Студенттерге арналған пән силлабусы пән туралы ақпарат

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘН СИЛЛАБУСЫ

"Төлем жүйесі" курсының мәні Қазақстан Республикасында төлем жүйесінің жұмыс істеуінің негізгі тенденциялары мен ұйымдастырылуы, сондай-ақ ҚР банктерінде есеп айырысуды ұйымдастырудың принциптері мен формалары болып табылады.

• 
  Төлем жүйесі түсінігінің мазмұны мен ұйымдастыру құрылымын студеттерге таныстыру;
  
• 
  ҚР-сы төлем жүйесінің негізгі қалыптасуы және даму кезеңдерімен таныстыру, даму перспективаларының бағыттарын анықтау.
  
• 
  Аталған міндеттерді шешу банк мамандарын дайындау сапасын арттыруға, сондай-ақ магистранттарді болашақ жұмысқа бейімдеу процессін жеделдетуге әсер етеді.
  

Іздену керек:

төлем жүйесінің негізгі экономикалық санаттары, банкирлер қызметінің негіздері туралы түсінік.

- төлем жүйесінің теориясы мен практикасы және оның негізгі ережелерін пайдалану;

- қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың негізгі нысандары;

Үйрену керек:

- төлем жүйесін талдау және бағалау;

- алынған теориялық білімді практикада қолдану,

- төлем жүйесін жетілдіруге, Қазақстан Республикасының банк қызметін жақсартуға ықпал ететін іс-шараларды әзірлеу;

Жіктеу керек:

- төлем жүйесінің жұмыс істеуіне байланысты мәселелерді шешу.

- Төлем жүйесінің құралдарын пайдалану, банкаралық есеп айырысу жүргізу.

8. 
   Емтихан және аралық бақылауға арналған дайындық сұрақтары
   

1. 
   Төлем жүйесінің теориялық негіздері. Төлем жүйесінің түсінігі мен құрылымы.
   
2. 
   Төлем жүйесі түсінігі. Төлем жүйелерінің түрлері: Cheeps, Free Wine, SWIFT, VISA, Europay, Union – card, Алтын –корона, Western Union, Money Gran, Wedmoney, PayCash, GyberPlat, Assist, Ресей Жинақ банктің коммуналдық төлемдер қабылдайтын жүйелері.
   
3. 
   Төлем жүйелерінің сипаттамасы: көтерме, бөлшек, жалпы, күнбе – күн, рейстік, он – лайн режиміндегі, кредиттік және дебиттік аударма.
   
4. 
   Төлем жүйелерінің негізгі сипаттамасы кестесі: жіктеудің фактолары, жіктеулер, ерекшеліктері, кемшіліктері.
   
5. 
   Төлем жүйесінің субьектілері: клиент, қатысушы банк, орталық банк. Субьектілердің басты қызметтері.
   
6. 
   Ірі жүйе: орталық және коммерциялық банк.
   
7. 
   Бөлшек төлем жүйесі: карточка жүйесі, ақша аудару, электронды ақша жүйесі.
   
8. 
   Клирингтік жүйе. Кредиттік және дебеттік аударымдар.
   
9. 
   ҚР төлем жүйесінің қалыптасуы
   
10. 
    1991жылғы Ұлттық банктің төлем жүйесі реформасы. 1992ж корреспонденттік шоттар. 1993 өзара қарыздары есепке алу.
    
11. 
    1994 орталық депозитарии. 1995 ж. Алғашқы клирингтік палата. 1996 ж. Клирингтік палатаның құрылуы.
    
12. 
    Банкаралық есеп айырысудың Қазақстандық орталығының құрылуы.
    
13. 
    1998 ж Ұлттық банкте екінші деңгейлі банктердің корреспонденттік шоттарын орталықтандыру. «Ақшалай төлемдер мен аударымдар туралы» ҚР заңы. 1999 ж.
    
14. 
    ҚР төлем жүйесінің қазіргі кездегі жағдайы
    
15. 
    KAZNNSS. Жұмыс істейтін төлем жүйелері: нақтылы уақыт режиміндегі жалпы есеп айырысу жүйесі (Банкаралық ақша аударымдарының жүйесі);
    
16. 
    Клирингтік жүйе (бөлшек төлемдер жүйесі).
    
