Сүйектер түрлері: Байланысу түрлері



жүктеу/скачать 0,65 Mb.
Дата07.02.2022
өлшемі0,65 Mb.
#97659
Байланысты:
10 кл каз 2 тур


«ДАРЫН» РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ
Мектепішілік олимпиада. Практикалық тур. – 2020
Уақыт: 150 минут
10 сынып
Есеп №1. Төменде адам қаңқасының кейбір сүйектер типтері мен олардың байланысу түрлері берілген .( 8 Ұпай).


Сүйектер түрлері: Байланысу түрлері:

  1. Ауаға толы жалпақ 1) Қозғалмалы

  2. Қысқа борпылдақ 2) Жартылайқозғалмалы

  3. Жуан , жалпақ 3) Қозғалмайтын

  4. Ұзын борпылдақ

  5. Түтікше, ұзын

  6. Түтікше, қысқа

Адам қаңқасының сүйектеріне тән сүйек типтері мен байланысу түрлерін анықтаңдар:

Қаңқа сүйектері

Сүйектер түрлері

Байланысу түрлері

Мойын омыртқалары, білезік сүйектері







Төбе сүйектері







Жоғарғы жақ ,самай сүйектері







Жауырын







Қабырғалар







Саусақ және алақан сүйектері







Тоқпан жене кәрі жілік сүйектері







Жамбас









Есеп №2. – 3 ұпай.

ДЕНЕ аумағы мен мүшелері

Симпатикалық ЖЖ

Парасимпатикалық ЖЖ

Көз қарашығын ұлғайтады







Бронхаларды тарылтады







Диурезді азайтады







Қантамырларын тарылтады







Шаштарды тікірейтеді,көтереді









Есеп № 3. Кестеде өсімдіктердің құрылысының кейбір элементтері және оларда жүзеге асатын процестерге сипаттама берілген. 4 Ұпай.

Процестер

Трахейд

Эпидерма

Шайыр жоллы

Сәулелер жүйесі

Лейкопласт

Эндодерма

Этиопласт

Тамырдағы ішке бағытталған су ағынын реттейді






















Қараңғыда түзілетін пластид






















Жалаңаш тұқымды ағаш тектес өсімдіктерде діңнің механикалық беріктігін қамтамасыз ететін клеткалар типі






















Сабақ бойымен судың горизонтальды жылжуын қамтамасыз етеді
























Есеп№ 4. Мына төмендегі мысалға келтірілген өсімдіктердің мүшелерінің түр- өзгерістерін табыңдар.(13 Ұпай)

Түрөзгерістер

Мүшелері

Мысалдар

1 Тамырсабақ

а.Бүршік

a.Қызылша

2. Түйін

б.Тамыр

b.Бұршақ

3. Пиязшық

в.Жапырақ

c.Георгина

4. Тамыр түйнектер

г.Сабақ

d.Ирис

5.Тамыржеміс




e.Долана

6. Столон




f.Картоп

7. Түйнек пиязшық




g.Гладиолус

8. Гүл




h.Жүзім

9. Аналық бүр




i.Барбарис

10. Мұртша




j. Жалаңаштұқымдылар

11. Мұртша




k.Бас пияз

12. Тікенек




l.Жабықтұқымдастар

13. Тікенек




m.Бүлдірген




Түрөзгерістер

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Мүшелер








































Мысалдар








































Е
сеп№5. Суретте бунақденелілердің өкілдерінің аяқтарының түрлері берілген ( А-Ж).


5.1 Жоғарыда суретте берілген бунақденелілер аяқтарының бөліктерін (1-5 сандарымен белгіленген) дұрыс анықтаңдар.(2.5 Ұпай)
Сирақ _______ Сан _________
Жамбас _______ Табан _________
Ұршық _______
5.2.Бунақденелілер аяқтарының құрылысының ерекшеліктері:
a. Қылтаны немесе талшығы бар жалпақ аяқтар.
b Ұзын жіңішке жамбасты келген, санының ішкі жағында мықты өсіндісі бар аяқтар.
d.Бұлшықты болып келген саны бар ұзын аяқтар.
c.Өсінділері бар, жалпақ қысқа аяқтар.
e.Барлық аяқтарының өлшемі мен пішініндері бірдей болады.
5.3.Бунақденелілер өкілдері:
1.Барылдақ қоңыз
2.Бұзаубас
3.Дәуіт
4.Көкқасқа шегіртке
5.Су қоңызы
5.4.Әр бунақденелілерге тән(өкілдері 1-5 сандармен белгіленген) аяқтарының қызметтерін ( А–Е)және оларға тән аяқтар құрылысының ерекшеліктерін(а-е) табыңдар.(5 Ұпай)

