Смотреть Тақырып Дидактика –педагогикалық оқу теориясы

рухани өмірдің рөлінің артуымен әдебиетте, өнер, сәулет, өнерінде ғылымдағы жаңа қайта өрлеумен байланысты болды. Бұның бәрі балаларды жаппай оқытудың шығуына әкелді.ХVІ - ғасырда Беларуссия және Украинадағы ағайындылыр мектептерінде алғаш қолданылған ұжымдық оқыту тұжырымдамасы пайда болды және оқытудың сыныптық - сабақтық оқыту жүйесінің негізін салды. Бұл жүйенің теориялық тұрғыда XVII ғасырда Ян Алис Коменский негіздері және кеңіне таратты. Қазіргі уақытта оқытуды ұйымдастырудың бұл формасы өзгертілді және жаңартылды, әлем мектептерін де басым орынға ие, демек сабақ пен сыныптың дидактикалық түсініктер ретінде дамуына 350 жыл толған екен.

Оқу жұмысы ұйымдастырудың ерекше формасы ретінде сыныптық-сабақтық жүйенің мәні неде? Бұл сұраққа жауап осы жүйеге пән ерекшеліктері тұру. Олардың ең маңыздылары мыналар:

- жастары және дайындық деңгейі бірдей оқушылар сыныпты құрайды, бұл

- сынып бірыңғай тұрақты кестеге сай жылдық жоспарымен және

• дәрістің негізгі бірлігі құрылымында сұрау, мұғалімнің баяндауы, аттығу тексеру бар сабақ болып табылады; сабақ, әдетте бір оқу пәніне тақырыбына арналған болғандықтан оқушылар бәрі бір ғана материалмен жұмыс жасайды;

  
  

• сабақта мұғалім оқушылар жұмысын басқару өз пәні бойынша білім алу нәтижелерін әрбір оқушының білім әлі деңгейін бағалайды және оқу жылының аяғында оқушыларды келесі сыныпқа көшіру туралы шешім қабылдайды.

  
  

Сыныптық - сабақтық жүйесі пайда болған күннен осы уақытқа дейін бүкіл әлемнің ғалым педагогтарының ойларында жүр. Ол жүйе өзінің жетістіктерімен және кемшіліктерімен бірге дидиктика мен оқыту жеке пәнді оқыту әдістемелерінде, сондай-ақ педогогикалық психологиядағы даярланған көптеген іргелі еңбектерде мұқият талданады. Бұл еңбектердің авторларының бәрі жеке оқытуды сыныптық-сабақтық жүйемен салыстырғанда ол жүйенің артықшылықтар бар екеніи бір ауыздан мойындауда.

Оның жетістіктері: бүкіл оқу-тәрбие үрдісінің реттелуін қамтамасыз ететін оның ұйымдастырушылық құрылым оны басқарудың қарапайымдылығы; мәселелерді ұжымдық ойластыру, міндеттерді шешу үшін ұжымдық ізденіс

барысында оқушылардың өзара әрекетін ұйымдастыру, мүмкіндегі, оқушылардың өзара әрекетін ұйымдастыру мүмкіндігі; оқушылардың тұлғасына қарап үнемі сезімдік әсер ету, оларды оқыту үрдісінде тәрбиелеу; мұғалім бір уақытты оқушылардың үлкен тобымен жұмыс жасай алғандықтан, оқушылардың оқу әрекетктіне жарысу рухын ендіруге жағдай орнтқандықтан, олардың білмеуден -біуге қарай жүйелі әрі бірізді жылжыуын қамтамасыз ететіндіктен оқытудың үнемділігі іске асады.

Бұл жүйенің осы жетістіктерін атай отырып, оның кейбір мәнді кемшіліктерін де көрмеуге болмайды. Олар : сыныптық -сабақтық жүйе негізінен орташа оқитын оқушыға бағдарланған, нашар оқитындарға олардың әлі келмейтін қиындықтар тудырады, жақсы оқитындардың қабілеттерінің дамуын тоқтатып тұрады. Оқытудың мазмұндық және үрдістік тұрғыда оқушылармен ұйымдастырушылық жеке жұмысты олардың жеке ерекшеліктерін ескеруде мұғалімде қиындық туындайды; жоғары сынып және төменгі сынып оқушылары арасында ұйымдасқан қарым-қатынасы қамтамасыз етпейді.

Сыныптық- сабақтық жүйені Е.Паркхерет өзінің сыныптық- сабақтық жүйе туралы айтқан сын пікірлерінде оқушының өз қабілетіне сай жұмыс жасау бостандығынан айыру, бұл оны еріксіз ету, сыттан таңылған жұмыс деп атады. Ч. Куписевичтің айтуынша, сыныптық- сабақтық жүйе оқушыларғы жасанды жұмысты тапсыру, аз уақыттар ішінде пәндерді жиі ауыстыру итермелеу болғандықтан оқушылар бастаған ісін аяғына дейін ойланып жеткізе өздерінің білімдерін тереңдете алмайды. Демек, қоңырау сыныптық- сабақтық жүйенің ең негізгі белгісі бола түрып, балалардың жұмысы мен демалысы уақтын белгілеп қана қоймай, оқу жылы бойындағы өз табыстары туралы есеп беретін уақтын да анықтап береді. Нәтижесінде қайсыбір оқушылар келесі сыныпқа көшіріледі, ал басқалары - егер тіпті бір пәннен нашар баға алса, екінші жылға қалдырылады. Егер жұмыс жақсы ұйымдастырылған болса, олар біліміндегі олқылықтын жойған болар еді. Екінші жылға қалдыру мектептегі оқушылардың бәріне бірдей жұмыс жасау темпін орнатудан, апталық сабақтардың қатаң кесте арқылы жүргізілуінен болуы мүмкін.

Сөзсіз, сабақтық- сыныптық жүйеге айтылған сыни пікірлер, әсіресе өткеи ғасырдың (ХІVғ) аяғында күшейте түстіде, негізінен дұрыс деп есептелінеді және бұл сындар педагогиканың теоретиктері мен практак мұғалімдердің оқытудың жаңа жүйесін, бір жағынан, ал дамушы қоғамның психология-педагогика ғылымы жаңа талаптарға сәйкес оқытуды ұйымдастырудың сыныптық-сабақтық жүйесін жаңартудың, жетілдірудің жолдарын, басқа жағынан, көптеген ізденістер жүргізуге негіз болды.

Оқытуды ұйымдастырудың сыныптық-сабақтық