Семинар тақырыбы 5. Қазақстан көшпелілерінің мәдениеті.
Тапсырмалар:
1. Ежелгі Қазақстан аумағындағы архаикалық мәдениет: материалдық мәдениет ескерткіштері. Архаикалық мәдениет — адамзат мәдениетінің бастамасы. Архаикалық мәдениет қашан және қай жерде пайда болды? Бұл сұрақтарға нақты жауап беру оңайлыққа соқпайды, өйткені адамңың қалыптасу процесінің тарихы тереңде, сонау көне заманда жатыр. Ақиқатқа жүгінсек, қазіргі антропология ғылымының өзі де адамзат баласының қалыптасып, дамуына байланысты туындайтын көкейтесті мәселелерге егжей-тегжейлі жауап бере алмайды. Алғашқы қауымдық құрылыс адам баласының өсіп дамуындағы, адамдық жолға түсе бастауының ең алғашқы кезеңі болды және оның жүздеген мыңжылдықтарға созылғаны ақиқат. Оған басты дәлел ретінде адамдардың ең алғашқы еңбек құралдарының пайда болғанына 2,5 миллион жылға жуық уақыт өткендігін айтсақ та жеткілікті.
Егер б.з. д. VII ғ. мен б. з. IV ғ. арасында өмір сүрген адамдардың материалдық мәдениетінің заттарына қарайтын болсақ, олар өзінің қасиеттері бойынша қола дәуірінің заттарына қарағанда анағұрлым ыңғайлы, күрделі және мінсіз болғанын байқауға болады. Егер қола пышақтар, балталар, серпілер және басқа да құралдар мен еңбек құралдары сынғыш, үлкен болса, онда темір олардың 76-нен әлдеқайда берік және жеңілірек болды. Жаңа құралдар еңбек өнімділігін, өндірілген өнім санын арттыруға ықпал етті. Бірақ еңбек өнімдерін негізінен күшті және бай пайдаланғандықтан, бұл қоғамда әлеуметтік теңсіздіктің пайда болуына әкелді.
Оңтүстік Сібірден, Алтайдан және Солтүстік Қара теңізге дейінгі үлкен аумақта өмір сүрген сақтар мен сарматтардың материалдық мәдениеті көп ортақ, тек осы тайпалардың өнерінде ғана кейбір айырмашылықтар бар.
Бұл тайпалардың материалдық мәдениетінің ұқсастығы олардың туыстығын дәлелдейді. Бұл ұқсастық өте өзгерген жоқ, кейін үйсін мен канла тайпалары пайда болды. Тек қана қоғамның одан әрі дамуына байланысты тайпалардың материалдық мәдениеті керемет және әр түрлі болды.