17. 
    Қазақстанның банкаралық есеп айырысу орталығы (ҚБЕО) (Ірі төлемдер жүйесі деп аталған болатын).
    
18. 
    1998 ж. Жаңа клирингтік палата. 2000 ж. Ақша аударымдарының банкаралық жүйесі (БААЖ)
    
19. 
    Қолма қолсыз есеп айыру нысандарының қолданылуы
    
20. 
    Төлем жүйесіне қызмет ететін қолма қолсыз есеп айыру нысандары: Төлем тапсырысы, төлем талап тапсырысы, Инкассолық өкімдер, ақша аударымдары. Төлем карточкалары. Олардың атқаратын қызметері мен төлем жүйесіндегі айналымдары.
    
21. 
    Төлем жүйелерін ұйымдастырудың ерекшеліктері мен салыстырмалы сипаттамасы
    
22. 
    Қағаздық құжаттар мен электронды төлемдердің сипаттамасы. Қағаз құжат нысанынан электронды нысанға өту.
    
23. 
    Тізілім құру. Клиенттердің төлем құжаттарын саралау.
    
24. 
    Берілетін ақпарат жолдары, тәртібі. Банктік шоттардың қызметтері.
    
25. 
    Western Union жүйесі арқылы есеп айырысу. Пошталық аударымдар.
    
26. 
    Ресейдің коммуналдық төлемдер жүйесі.
    
27. 
    Интернет – порталы арқылы есеп айырулар.Электронды қол қою.
    
28. 
    Электронды айырбастау құралдарының тиімділігі
    
29. 
    Телекоммуникация және компьютер негізінде клиенттерге қашықтықтан қызмет көрсету. Қашықтықтан қызмет көрсету құралдары.
    
30. 
    POS – терминалдарды қолдану. Банкаралық электронды поштаны қолдану.
    
31. 
    Автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО). Электронды – цифрлы қолды жасанды қолдан қорғаудың кілтті жүйесі – «ассиметриялық криптожүйе».
    
32. 
    SWIFT жүйесінің құрылуы, қызметтері. SWIFT жүйесі бойынша хабарламалар. SWIFT – ке хабарламалар жолдау.
    
33. 
    Интернет – банктің клиент банктен айырмашылығы.
    
34. 
    Карточкалық төлем жүйесі. Банкоматтың айырмашылығы.
    
35. 
    Төлем құжаты мен банктік есеп шоттың тиімділігі
    
36. 
    Төлем құжаттары. Банктік есеп шоттар.Тіркеудің нақтылығы. Өңдеудің тиімділігі. Қарама қайшылықтар.
    
37. 
    Материалды тасымалдаушының трансформациясы. Материалды тасымалдаушының өзгеру тенденциясы.
    
38. 
    Қазақстанның банкаралық есеп айыру орталығы арқылы есеп айыру тәртібі
    
39. 
    Корреспондаенттік шоттарды қолдану тиімділігі
    
40. 
    Клиринг жүйесі
    
41. 
    Төлем жүйесінің қосымша қызметтері
    
42. 
    Карточкалық төлем жүйесінің ең бірінші қосымша қызметі – клиентке кредит беру.
    
43. 
    Коммерциялық банктердің интернет – трейдингті тарату қызметі.
    
44. 
    Сауда нүктелеріндегі қашықтықтан қызмет көрсету. Кассалық аппараттардағы штрих кодтар арқылы тауар үшін есеп айырысу.
    
45. 
    Салық полициясының кассалық аппараттар жадысы арқылы тексерулер жүргізуі.
    
46. 
    Интернет – банкинг, үй банкингі қызметтері.
    
47. 
    Төлем жүйесін жүзеге асыру процедуралары
    
48. 
    Төлем жүргізу процедурасын қысқарту немесе уақытты үнемдеу.
    
49. 
    Дәстүрлі төлемдерден электронды төлемдерге өту. Электронды есеп айырысу жүйесінде ақшаны сақтау, депозиттеу, есеп айырысу.
    
