Ҧстаздарға арналған басылым редакциясы «білім жолы нұрлы жол»
жүктеу/скачать 1,26 Mb. Pdf көрінісі
|
Топтама-Казан-2018 (1)
| Интербелсенді әдіс
Интербелсенді әдіс– үйретуші мен үйренушілердің ӛзара әрекеттесуін оқытудың негізі деп танитын және сондай қатынасқа жағдай жасайтын әдістер. (inter – аралық, бiрнеше, action- әрекет дегендi бiлдiредi) Ӛзара әрекеттестiк әдетте, белгiлi бiр мәселенi шешу, ол шешiмнiң тиiмдiлiгi Бiз оқытуды және бiлiм берудi, егер сабақ барысында мұғалiм мен оқушы арасында ӛзара әрекеттестiктiң жоғары деңгейiне қол жеткiзсе, «интерактивтi‖ деп атаймыз. Интерактивтi сӛзi – ағылшын тiлiнен аударғанда туралы әңгiмелесу, талқылау түрiнде ӛтедi. Ең бастысы, мұнда мәселенi шешу процесi жауапқа қарағанда маңызды екендiгiн түсiну қажет. Бұл интерактивтi әдiстiң мақсаты– тек ақпаратты беру ғана емес, оқушыларға жауаптарды ӛз бетiнше табу дағдысын меңгерту екендiгiмен байланысты. Интерактивті негізде оқу мақсаты – білу емес, үйрене бiлу
ӛзiне деген сенiмге тәрбиелейдi
шешендiк ӛнерiн жетiлдiредi
танымның мәнiн түсiнуге кӛмектеседi (яғни, кейде абсолюттi шындық болмайтынын)
сыни ойлау дағдыларын дамытады
ӛз пiкiрiне деген құқығын түйсiнуi артады Интербелсенді оқыту- әрекетпен және әрекет арқылы оқыту, бұл ұстаным үлкен нәтижелерге жеткізетін тиімді жүйе деп есептелінеді, себебі адам санасында бірінші кезекте ӛзінің әрекеттері мен ӛз қолымен жасаған істер қалады. Кезінде кӛне қытай ғұламасы Конфуций (Күн-цзы) былай деген екен : «Маған айтып берсең – ұмытып қаламын, кӛрсетсең – есте сақтармын, ал ӛзіме жасатсаң – үйренемін!» деген пікірі дәлел бола алады. Сондықтан интербелсенді оқыту оқушылардың оқу үдерісіндегі белсенді әрекеттерін үйренудің негізгі құралдары ән тәсілдері ретінде танылады. Интербелсенді әдісте оқушылар тӛмендегідей білім, білік, дағды, машықтарға үйренеді:
— ӛз идеялары мен әрекеттерін талдау және оларға баға беру;
— ақпаратты ӛздігімен түсініп, жан-жақты талдап, таңдап алу;
— ӛздігімен жаңа түсінік пен білім құрастыру;
— пікірталастарға қатысып, ӛз ойы мен пікірін дәлелдеу;
— шешім қабылдау және қиын мәселелерді шешу; Сол себепті интербелсенді оқытуда оқушылар келесі әрекеттерді атқаруға дайын болу керек:
бірлескен жұмыс; 52
— танымдық, коммуникативтік, әлеуметтік тұрғыдан белсенділік таныту. Интербелсенді әдістемесінің жұмыс түрлері мен әрекеттері:
— бірлескен жұмыстар (жұптық, топтық, ұжымдық),
— рӛлдік және іскерлік ойындар, пікірталастар,
— ақпараттың әртүрлі кӛздерімен жұмыс жасау (кітап, лекция, интернет,
құжаттар, мұражай т.б.)
— презентациялар,
— тренингтер,
— интервью,
— сауалнама т.б. Интерактивті әдістерді қолдануда кейбір ережелерді есте сақтау қажет:
Екінші ереже. Балаларды психологиялық тұрғыдан дайындау, сабақ барысында сергіту сәті, балаларды белсенділігі үшін марапаттау, баланың ӛзін — ӛзі кӛрсетуіне жол беру.
Үшінші ереже.Кабинет талапқа сай болуы қажет .
