Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
77
мұсылман әлемінің ықпалынан, әсіресе татарлар
мен
Орта Азиялықтардың рухани-теологиялық
әсерінен қол үздіре
аламыз деген қорытындыға
келуі себепті: «...задача - сближение туземцев с рус-
ским государством и русским народом, велась при
посредстве русской транскрипции, в основание кото-
рой был положен русский
алфавит без всяких изме-
н е н и й » ,-д е п Петербург университеті ұсынып, ресми
түрде үкімет тарапынан қолдау тапқан принципті
ұстанғаны байқалып-ақ тұр.
Бұл айтылған танымдық мәні бар мәселе
Түркістан оқытушылар семинариясының жергілікті
халықтарды орыстандыру
жолындағы басты міндеті
болса, екінші елеулі міндет қазақтарды шоқындыру
арқылы орыстармен біріктіріп, сіңіру екенін жасыр-
майды, ашық айтады. Бұл іспеттес саяси мақсат
проф. Остроумовтың өмір бойы ұстанып,
толассыз
жүзеге асыруға тырысқан дүниетанымының іргелі
негізі болатын-ды.
Мұхтар Әуезов 1951 жылы басылым көрген
«Ақын аға» романыңда Абаймен сұхбаттасқан жан-
даралдың аузынан: «...зор миссионер Алекторов-
ты айтты», - деп бұл миссионер ағартушы ғалымға
ерекше мән бере қарауының
белгілі бір себебі де
бар еді. Егер де сыр бүгіп жатқан тарих қойнауларын
аралап, қатпарларын ашып, сын көзімен сүзе қарар
болсақ, мұның да құпиясын ашып, мән-мағынасын,
саяси астарын түсінуге болады.
Қазақ әдебиеті
тарихындағы кейбір мақала, зерт-
теу еңбектерде А. Е. Апекторовтың дүниетанымы
мен таптық позициясына сын көзімен қарамай,
біржақты мадақталып, қазақ елінің ең зор қамқор-