Т. Н. Ер ме ко ва, Д. Ж. Рыс құл бек, Р. Н. Мұ на саева 10 ар ма н

104
 Сөз дәл ді гі
Сөз дәл ді гі де ге ні міз – сөз дер ді тіл де гі ма ғы на сы на лай ық қол да ну. 
Сөз – бел гі лі бір зат пен құ бы лыс тың атауы. Кей де адам дар сөз ді біл­
ген мен, оның қан дай зат ты, құ бы лыс ты бел гі лей ті нін біл меу ден қа те 
қол да нып жа та ды. Мы са лы: 
бұ зау 
деу дің ор ны на 
си ыр дың ба ла сы, 
жыл қы ны тұ са ды
деу дің ор ны на 
жыл қы ның ая ғы на ар қан ора ды 
т.б.
Сөз дәл ді гі не қойы лар талап тың бі рі – ло ги ка лық дәл дік. Сөз ді 
тіл де гі ма ғы на сы на сай қол да ну мен бір ге сөз де ло ги ка лық кай шы­
лық тың бол мау ын да ес ке ріп оты ру шарт. Мы са лы:
Бір сәт те ақ 
жау ын құй ып өт ті. Ақ жау ын
– бір қа лып та то лас сыз ұзақ жа уа тын 
жаң быр дың атауы, ол бір сәт те жау май ды.
Сөз дәл ді гі – әде би тіл стиль де рі нің (көр кем әде би ет, пуб ли цис ти ка, 
ғы лы ми, рес ми стиль) бә рі не бір дей қа жет ті са па. Бір стиль де нор­
ма боп есеп те ле тін қо лда ныс тар екін ші бір стиль де нор ма ға қай шы 
бо луы мүм кін. Мы са лы: 
оқу ды қы зыл дип лом мен бі тір ді, бес ал ды, 
ем ти хан нан құ лап қал ды
тә різ ді тір кес тер рес ми тіл сти лі не сай емес, 
бі рақ сөй леу ті лі үшін қа лып ты жағ дай бо лып са на ла ды.
Ауызекі сөй леу де 
за ман, ке зең, дәу ір
тә різ ді сөз дер си но ним ре тін­
де жұм са ла бер се, ғы лы ми, рес ми стиль де әр қай сы сы ның са ра лан ған 
ма ғы на сы бар, бі рін­бі рі ау ыс ты ра ал май ды. 
4.
Сөз дәлдігі не қой ыла тын талап тар ды санамалап көр се тіңдер.
5.
«Кі тап оқу мә де ние тін ба ла кез ден қа лып тас ты рай ық» (11. mp3) 
аудиомә ті нін тың дап, ті рек сөз дер ді та бың дар. Мәтінде көтеріл ген 
мәселеге өз көзқарастарыңды білдіретін сұрақтар құрасты рың дар.
6.
Жазылым тапсырмаларын орындаңдар.
1. Оқылым және тыңдалым мәтіндері бойынша негізгі ақ па рат ты 
түртіп жазыңдар (конспектілеңдер).
2. Көркемдегіш құралдарды пайдаланып, кітаптың пай дасы тура-
лы өлең, хат не шығарма жазыңдар.
Әлем де гі ең кө не кі тап – Присс па пи ру сы. Біз дің за ма ны-
мыз ға дей ін гі 3350 жы лы жа рық қа шық қан. Фи ва қа ла сын-
да ғы пи ра ми далар дың бі рі нен та был ған бұл кі тап тың сы ры 
ашыл ма ған.

жүктеу/скачать 10,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: