асуы. Күрделі фразалық тұтасым - бір тақырыпқа негізделіп, мағыналық тұтастыққа бірігетін дербес сөйлемдердің тізбегі. Мәтін (текст) - латынша «textus» байланысу, қосылу, тұтасып кету. Басты қасиеті тұтасым және байласым болып саналатын мағыналық байланыстармен біріккен таңба бірліктерінің тізбегі. Мәтіннің тұлға-бірлігі – бірнеше сөйлемдерден тұратын тұтасым, күрделі синтаксистік тұтастық, синтаксистік күрделі бірлік, күрделі фразалық тұтасым, прозалық шумақ, фразадан үстем тұтастық т.б. Монолог (грек. monos - бір, loqos -сөз) – бір адамның сөйлеуі немесе бір адамның ойы. Мүшелену – мәтін белгілерінің бірі әрі қатысымның жүзеге асуының бірден-бір шарты. Мәтіннің мүшеленуінің түрлері: 1) көлемдік-прагматикалық; 2) контекстік-вариативтік. Ойталқы (ор. рассуждение) – композициялық-сөйлеу формасының бірі, мәтін түрі. Ол ой-пікірдің, бір мәселе төңірегіндегі көзқарастың динамикалы түрде өрістетіле дамуын бейнелейді. Субститут (орынбасар) - бір сөздің де, сөйлемнің де не сөйлемдер тізбегінің де орнына қолданылып, зат, мекен, мезгіл т.б. атаулардың мағынасында қолданылады. Суреттеу (сипаттау) (ор. описание) – композициялық-сөйлеу формасының бірі, мәтін түрі. Ол болмыстағы заттар мен құбылыстардың қандай да болмасын бір белгісін не белгілерін бейнелейтін мазмұндық сипатқа ие. Тақырып (ат) - Шығарма тақырыбы мағыналық тұтастықты ұйымдастыруда ерекше қызмет атқарады. Тұтасым (ор. Когерентность, интеграция) – мәтін бөліктерінің бір тақырыпқа, шығарманың түпкі мазмұнына, ортақ ойға бірігуі. Тізбекті байланыс – сөйлеуде ойдың бір сөйлемнен екінші бір сөйлемге үздіксіз қозғалысы нәтижесінде алдыңғы сөйлемде екпін түскен сөздің келесі сөйлемде қайталанып, өрістетілуі арқылы жүзеге асады. Форма — ол тіл құралдарының көмегімен болатын сөйлеудің сыртқы көрінісі; Стиль — қолданылуда өзіндік ерекшеліктері, айырым белгілері бар тілдік элементтер жүйесі немесе әдеби тілдің өзіндік сөздік құрамы, грамматикалық тұлғалары бар сараланған бөлігі.
Каталог: dmdocuments dmdocuments -> Семинар ожсөЖ 15 сағ. Емтихан 4 Барлығы 45 сағ Орал, 2010 dmdocuments -> Әдеби өлкетану Преподаватель Ақболатов Айдарбек Ахметұлы Вопросы: Вопрос №1 dmdocuments -> 2009ж. «Қазақ филологиясы» кафедрасы dmdocuments -> Семинар ожсөЖ 5 сағ. СӨЖ 15 сағ. Емтихан Барлығы 45 сағ Орал, 2010 dmdocuments -> Жаратылыстану математикалық факультет dmdocuments -> Барлығы – 45 сағат dmdocuments -> 2007ж. Қазақ тілі мен әдебиеті және оқыту теориясы кафедрасы dmdocuments -> Қазақ филологиясы кафедрасы 050205 dmdocuments -> Барлығы – 90 сағат жүктеу/скачать 0,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|