50. 
    Биржалық операцияларға қатысу.
    
51. 
    Ұялы байланыс қызметтерін қолдану.
    
52. 
    Клиенттер шотын орталықтандырып басқару.
    
53. 
    Төлем жүйесінде жаңа технологияларды қолдану.Интернет төлем жүйелерінің қызметтері
    
54. 
    Жалақы төлемдерін қолма қол ақшадан жиро – трансферттерге өткізу
    
55. 
    Кредиттік карталарды енгізу, халықаралық төлем жүйелерінің пайда болуы, банкоматтық желілердің таралуы.
    
56. 
    Сауда нүктелеріндегі электронды әмияндар.Интернеттің он – лайндық және оф- лайндық режимдері.
    
57. 
    Төлем шығындарын үнемдеу мүмкіндігі
    
58. 
    Төлем жүйесінің шығындарын үнемдеудің әр түрлі мемлекеттердегі мүмкіндіктері.
    
59. 
    Ресей аймақтық операциялық – кассалық орталықтарының мүмкіндіктері.
    
60. 
    Американ банкінің мүмкіндіктері. Латвия банктеріндегі SWIFT жүйесінің мүмкіндіктері.
    
61. 
    Карталық төлемдер. Western Union аударымдарын жүргізу.
    
62. 
    Коммуналдық төлемдер. Смарт карталар.
    
63. 
    Төлем карточкаларын қолдану. Төлем карточкаларын қолдану қажеттілігі мен тиімділігі. Төлем карточкалары айналымының пайда болуы.
    
64. 
    Қазақстанның төлем карточкалары нарығы. Төлем карточкаларымен жүргізілетін есеп айырулар.
    
65. 
    Төлем жүйесіндегі жаңартпалар
    
66. 
    Қазақстан Ұлттық төлем жүйесіндегі оң өзгерістер. ТМД мемлекеттері арасындағы озық төлем жүйесі.
    
67. 
    Ұлттық төлем жүйесін модернизациялау. Қазақстан төлем жүйесінің тиімді модельі.
    
68. 
    Овердрафт және күндізгі кредит. Төлемдерді чек және вексельдер арқылы жүзеге асыру.
    
69. 
    Төлем карточкаларының бөлшек нарығын дамыту – «Тенгри – карт» микропроцессинглік технологиясын енгізу.
    
70. 
    Интернет жүйесін кеңейту. Интернетті қолдануға қызығушылықтың арту себептері.
    
71. 
    Интернет төлем жүйелерінің жіктелуі. Кіру өнімдері: кредиттік трансферттер, тікелей дебеттік аударымдар, чектер және дебеттік аударымдар, чектер мен дебеттік карталар.
    
72. 
    Кредиттік және төлем карталары.Мүмкіндікті әмиян – шоттар. Құны алдын ала төленген өнімдер.
    
73. 
    Заемды қаржыларды алу әдістері.
    
74. 
    Несиелер, оларды берудегі негізгі қағидалар.
    
75. 
    Төлем жүйелерін ұйымдастырудың ерекшеліктері мен салыстырмалы сипаттамасы
    

77. Төлем жүйесі: негізгі ұғымдар мен элементтер. Төлем жүйелерінің жіктелуі.

78. Ұлттық төлем жүйесі: оның рөлі мен маңызы.

79. Қазақстан Банкінің төлем жүйесі: инфрақұрылым, қаржы жүйесі үшін рөлі мен маңызы.

80. Жүйелік-маңызды төлем жүйелері. Қазақстанның ұлттық төлем жүйесіндегі өлшемдер, олардың рөлі мен орны.

81. Әлеуметтік маңызы бар төлем жүйелері. Қазақстанның ұлттық төлем жүйесіндегі өлшемдер, олардың рөлі мен орны.

82. Төлем жүйесінің төлем инфрақұрылымы және оның элементтері. Оның дамуының негізгі тенденциялары.

83. Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу нысандары мен құралдары.

84. Төлем жүйелеріндегі Клиринг және есеп айырысу.

