Сөж тақырыбы : Дифенил тобы. Дифенилметан тобы. Ушфенилметан жане ушфенилметанды бояулар

Тексерген: PhDдоктор, аға оқытушы Ильясова Г.У.

Алматы 2020ж

Дифенил тобы

Дифенил немесе фенилбензолды тас көмірді кұрғақтай айдау арқылы алады. Қатты қызған түтік арқылы бензол буын өткізіп, дифенилді синтетикалық әдіспен алады:

Лабораторияда иодбензолды натрийдің немесе мыс ұнтағының қатысуында қыздырғанда, (200-250°С) дифенил түзіледі:

Дифенил 70°С-та балқитьш, 254°С-та қайнайтын кристалдық зат. Термиялық тұрақты.Химиялық касиеттері бензолға ұқсас. Өнеркәсіпте жылуға төзімді жылу тасығыш ретінде қолданылады.Дифенилдің структуралық формулаларындағы орьнбасушылардьң орындары цифрлармен немесе орто- пара немесе мета жағдайларымен белгіленеді

Дифенил молекуласындағы 2,6,2|,6| жағдайларда орьшбасушылар болмаса, онда молекуладағы екі сақиналардың ортақ ось бойымен еркін айналу мүмкіндігі бар. Егер молекуладағы орто- жағдайларда орынбасушылар орналасса, онда кеңістік кедергісінің салдарынан екі сақинаның ортақ ось бойымен айналуы қиындап, екі оптикалық изомер пайда болады:

Дифенил қатарындағы байқалатын бұл изомерияны атропизомерия деп атайды.Дифенил туындыларының ішіндегі ең маңыздысы — бензидин (4,4|-диаминдифенил). Нитробензолды гидразобензолға дейін тотықсыздандырып, сонан соң гидразобензолды қышқылдың өсерінен изомерлеп, бензидин алады:

Н.Н. Зинин ашқан бұл реакцияны бензидиндік қайта топтасу деп атайды жөне органикалық синтезде кеңінен қолданылады. Бензидин бояу өндірісіңце қодданылады. Одан алынатын бояулардың бірі - қызыл-конго индикаторы.