Аяқтарының қызметтері

Бунақденелілер өкілдері

Аяқтар құрылысының ерекшеліктері

А. Қазу







В. Қорегін ұстап алу







С. Секіру







Д. Жүру







Е. Жүзу







Есеп № 6. Схемада Бүлдіргеннің А), Құлпынайдың(Б),Қызанақтың(В) кӛлденең кесінділеріберілген.(3 балл)

Схемадағы қайсы сан «Жеміс» дегенді білдіреді?

А

Б

В










Есеп №7. (2 Ұпай) Жұлынның көлденең кесіндісін микроскоптың көмегімен жоғары дәрежеде ұлғайтып зерттеді. Суретті мұқият қарап, қайсысы мидың сұр және ақ затына (А немесе В: масштаб деңгейінде емес) жататынын анықта.




Сұр зат

Ақ зат









Есеп №8. (3 Ұпай ) Ас Қорыту жүйелерін (I - III), жануарлардың қоректену тәсілдерінің түрлерімен сәйкестендіріңдер (a – c).

а. қарындағы қорытылудан кейін шектеулі ферментация жүретін жыртқыштар


б. қарындағы қорытылудан кейін белсенді ферментация жүретіншөп қоректі жануар
с. қарындағы қорытылуға дейін белсенді ферментация жүретіншөп қоректі жануар

I

II

III










Есеп № 9. Келтірілген тұжырымдарды, индекстерді пайдаланып, дұрыс аяқтаңыздар (сәйкес индекстерді сызыққа жазыңыздар). (2ұпай)

Тұжырымдар

Индекстер

  1. Аэробты тыныс алу барысында жүрек бұлшық еттерінің АТФ-ке қажеттілігін ______________ арқылы шешеді

А) Фотосинтез

  1. Қараңғыда көбейе алмайтын бактерия культурасы АТФ синтезін _______________ арқылы жүзеге асырады

Б) глюкозаның лактатқа айналуы

3. Анаэробты жағдайда және қараңғыда көбейе алмайтын пропиоқышқыл бактериялар АТФ синтезін __________ арқылы жүзеге асырады

В) ашу процессі

4. Эритроциттер АТФ синтезін ____________ арқылы жүзеге асырады



Г) Тотығу арқылы фосфорлану (Окислительного фосфориллирования)

Есеп 10.Бұршақ өсімдігінде дәннің сары түсін анықтайтын аллель(Y), жасыл түсті анықтайтын аллельге(y) қарағанда доминантты, ал дәннің тегіс формасын анықтайтын аллель(R), дәннің тегіс емес(бүдір) формасын анықтайтын аллельге(r) қарағанда доминантты. Бұршақтың осындай өсімдіктерін шағылыстыру нәтижелері кестеде көрсетілген.(3ұпай)

Дән фенотипі

саны

Сары тегіс

32

Сары тегіс емес( бүдір)

28

Жасыл тегіс

12

Жасыл тегіс емес( бүдір)

9

Ата-аналарының генотипін анықтаңдар. Шешімін көрсетініз


Есеп №11.(5 ұпай) Суретте прокариот клеткасындағы геннің транскрипциясы мен трансляциясы көрсетілген.

Суретті пайдалана отырып , төмендегі кестеде келтірілген тұжырымдардың дұрыс немесе дұрыс еместігін анықтаңдар.

Тұжырымдар

I. Транскрипция B дан A бағытына қарай жүзеге асады.

II. (C) мРНҚ –ның 5'-соңы болып табылады.

III. Рибосомадағы (D) полипептид, рибосомадағы (E) полипептидінен ұзын.

IV (В) ДНҚ-ның 5'-соңы болып табылады

V (А) ДНҚ – ның 5'-соңы болып табылады


Жауаптар кестесі:

Тұжырым

Дұрыс

Дұрыс емес




































Есеп№12.(6 балл) Авогадро заңы және газдардың молярлық кӛлемі туралы білімдеріңізді
пайдаланып, қалыпты жағдайда 250 г глюкозаны толық ыдырату үшін қаша литр оттек жәнеқанша литр көмір қышқылы бөлініп шығатынын анықтаңыздар.

Оттегі ______ литр .


Кӛмір қышқыл газы ____ ______ литр
жүктеу/скачать 0,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет