Смж 3 дәрежелі құжаты поәҚ поәҚ 042-18-36. 1

4 - устьица; 5 - эндодерма; 6 - жиекті саңылаулары бар

паренхималық клеткалар; 7- өткізгіш ұлпаның флоэмасы;

8 – склеренхима; 9 – гиподерма.

Тапсырма 3.

Аналық бүрдің құрылысын зерттеп білу: 1) Кəдімгі қарағайдың бүрлері жалғыздан (біреуден) орналасады. Бірінші жылы көктемде өркеннің ұшында қызғылт түсті кішкене келген бүрлері түзіледі. Онда тозаңдану жүреді. Екінші жылы бүрлері жасыл түсті болады, онда тозаңдану жүреді. Үшінші жылы бүрлері қоңыр түске айналып, онда тұқымы піседі, осы ерекшеліктеріне көңіл аудару. 2) Жетілген аналық бүрлерінің кесіндісінің құрылысының суретін салып, белгілеу: жабындық қабыршақ, тұқымдық қабыршақ, тұқым бүрі. 3) Тұқымбүрінің кесіндісінің суретін салып жəне суретте белгілеу: интегумент, микропиле, нуцеллус жəне архегонии, алғашқы эндоспермде батып тұрады (6-сурет)

Тапсырма 4.

Аталық бүрлердің құрылысын зерттеп білу: 1) Спора түзетін масақшаларының топтасып жиналуына, негізгі осьтен тұратын микроспорофиллдерінің орналасуына көңіл аудару. 2) Микроспорофиллдерінің төменгі жағынан микроспорасы бар микроспорангийді табу. 3) Аталық бүрлердің тікесінен жасалған кесіндісінің суретін салып жəне оның құрамдық бөлігін белгілеу. 4) Тозаңның құрылысының суретін салып, суретте оның бөліктерін белгілеу: экзина, интина, ауа қапшығын, вегетативтік жəне антиридиальды жасушаларды. (6-сурет)

Тапсырма 5. Қарағайдың даму циклінің жүйесін талдау. Сызбасын салу (6-сурет)

Тапсырма 6 Тұқымның морфологиялық құрылысын талдап жəне суретін салу.

а - аналық және аталық бүрлері бар спорофиттің бұтағы; б - аналық бүрдің кесіндісі; в - тұқым бүршігі бар тұқым қабыршағы; г – тұқым бүрінің ұзынынан кесіндісі; д - аталық бүрдің ұзынынан кесіндісінің көрінісі; е – микроспорангий; ж – тозаң; з – тұқымның ұзынынан кесіндісі; и - екі тұқымды тұқым қабыршағы.

2.Жалаңаш тұқымды өсімдіктерге бұтақтанудың қандай түрі тəн?

3. Сабақтың анатомиялық құрылысының салыстырмалы қарапайымдылығы неге байланысты?

4. Жалаңаш тұқымды өсімдіктердің «мəңгіжасылдығы» неге байланысты?

5. Қыс мезгілінде жапырақтардың суды үнемдеп жұмсауын не қамтамасыз етеді?

6. Жапырақтың қандай ішкі құрылысына байланысты оның фотосинтездеуші бетінің аумағы артады?

7. Аталық бүрлер мен аналық бүрлердің қандай айырмашылығы бар?

8. Микроспоролар мен мегаспоралар қайда қалыптасады?

9. Тұқымның таралуы үшін қандай бейімделушілік түзіледі?
Тақырып 21. “Жабықтұқымды өсімдіктер бөлімі Қосжарнақтылар класына сипаттама. Алаботалылар тұқымдасы.

Сабақтың мақсаты: Гүлдің құрылысын зерттеу. Аналық және аталықтың анатомиялық құрылысымен танысу. Гүл формуласын құрастыру.

Керекті құралдар: Өсіп тұрған немесе күні бұрын спиртке салынған өсімдік гүлдері. Әр түрлі гүл макеттері. Кеппе шөптер. Тозаңқап пен жатынның кесіндісінің тұрақты препараттары. Микроскоп, лупа, пинцет, өткір ұстара.

Тапсырма 1:

Гүлдің құрылысымен танысып, суретін салып белгілерін жасау.

1) Кеппешөптен әр түрлі өсімдік гүлдерінің гүл бөліктерін (тостағанша, күлте жапырақтар, гүлсерік, аталық аналық....) тап. Салыстыр. Суретін салып белгілерін жаса.

1-сурет

а) Аталықтың құрылысымен танысып, суретін салып белгілерін жаса.

2-сурет

Кеппе шөпті пайдаланып әртүрлі гүлдердің күлте, тостағанша, аналық, аталықтар санын санап, гүл формуласын құрастыр. Кестені толтыр.