Тӛртінші ереже. Жұмыс орнына назар аудару қажет. Оқу орны ыңғайлы және жайлы болуы қажет. Бала ӛз пікірін, кӛзқарасын білдіріп, дәлелдеп беруге мүмкіндік жасалуы қажет.
белгіленген уақыттан асып кетпеу, бӛгде кісінің пікірін сыйлау, сӛзді бӛлмеу, оның ар-ожданын сыйлау.
Алтыншы ереже. Оқушыларды проблема шешу барысында топқа бӛлуге мұқият қарау . Интерактивтік әдістеме ӛзара қарым – қатынастың мол ауқымын қамтиды. Дегенмен, әдістемелік амал қандай болса да, оқушылардың ӛздерінің ӛмірлік тәжірибелерін білім берудің негізгі кӛзі саналады. Оқу процесінің барысында мынадай қарым – қатынасқа түседі:
Мұғаліммен (оқушылар мұғалімнің сұрағына жауап берген кезде);
Ӛзге балалармен (қосақталып жұмыс істеу барысында)
Шағын топтармен (3-5 баламен);
Балалардың үлкен тобымен (кӛбіне пікірталас, сынып болып әлдебір мәселені талқылау барысында);
Кейбір техника түрлерімен (мысалға , компьютермен); Оқыту мен оқудың бұл тәсілі оқытудың сындарлы тәсілімен тығыз байланысты, себебі оқушылар бірлесіп жұмыс істей отырып, пәндердің аралығындағы мәселелерді талқылайды, зерттейді. Оған дәлел: Ми неғұрлым белсенді жұмыс істеген сайын, оқу үдерісі соғұрлым қарқынды жүзеге асады деген Хәтти. Оқушылар тек тыңдаумен айналыспай, білім алуда белсенді әрекет етуі керек екенін кӛрсетеді. Белсенді оқу аясында кӛңілді білім алады. Жаңарту және критериалды бағалау жүйесін енгізу тұрғысынан мұғалімдер ӛз шеберлігін кӛрсетеді. Мұғалімдер әр сабақ соңында оқушыдан күтілетін нәтижелерін анықтайды, яғни бүгінгі тақырыпқа деген жаңаша түсінік пайда болды ма, немесе жоспар іске асты ма деген сияқты, т.б. Интербелсенді әдістер қолданылған сабақтарда сыныпты екі немесе үш, тӛрт ұялы топтарға бӛліп, барлығына бірдей бір тапсырма не әр ұялы топқа бӛлек-бӛлек тапсырма беруге болады. Оқыту тәжірибесі барысы пікірталасқа негізделген және оқыту үдерісінде қолданылатын дидактикалық ойындар сияқты интербелсенді әдістерді пайдалану тиімді екенін кӛрсетеді. Соның ішінде дидактикалық ойындар оқушылардың білім алуға деген ынтасын, белсенділігін арттырып, алған білімдерін тәжірибеде дұрыс қолдануына кӛмектеседі. Ойын барысында оқушылардың бойында жағдаятты (ситуацияны) бағдарлау, яғни жағдайға талдау жасай білу, жағдаят (ситуация) кезінде ӛзінің атқаратын рӛлін сезіну, әңгімеге қатысушы әріптестері арасында байланыс орнату, қарым-қатынас жасауда тілдік ұғымдарды дұрыс пайдалана білу сияқты қабілеттері жетілетіндігі байқалады. Қорыта келе, мен мақаламды ақын Міржақып Дулатовтың «Жалғыз сүйеніш, жалғыз үміт – оқуда. Теңдікке жетсек те, жұрттығымызды сақтасақ та, дүниедегі сыбағалы орнымызды алсақ та, бір ғана оқудың арқасында аламыз. Жақсылыққа бастайтын жарқын жұлдыз – оқу. Надан жұрттың күні – қараң, келешегі — тұман» деген сӛздерімен аяқтағым келіп отыр. ХХІ ғасыр – ғылым ғасыры. Мақсатты білім беру – тұлға дамуын жүзеге асыратын мәселе. Ал осы жалпыеуропалық стнадартқа сай жаңа білім беру — жеке тұлғаның жан-жақты дамуына әкелетін бірден-бір жол!
|