372
Отаршылдық топонимдер
деп, қанаудағы орыс шаруасы мен патша өкіметінің
арасындағы айырмашылықты
қадай көрсетуінің әлі
күнге дейін маңызы зор. Осы түрғыдан қарай оты-
рып, орыс өкіметі жүргізген бүратана халықтарды
шоқындыру арқылы орыстандыру саясатымен қоса
елді мекен, жер атауларын да өзгертуді қолға алды.
Бұл үшін ғасырлар қойнауында қалыптасқан қазақ
елін халықтық тарихи есінен айырмайынша, оны
келер ұрпақ санасынан
жуып-шаймайынша, діттеген
мақсатына жете алмасын да жақсы ұғынды. Осы
себепті империялық отаршылдық саясат жан-жақты
тұрғыдан жүргізілді. Тіпті, ғылым саласының өзінде
осы саясатөктем дікж асап жатты. Мысалы. Ресейдегі
шығыстану қоғамының Ташкент бөліміне Түркістан
әскери округының басшылары: «...Қоғам ...Азияны
азиялықтар үшін, яғни ғылым, білім үшін үйренбей,
бұл жердегі
халықтардың Ресейге қосылып, сіңісіп
кетуін, оларды орыстандыру жолдарын үйренбегі
керек», - деп жазуындағы ектем үннен отаршылдық
саясаттың суық лебі есіп тұр.
Үшінші кезең 1887-1917-жылдар аралығындағы
мерзімді қамтиды. Енді Ресей империясы XIX
ғасырдың екінші жартысына дейін өзі белсене билік
жүргізіп келген қазақ
даласына ислам дінін тара-
ту саясатынан бас тарта бастады. Енді ресми түрде
1862 жылдан бастап-ақ қазақ халқын шоқындыру,
орыстандыру арқылы сіңдіріп жіберу сияқты аса
миссионерлік саясатты ашық ұстанды. Бұл сая-
сатты жүзеге асыру, қатерлі ұзақ уақытқа созылған
ғылыми экспедициялар шығару, елдіңэкономикалық,
психологиялық, этнографиялық рухани болмысын
жан-жақты зерттей келіп, тәжірибе жинақтау негізінде
