Меншікті капиталдың құрылымын, оның функцияларын, Талдау әдістемесін сипаттаңыз

Коммерциялық банктің меншікті қаражаты өзі қалыптастырған қорлардан және банктің ағымдағы жылы және өткен жылдар бойы өз қызметінің нәтижесінде алған пайдасынан тұрады.

Меншікті қаражат-бұл Банктің ішкі қызметі барысында қалыптасқан барлық міндеттемелерін қамтитын жалпыланған ұғым: жарғылық және резервтік қорлар, пайда есебінен құрылған басқа қорлар мен резервтер, эмиссиялық айырмашылықтар, қайта бағалау қорлары, өткен жылдардың бөлінбеген пайдасы және ағымдағы жылдың пайдасы. Банктің меншікті капиталы есептік шама болып табылады. Оның мөлшерін анықтау үшін әр түрлі әдістерді қолдануға болады, олардың таңдауы капиталды есептеу мақсаттарына байланысты болады. Негізгі айырмашылықтарда Банктің жылдық есебіне кіретін қысқаша балансты құруда және оның жеткіліктілігінің экономикалық стандарттарын есептеу үшін капиталды есептеу кезінде қолданылатын Банктің меншікті капиталын есептеу әдістері бар, олар нормативтік капитал деп аталады.

Меншікті капиталдың функциялары:

- қорғау - банктің кредиторлар мен салымшылар алдындағы міндеттемелерін өтеу үшін құрылған резервтер есебінен орындау қабілеттілігін білдіреді

- тәуекелдердің әртүрлі түрлері, яғни ерекше жағдайлар туындаған жағдайда Банктің төлем қабілеттілігін сақтау. Бұл СК негізгі функциясы;

- жедел-банк қызметінің қаржылық негізін қамтамасыз ету екінші функция болып табылады, өйткені тартылған қаражат белсенді операцияларды жүргізудің негізгі ресурстары болып табылады. Бұл функция белсенді операциялардың өсуіне жеткілікті негіз береді;

- реттеуші-Банктің сәтті жұмыс істеуіне қоғамның мүдделілігімен, сондай-ақ ҰБ-ға банктер мен несие мекемелерінің қызметін бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін заңдар мен ережелермен байланысты. Бұл ережелер УК ең төменгі шамасын, бір кредит алушының тәуекелінің ең жоғары мөлшерін, банк үшін ірі тәуекел мөлшерін және т. б. сақтауды талап етеді.

Меншікті капиталды тік (құрылымдық) талдау меншікті капитал құрамындағы мақалалардың үлес салмағын есептеу арқылы құрылымды бағалауды қамтиды. Мұндай талдау әр түрлі банктердің баланстарын салыстыруға және инфляцияның шығын көрсеткіштеріне бұрмалаушы әсерін ескеруге мүмкіндік береді. Меншікті капитал құрылымын салыстырмалы талдау негізінде оның жалпы бағасы және талданатын кезеңдегі өзгерістерді бағалау жүргізіледі.

Меншікті капиталды көлденең (уақытша) талдау уақыт өте келе баптардың өзгеру динамикасын зерттеуге, өсу қарқынын немесе көрсеткіштердің төмендеуін анықтауға мүмкіндік береді. Көлденең талдау барысында тепе-теңдіктің әртүрлі баптарының шамаларының абсолютті және салыстырмалы өзгерістері зерттеледі. Тік және көлденең талдаудың үйлесімі Банктің даму тенденцияларын бағалау үшін ақпарат береді.