85. RTGS механизмі. Төлем жүйелерінде оны қолдану мысалдары.

86. Төлем жүйелерінің қызметін реттеу: орталық банктердің және

халықаралық институттардың

87. Төлем жүйелеріндегі өтімділікті басқару. Тәуекелді төмендету тетіктері

өтімділік.

88. Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау.

89. Бөлшек төлем жүйелерінің төлем құралдары және төлем сервистері.

90. Төлем жүйелеріндегі тәуекелдердің түрлері және ерекшеліктері.

 1-ші аралық бақылыудың сұрақтары:

1. 
   Материалды тасымалдаушының трансформациясы. Материалды тасымалдаушының өзгеру тенденциясы.
   
2. 
   Қазақстанның банкаралық есеп айыру орталығы арқылы есеп айыру тәртібі
   
3. 
   Корреспондаенттік шоттарды қолдану тиімділігі
   
4. 
   Клиринг жүйесі
   
5. 
   Төлем жүйесінің қосымша қызметтері
   
6. 
   Карточкалық төлем жүйесінің ең бірінші қосымша қызметі – клиентке кредит беру.
   
7. 
   Коммерциялық банктердің интернет – трейдингті тарату қызметі.
   
8. 
   Сауда нүктелеріндегі қашықтықтан қызмет көрсету. Кассалық аппараттардағы штрих кодтар арқылы тауар үшін есеп айырысу.
   
9. 
   Салық полициясының кассалық аппараттар жадысы арқылы тексерулер жүргізуі.
   
10. 
    Интернет – банкинг, үй банкингі қызметтері.
    
11. 
    Төлем жүйесін жүзеге асыру процедуралары
    
12. 
    Төлем жүргізу процедурасын қысқарту немесе уақытты үнемдеу.
    
13. 
    Дәстүрлі төлемдерден электронды төлемдерге өту. Электронды есеп айырысу жүйесінде ақшаны сақтау, депозиттеу, есеп айырысу.
    
14. 
    Биржалық операцияларға қатысу.
    
15. 
    Ұялы байланыс қызметтерін қолдану.
    

1. 
   Ұялы байланыс қызметтерін қолдану.
   
2. 
   Клиенттер шотын орталықтандырып басқару.
   
3. 
   Төлем жүйесінде жаңа технологияларды қолдану.Интернет төлем жүйелерінің қызметтері
   
4. 
   Жалақы төлемдерін қолма қол ақшадан жиро – трансферттерге өткізу
   
5. 
   Кредиттік карталарды енгізу, халықаралық төлем жүйелерінің пайда болуы, банкоматтық желілердің таралуы.
   
6. 
   Сауда нүктелеріндегі электронды әмияндар.Интернеттің он – лайндық және оф- лайндық режимдері.
   
7. 
   Төлем шығындарын үнемдеу мүмкіндігі
   
8. 
   Төлем жүйесінің шығындарын үнемдеудің әр түрлі мемлекеттердегі мүмкіндіктері.
   
9. 
   Ресей аймақтық операциялық – кассалық орталықтарының мүмкіндіктері.
   
10. 
    Американ банкінің мүмкіндіктері. Латвия банктеріндегі SWIFT жүйесінің мүмкіндіктері.
    
11. 
    Карталық төлемдер. Western Union аударымдарын жүргізу.
    
12. 
    Коммуналдық төлемдер. Смарт карталар.
    
13. 
    Төлем карточкаларын қолдану. Төлем карточкаларын қолдану қажеттілігі мен тиімділігі. Төлем карточкалары айналымының пайда болуы.
    
14. 
    Қазақстанның төлем карточкалары нарығы. Төлем карточкаларымен жүргізілетін есеп айырулар.
    
