Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих

пұттан астам жүн сатып алы нды .192

к с і

мол Әмудария менС ы рдария кұйып жатқан Арал теңізі 

ларды балык байлығымен қызықтырды.  Бұл кәсіпш ілік 

І Н Д О  

ш оғырландырылды;  балы қ аулаумен  негізінен  Қ азалы , 

Пероиск  уеіін ің

тұрғындары айналысты, сондай-ак Ырғыз алқабында, 

де ауланды.193  Сырдария өзенініңтөм енгі ағыстарында балык 

сонау 

ғасырдың 60-жылдарында,  алғаш кы отарш ыл 

балык аулау компаниясын ұйымдастырған  кезде басталған еді; 

-   3 000 пұт,  1862 жылы -  2 600 пұт балы к ауланды;  С ырдария 

Ж айы к пен Еділдің балыктарымен ойдағыдай бәсекелесті; оларды н 

дырығы  М әскеуде сатылды.194 Ж айы к казактары  да балык аулаумен 

лысты; С ы рдарияны ңтөм енгі ағыстарынан ауланатын кептірілген 

балығының миллиондаған данасы еуропалык Ресейгетасылып,  онда 

ты ж әне едәуір пайдалы бағамен өткізілді.195

О тарлы к  К азак стан н ы ң   са н -сал ал ы   эк о н о м и к асы н ы н  

кұрамдас бөлігі  жергілікті өнеркәсіп болды,  оны ң біркелкі емес, өтпелі, 

ең алдымен ұсактауарлы  деңгейі мен мәні біркатар карама-карсы  пікірлер 

туғызды.  Казіргі түсінік мағынасында алғанда, сол дәуірдегі осы саланы , 

зауыттар мен фабрикаларды  өнім ділігінің мөлш ері, ш ығаратын өнім інің 

көлемі жөнінен еңалды м ен колөнер кәсіпш ілігі  қатары на ж аткы зуға 

бо-

латын  еді.  Ө здерінің  көлем і,  кұры лы сы ны ң  карапайымды ғы   ж ағы нан, 

«зауыттар» шын мөнінде XIX ғасырдың  аяғы — XX ғасырдың басында ғана 

өнеркәсіптің карапайым бастамалары болды.

Мал шаруашылығы шикізатын өндеу жөніндегі алғашкы кәсіпорындардың 

негізгі ошактары Акмола және Семей облыстары болатын.

Ж е р г іл ік т і  м е к е м е л е р   ж и н а ғ а н   д е р е к т е р   б о й ы н ш а ,  м ұ н д а й  

кәсіпш іліктердің алғаш кы ош актары   А кмола облы сы нда XIX ғасырдьщ  

орта ш енінде-ак пайда болған.  1888 жылы Семей облысында 63  «зауыт»  — 

13 былғары, 9 сабын кайнататын,  1  шарап аш ытатын,  1  май корытатын, 23 

кірпіш ,  2  сыра  аш ытатын  ж ән е  баска  да  4  зауы ттар  болы п,  оларда  262 

жұмысшы істеген, жалпы шығарған өнімдері  230  147 сомға ж еткен .196 Оның 

үстіне  мал  ш аруаш ы лы ғы   ш икізаты н  өңдеу  ж өн індегі  к әсіп о р ы н д ар  

негізінен уезд орталы қтарында орналасы п,  дала тұрғындарын ж аңа эко- 

н о м и кал ы қ  үрдістерге  үнемі  тарты п  оты рды .  Бұл  орайда  ш и кізатты  

өңдеудің ұлғайтуына карай негізінен ірі коны старды ң құры луына байла- 

нысты жекелеген кәсіпоры ндарды ң өнімділігі едәуір көлемге жетті.  1890 

жылы Өскемендегі екі кірпіш  зауытында ғана өндіріс көлемі  20 мың дана 

күйдірілген ж ән е шикі кірпіш  болды ,197 сонымен бірге Зайсанда —  3 был- 

ғары,  1 тон зауыты,  Павлодарда — 2 май қоры таты н, 2 сабын кайнататы н, 

2 — кірпіш,  сыра ашытатын зауыттар; Көкпектіде, Семейде, Павлодарда  -  

13 май корытатын, балауыз, 23 былғары, 5 тон «зауыттары» жұмыс істсді.ІЧХ

XIX 

ғасырдың 80-жылдарынан Сырдария облысында да өндеуші 

кәсіп карқы н ала бастады,  1887 жылы « ф аб ри ка-зауы тж ән е 

кәсіпш іліктердің»  өнім  ш ы ғаруы нын  ж и ы нты к  сомасы