1 кадр
1 кадр
Біз дененің қозғалысын оның жүрген жолы мен орын ауыстыруы арқылы сипаттауға болатынын білеміз.
Енді денелердің қозғалысын әрі қарай тереңірек зерттеу үшін бірнеше дененің қозғалысын салыстырайық. Бірдей уақыт аралығында әртүрлі дененің орын ауыстыруы немесе жол жүруі әртүрлі болуы мүмкін. Мысалы, көлік 5 минутта 5 км жүріп өтсе, велосипедші – 2 км, жаяу адам 0,5 км жүруі мүмкін. Ал жерде жатқан тас орнын өзгертпейді. Демек, қозғалыс кезінде дененің орын ауыстыруын және жүрген жолын ғана емес, оның орын ауыстыру шапшаңдығын да сипаттайтын физикалық шама керек екен.
|
1 кадр
Әртүрлі дене бірдей уақыт аралығында әртүрлі қашықтыққа орын ауыстыруы мүмкін.
өрнектері ретімен шығады.
|
|
2 кадр
Секундомер іске қосылғанда көлік те қозғала бастайды. Көліктің қозғалысымен бірге оның орын ауыстыруын көрсететін бағдарша пайда болып, ұзара береді. Көлік тоқтағанда болады. Сосын орын ауыстыру таңбасы мен t уақыт таңбасы өрнегіне айналады.
Кейіннен векторы теңдей үшке бөлініп, әрбір бөлігі таңбасымен белгіленеді.
|
2 кадр
|
2 кадр
Физикада дененің қозғалыс шапшаңдығын сипаттайтын негізгі шаманы жылдамдық деп атайды. Жылдамдық деп уақыт бірлігінде дененің орын ауыстыруына тең шаманы айтамыз. Демек, жылдамдық дегеніміз дене әрбір уақыт бірлігінде қандай шамаға орын ауыстыратынын білдіретін физикалық шама. Жылдамдықты
өрнегімен есептейміз. Ал ХБЖ-дағы өлшем бірлігі – секундына метр . Бұдан өзге км/сағ, м/мин деген секілді өлшем бірліктер де қолданылады.
|
|
