Барлық үйдің мектеп неге сұлуы?
Барлығынан неліктен ол жылулы?
Бөбектерді мәпелейді ол неге?
Қадірлейді халық не үшін бұл үйді?
(Ж.Молдағалиев)
Шағын жинақталған мектепте пәндерді біріктіре оқыту тәжірибесі
Дайындаған: Абай атындағы жалпы орта білім беретін мектебінің
бастауыш сынып мұғалімі Гулниса Жумабаевна Ешова
Шағын жинақталған мектептегі сабақтың үлкен мектептегі сабақтан айырмашылығы жер мен көктей.Дидактикада берілетін сабақ кезеңдері мен құрылымы мұндай мектептерге келе бермейді. Себебі бір мезгілде бірнеше сыныпты қосып оқытатын сабақ әрбір бір сыныптың бірнеше жеке сабақтарынан құралады. Мұндай жағдайда бір сыныпта жаңа сабақ өту үшін келесі сыныптарға өздігінен орындауға тапсырма береді.Түсіндіріп болған соң оларға өздік жұмыс тапсырып,келесілерге көшеді. Сонда 45 минуттық бір сабақтың ішінде шағын жинақталған мектеп мұғалімі 3, тіпті кейде 4 сабақты өткізіп, 2-сынып не 4-сынып,3-сынып не 4-сынып(5–6,7–8) оқушыларын қатар оқытуға мәжбүр болады. Шағын жинақталған мектепте сабақтың екі кезеңі анықталған: мұғалім басшылығымен жұмыс және өздігінен орындалатын жұмыс. Бұл екі кезең сабақтың өн бойында бірнеше рет қайталанып отырады. Шағын жинақты бастауыш мектепте әдебиеттік оқу мен қазақ тіліндегі,дүниетанудағы тақырыптарды жүйелеп, кіріктіріп оқытуға болады. Өйткені бастауыш сыныпта оқытылатын 2,4 сыныптардың тақырыптары маусымдық-тақырыптық ұстанымдарға негізделіп құрылған. Мысалы 2+3+4 сыныптардағы маусымдық ұстанымға негізделіп берілген қыс, көктем, жаз айларына байланысты берілген тақырыптарды біріктіріп оқытқан ыңғайлы. Оқулықтағы авторы сәйкес келетін материалдарды біріктіріп оқыту балаға жазушы немесе ақынның өмірбаяны мен шығармалары туралы тұтастай білім, түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді.4-сынып оқушылары автордың жаңа шығармасымен танысса, сол автордың 2-3-сыныпта өткен шығармасын есіне қайта түсіріп, жаңғырта алады. Сондай-ақ балалардың бірін-бірі оқытуға, бірін-бірі үйретуге мүмкіндік ашылады. Жаңа буын бағдарламасының негізінде жасалған 2, 4 –сыныптарға арналған «әдебиеттік оқу» оқулығында біріктіріп оқытуға ыңғайлы тақырыптар жиі кездеседі. Оқулықтағы мұндай тақырыптарды біріктіріп, екі сыныпта қатар оқытуға ыңғайлы оқу бағдарламасы мен күнтізбелік жоспарын жасау шағын жинақты бастауыш мектеп мұғалімдерінің жұмысын жеңілдетеді. Жалпы шағын жинақталған бастауыш мектептегі сабақ екі кезеңнен: біріктірілген (ортақ) бөлімнен және сараланған(дифференциаланған) бөлімнен тұрады.
2-сынып
|
4-сынып
|
Ө
|
М
|
М
|
Ө
|
Ө
|
М
|
(М-мұғалім басшылығымен орындалатын жұмыс, Ө-өздігінен орындалатын жұмыс)
2-сынып
|
4-сынып
|
Біріктірілген (ортақ) бөлім жаңа тақырыпты түсіндіру,кіріспе бөлім
|
Сараланған бөлім (негізгі бөлім)
|
Біріктірілген(ортақ) бөлім (қорытынды бөлім)
|
Жаңа тақырыпты түсіндіру 4-сыныпта ең соңына түсуі мүмкін. Ал психологиялық еңбектерден бастауыш сынып жасындағы оқушылар жаңа материалды сабақтың шамамен 10-15 минутында ғана жақсы қабылдайтыны туралы пікірлер айтылады. Оған қоса әртүрлі сынып балалары сабақ түсіндіру кезінде бір-біріне кедергі келтіретінін ескерсек,шағын кешенді мектеп оқушыларының білім деңгейі не себепті төмен болатыны түсінікті. Мазмұны, идеясы жақын тақырыптарды алдын-ала іріктеп, оны барлық сыныпта бір мезгілде өту барысында мұғалім жаңа материал жайлы кіріспе әңгімесін, тіпті материалдың өзін барлығына бірдей түсіндіре алады. Оқушыларды қатыстыра отырып талдап, сұрай алады. Содан кейін барып әрбір сыныпқа жас ерекшелігіне лайықты тапсырмалар орындатады. Бұл жағдайда, тілдік орта жасай аламыз, яғни оқушылар сұраққа жауап бере отырып, бірін-бірі тыңдайды, өзін басқа құрбыларымен салыстырады, пікір таласып, өз көзқарасын дәлелдеуге үйренеді. Икемділіктер мен дағдылар оқушының өз белсенділігі нәтижесінде қалыптасатыны белгілі. Мұндай құрылым, яғни сабақты осылай етіп ұйымдастыру оқышылардың біріге әрекет ете отырып (біріктірілген) бөлімде әрі өздігінен жұмыс жасай отырып, (сараланған бөлімде) ойын жазбаша түрде жеткізуге дағдылануға жағдай жасайды.
Сабақтың тақырыбы: Тірек сөздер арқылы мәтін құрастыру
Сабақтың мақсаты: Мәтінге ат қою,мәтін тақырыбын анықтау,тірек сөздерін қатыстыра
отырып мәтін құрай білуге дағдыландыру.
2-сынып
|
4-сынып
|
Бағыт –бағдар беру,мақсат қою
|
Біріктірілген ортақ бөлім
|
Сахналау. Балаларға ата,әже,бауырсақ,қоян,қасқыр,аю,түлкі рөлдерін бөліп береді. Ертегінің тақырыбы анықталады, балалар өз сөздерімен сахналап береді
-Ертегінің «Бауырсақ» екенін қайдан білдіңдер? Оның атын дұрыс табуға не көмектесті?-деген сұрақтар қою арқылы оқушыларға тірек сөздердің мәнін түсіндіреді.
Ойын: «Тірек сөздар арқылы ертегіні анықта»
А) атасы, әжесі, немересі, шалқан, мысық, тышқан, ит.
Ә) қасқыр,әже,қызыл телпек
Б) қарлығаш, маса, айдаһар, бесік, сәби
Ертегіні анықтап, қысқаша әңгімелеуге болады.
|
Сараланған бөлім.
Күз тақырыбына байланысты сюжетті суретті карточкалар таратылып беріледі де,сол суретке қарап тірек сөздерді табу жұмысы тапсырылады.
|
Мұғалім көмегімен жұмыс
|
Өзіндік жұмыс
|
Берілген суретті карточкалар бойынша және тірек сөздерді пайдаланып шағын әңгіме құрау
|
Тақырып беріледі,тақырыпқа қатысты тірек сөздер табу,соларды қатыстырып әңгіме құрастыру.
|
Мұғалім басшылығымен жұмыс
|
Берілген тірек сөздерді қандай тақырыпқа біріктіруге болады?
Олардың мағыналары қандай?
|
Берілген тақырыптың мазмұны ашылады. Тірек сөздер тапқызылады.
|
Өздігінен жұмыс.
Құрастырған әңгімелерін дәптерлеріне жазады.
|
Жазған әңгімелері тексеріледі.
|
Біріктірілген(ортақ) бөлім
Сабақ қорытындылап, тірек сөздердің мән-мағынасы,
маңызы туралы оқушылардан сұралады. Бағалары хабарланады.
|
Сабақ тақырыбы: 2-сынып «Шегіртке мен құмырсқа» Абай
4-сынып «Аққу, шортан, hәм шаян» А.Байтұрсынұлы
Сабақтың мақсаттары:Мысал мазмұнын түсіну,шығармашылық жұмыс арқылы таным
деңгейін көтеру,бірлік,келісім туралы түсініктің маңызын ашу.
Қажетті құралдар: слайд-презентация, үлестірме материалдар.
Сабақ барысы: Қызығушылықты ояту.
Бұл адам туралы не айтуға болады?
Мұғалім сөзі: Абай Құнанбаев ұлы ақын,ойшыл ғалым,аудармашы. Шын аты Ибраhим,
әжесі Зере еркелетіп, Абай деп атап кеткен.
Ахмет Байтұрсынұлы жайлы не білесіңдер? (слайд-презентациямен жұмыс)
Мұғалім сөзі: Ахмет Байтұрсынұлы ақын, аудармашы, ағартушы.
Ортақ тапсырма: Мысалды іштей оқу.
Одан соң мұғалім сыныппен жеке-жеке жұмыс жасайды.
4-сыныпқа сұрақтар таратылып береді. Бұл мысалда кейіпкерлер не істемекші болды? Олар жүкті орнынан қозғалта алды ма? Мысалда адамның қандай әрекеті сыналады? (4-сынып сұраққа дайындалып отырады)
Ауызша сұрақ-жауап әдісі. 2-сынып оқушылары сұраққа жауап береді.
Қалай ойлайсыңдар,өлеңнің басында шегіртке қандай өмір сүрді?
Ол құмырсқаға не үшін келді?
Құмырсқа шегірткені үйіне кіргізді ме? Неге?
2-сынып оқушыларына тапсырма. Шегіртке мен құмырсқаға мінездеме жазу
«Биопоэма» әдісі бойынша Аты: құмырсқа
Сипаты: еңбекқор, мұқият
Қорқатыны: жауын-шашын,аяққа тапалуы
Болашақтан күтетіні: мол азық жинап алу
Мекен-жайы: илеуі
Тегі: табиғат
4-сынып оқушылары сұрақтарын оқып, жауап береді.
4-сыныпқа тапсырма: «Шатасқан шумақтар»
Біріңнің айтқаныңа бірің көнбей,
Әуелі бірлік керек болсақ жолдас,
Істеген ынтымақсыз ісің оңбас
Жігіттер ,мұнан ғибрат алмай болмас.
2-сыныптың жәндіктерге берген мінездемесі тыңдалады.
2-сынып оқушыларына тапсырма: Жаз, қыс мезгіліндегі шегірткені суреттеп жаз.
А) жаз мезгіліндегі шегіртке________________________________________________
Ә) қыс мезгіліндегі шегіртке________________________________________________
4-сынып оқушылары шатасқан өлең жолдарын құрастырып оқып шығады.
4-сынып оқушыларына тапсырма:
Мысал идеясын өмірмен байланыстыру арқылы эссе жазу.
2-сынып оқушылары суреттемелерін оқиды.
2-сынып оқушыларына тапсырма: Шегіртке сөзіне 5 жолды өлең құрастыру.
Не? Шегіртке
Қандай? Көңілді,уайымсыз
Не істеді? Биледі, қыдырды, ән салды
Шегіртке жаз бойы биледі.
Жәндік
4-сынып оқушыларының жазған эссесі оқылады.
4-ынып оқушыларына тапсырма: Шегірткені қиыншылықтан құтқаруға көмектес!
2-сынып оқушылары 5жолды өлеңді оқиды
4-сынып оқушылары ауызша жауап береді
Біріктірілген бөлім: Бекіту үшін тапсырмалар: мысал туралы білетіндеріңді топта.
Бағалары хабарланады.
Батыс Қазақстан облысы
Теректі ауданы
Абай ауылы
Достарыңызбен бөлісу: |