Сөж тақырыбы: Төзімділік және оның дамыту жолдары Орындаған: Еркетай Елдана Факультет: Технология и биоресурсы Тексерген: Ихсанов Усен Алматы 2020
Төзімділік және оны дамыту әдістемесі
жүктеу/скачать 59,5 Kb.
|
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚКАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ
| Төзімділік және оны дамыту әдістемесі. Адамның жұмысты ұзық, қарқынын азайтпай орындай алу қабілетін төзімділік дейміз. Адамның берілген қарқынды әрекетке және болдыруға қарсылық ете алу уақытын төзімділік өлшемі деп атаймыз.Жалпы төзімділіктің физиологиялық негізі адамның аэробты (тыныс алу деңгейін жоғары дамыту және сол деңгейді ұзақ уақыт ұстап тұра алу қабілеттіліі.)
Белгілі әрекетке арналған, спорт түріне бейімделген төзімділікті арнайы төзімділік дейміз. Жұмысты энергифмен қамтамасыз ету жағынан аэробты, анаэробты және аралас деген төзімділіктің үш түрі бар. Аэробты төзімділікті дамытудың амалдары мен әдістері. Аэробты төзімділіктің физиологиялық негізі , ол оттегінің жұмыс күшіне сәйкес пайдалану немесе «дем жетімсіздігінің пайда болмаы» Аэробты төзімділікті дамытқанда үш негізгі міндетті орынаймыз 1. Тыныс алу деңгейін жоғары дамыту .2.Сол деңгейді ұзақ уақыт ұстау қабілеттілігін дамыту. 3.Тыныс алу процестерін тез өрістетуді жоғары шамаға көтеру. Қалыпты күшпен ұзақ уақыт орындалған циклді және ациклді жаттығулар, тыныс, жүрек- қан тамыры жүйелерінің өнімділігін арттырады, аэробты төзімділікті дамыту амалдары табылады. Аэробты төзімділікті дамыту үшін стандартты, үздіксіз және интервалды күш түсіру мен қатаң уақыт тәртібі жаттығулары қолданылады. Стандартты үздіксіз жаттығулар әдісі . Жаттығуды орындау уақыты 10-30 минутке дейін, жүрек соғуы жиілігі жұмыс кезінде минутына 150-170 рет. Осындай жаттығуларды орындау тәртібі жүректің соғу шамасын , тыныс алу деңгейін көтеруге көмектеседі. Бұл әдіс төзімджілікті дамытудың бастапқы кезеңдерінде пайдаланылады. Интервалды жаттығу әдісі. Бұл жаттықтыруды жүргізу, жүрек қызметінің мүмкіншіліктерін арттыруға бағытталған. Интервалды жаттықтыру кезінде жұмыс уақыты 1-3 минутқа дейін, күш түсіру қарқыны минтына 170-180 рет, тынығу қзақтығы 45-90 сикунт. Жаттығуды орындау ұзақтығы, оқушының дайындығына байланысты беріледі. Анаэробты төзімділікті дамытудың амалдары мен әдістері. Анаэробты төзімділікті жаттықтыру, анаэробты жағдайдағы жұмысты энергиямен қамтамасыз етудің екі негізі-алактаттты және лактатты жолмен жұмыс қуаты деңгшейін көтеруге бағытталған. Шегіне және шегіне жақын күшпен орындалған, циклді немесе ациклді сипаттағы жаттығулар қолданылады. Анаэробты сипаттағы ауырпалықты тиімді пайдалану бұлшық еттегі криотинфосфаттың, гликагеннің көбеюіне, ферменттің ауысу белсенділігі, гликолиздің қарқын белсенділігі өсуіне көмектеседі. Анаэробты төзімділікті дамуту организмнің тыныс алу мүмкіншілігіне байланысты. Ол неғұрлым жоғары болса ,спортшы анаэробты жүктемеден кейін солғұрлым тез қалпына келеді. Дене тәрбиесі тәжірибесінде көптеген жаттығулар араласқан (аэробты анаэробты) тәртіпте орындалады. Сондықтан да аэробты содан анаэробты төзімділікті дамыту қажет. Балалардың бұлшық еттері жыл сайын бір қалыпты және тұрақты түрде өсіп отырды. Алайда, әр түрлі бұлшық ет топтары күшінің жыл сайынғы өсуі бір қалыпты ьолмайды. Дене жаттығуларының тоғыз жастан бастап денені тік ұстайтын бұлшық еттердің күші елеулі түрде артады да, саусақ бұлшық еттерінң күші біршама тежеледі. Бұлшық еттер күшінің үдемелі түрде өсуі қыз балаларды 11–12 жаста, ал ер балаларды біршама кейінірек 12–12 жас аралығында басталады. Балаларда күш қабілетін жетілдіретін жаттығулар негізнен жүйелі түрде орындалып отыруы қажет. Күш қабілетін жетілдіру кезінде денеге түсетін күш өте көп болмауы қажет. Бұл адамның жалпы өсуін кідіртеді. Күшті арттыратын жаттығулар адамның шапшаңдық, күштілік, төзімділік қасиет — қабілеттерін дамытудың негізгі болғандықтан, мұндай жаттығуларды үздіксіз және жеткілікті мөлшерде орындап отыруы қажет. Өз беттерімен жаттығу кезінде күшті молайтатын жаттығулар икемділік пен жылдамдық қабілеттерін арттыратын жаттығулардан кейін, ал көп жағдайда төзімділікті арттыратын жаттығулрадың алдында орындалғаны жөн. Күш қабілетін жетілдіру үшін жаттығулардың төменгідей түрлерін орындау керек. а) кермеге тартылу, биікке өрмелеу, аяқты көтеру, еденге немесе гимнастикалық орындыққа екпетімен жатып, қолды бүгіп, жазу жаттығуларын орындау қажет. ә) басқа ауыр салмақтар көтеру (бірнеше бала болып гимнастикалық орындықты және оны үстінде отырған оқушылармен бірге қөтеріп алып жүру) серіппелі спорт құралдарымен, баппен (гантель) көтерумен жаттығу. Күш қабілетін жетілдіретін өзге де жаттығу түрлері бар. Дегенмен, жоғары да аталған жаттығулардың алғашқы а тармағы жиі қолданылады. Өйткені ол мектеп жасындағы балалардың ең қолайлы жаттығуы. 10–13 жастағы оқушыларға белгілі бір деңгейдегі күш, төзімділік қабілеттерін жетілдіретін жаттығулар керек. Себебі 10 жасқа дейінгі балалар жиі алаңдап, белгілі бір деңгейде күш жұмсауға қабілетсіз болса, 10 жастан кейін күш қабілеті едәуір артады. Төзімділік қабілетін жетілдіру үшін бірінші кезекте күрделілеу жаттығулар пайдаланылады.Бұлар: аласа кермеге тартылу, гимнастикалық қабырғаға және орындыққа қолды тіреп, бірнеше рет бүгіп — жазу, онша ауыр емес заттарды көтеру. Жылдамдық қабілетін жетілдіру үшін ең бірінші қозғалыс шапшаңдығын арттыруға арналған жаттығулар пайдаланады. Қозғалыс шапшаңдығын дамытуда қайталау тәсілі қолданылады. Әрбір келесі қимыл — әрекет бұрын көрсетілген шапшаңдықты арттыру міндетін алға қоюы керек. Жүгіру кезіндегі жылдамдықты бағалау үшін тест есебінен 20 м қашықтықты бірден жүгіріп өтудің орташа көрсеткіші жүктеу/скачать 59,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|