15. 
    Төлем жүйесіндегі жаңартпалар
    

Негізгі әдебиеттер

1. 
   Ілияс А.Ә., Сәулембекова Ә.Қ. «Төлем жүйесі: теория және практикасы». Оқу құралы. Алматы: Экономика, 2007. – 137 бет
   
2. 
   И.В. Кляхина, Т.С. Сатпаев Платежная система. – Алматы: Университет «Туран», 2004. 268 с
   
3. 
   Искаков У.М., Рузиева Э.А., Бохаев Д.Т Қаржы нарығы және делдалдар. Алматы – 2005ж
   

1. 
   «ҚР Ұлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03. 1995 (28.03.07. өзгерістер мен толықтырулар)
   
2. 
   «ҚР банктер және банктік қызметтер туралы» ҚР заңы 31.08.1995 ж. (28.02.07. өзгерістер мен толықтырулар)
   
3. 
   «Ақшалай төлемдер мен аударымдар туралы» ҚР заңы. 29.06.1998 ж. (ред. 09.07.2003)
   
4. 
   «Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Операция күнінің кестесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Директорлар Кеңесінің 2012 жылғы 19 тамыз № 159 қаулысы
   
5. 
   «Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларына ақша төлемдері мен аударымдарын жүзеге асыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2012 жылғы 30 мамырдағы № 52 қаулысы
   
6. 
   «Қазақстан Республикасының аумағында электрондық ақшаны шығару, пайдалану және өтеу ережесін, сондай-ақ электрондық ақша эмитенттеріне және электрондық ақша жүйелеріне қойылатын талаптарды бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2012 жылғы 26 тамыздағы № 102 қаулысы
   
7. 
   «Қазақстан банкаралық есеп айырысу орталығы» шаруашылық жүргізу құқығы бар республикалық мемлекеттік кәсіпорынның клиринг жүйесінде операциялар жүргізу ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі басқармасының 1999 ж. 3 шілдедегі № 157 қаулысы
   
8. 
   Қазақстан Республикасында ақша төлемi мен аударымын жүзеге асырған кезде электронды құжаттар алмасу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі басқармасының 2000 ж. 21 сәуірдегі № 146 қаулысы
   
9. 
   Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сәйкестендіру нөмірлерінің мәселелері жөніндегі кейбір нормативтік құқықтық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі басқармасының 2010 ж. 20 тамыздағы № 76 қаулысы
   
10. 
    Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2010 жылғы 27 қыркүйегіндегі № 78 Қаулысы
    

1. 
   Көшенова Б.А. «Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары». А: Экономика.2000 ж
   
2. 
   Көшенова Б.А. Бағалы қағаздар нарығы және биржа ісі – Алматы. Экономика 2007 ж . - 376 бет
   
3. 
   «Ақша, несие, банктер» Ғ.С.Сейтқасымов жетекшілігімен. А: Экономика. 2001ж
   
4. 
   Мақыш С.Б. «Ақша айналымы және несие». А: «Қазақ Университеті» 2000 ж.
   
5. 
   Мақыш С.Б. «Банк ісі».-А:, 2007 ж.
   
6. 
   Адамбекова А.А. Финансовый рынок Казахстана: Становление и развитие –
   

1. 
   Қаржы-қаражат
   
2. 
   Рынок ценных бумаг,
   
3. 
   Банки Казахстана,
   
4. 
   Транзитная экономика,
   
5. 
   ҚР ҰБ экономикалық шолуы,
   
6. 
   Статистикалық бюллетеньі, Экономика и Статистика және т.б. /Қазақтан/,
   
7. 
   Финансы,Деньги и кредит, Аналитический обзор,
   

1. 
   http:// www.allinsurаnce.ru
   
2. 
   http:// www.kase.kz
   
3. 
   http:// www.nationalbank.kz
   
4. 
   http:// www.аfn. kz
   
5. 
   http:// www.rfca. kz
   
6. 
   http:// www.fin.ru
   

Студент сабаққа қатысу міндетті. Егер қандай да бір себеппен студент сабаққа қатыса алмаса, онда ол барлық игерілмеген материал үшін жауапты болады. Сабақ кезінде тәртіпті жүйелі түрде бұзу аудиториядан шығарып тастау және/немесе барлық курс үшін «қанағаттанарлықсыз» деген баға беру арқылы бағаланатын болады. Студент бақылау тапсырмаларын орындауға міндетті және белгіленген мерзімде тапсыруы тиіс. Аралық аттестаттау қорытындысы студенттің қатысу, өзіндік жұмыстарын орындау, белгіленген мерзімде, ауызша немесе жазбаша түрдегі сабақтардағы жауаптары, межелік бақылау нәтижелері ескеріле отырып қойылады.