Т. Н. Ер ме ко ва, Ш. Л. Ерхожина, А. Е. Тоқбаева а р рр



Pdf көрінісі
бет4/170
Дата31.03.2022
өлшемі9,57 Mb.
#137352
түріКнига
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   170
Сөздік (глоссарий)
. Тү сі -
ні гі қиын сөздердің түсін-
дір ме сі 
берілді. 
Сөздік 
қо рың ды кеңейтуге тырыс.
АР
МА
де тіл
де тіл
қа тү
қа тү
су арқылы пі
су арқылы пі
тің
тің
ді қа
ді қа
лып
лып
тас
тас
Н
лі та
лі та
қы
қы
рып
рып
та сұ
та сұ
рақ-
рақ-
де тіл
де тіл
дік қа
дік қа
рым-қа
рым-қа
су арқылы пі
су арқылы пі
кір
кір
тас
тас
ты
ты
-
жұмыс жасап, өз біліміңді көр
жұмыс жасап, өз біліміңді көр
П
зінде 
зінде 
Грам
Грам
ма
ма
-
-
лық, тілдік материалдар бо
лық, тілдік материалдар бо
-
-
лар
лар
мен 
мен 
жұмыс жасап, өз біліміңді көр
жұмыс жасап, өз біліміңді көр
-
-
В
йынша анықтамалар берілді. 
йынша анықтамалар берілді. 
мен танысып, мұ
мен танысып, мұ
-
-
зінде 
зінде 
ВВ
В
В
В
б
Жағдаяттық 
тапсырма
Жағдаяттық 
тапсырма
жағ
жағ
даят
даят
дағ
дағ
ды
ды
лан. Шы
лан. Шы
бел
бел
сен
сен
б
ббббббббббб
а
гей
гей
ден бас
ден бас
шы
шы
ғар
ғар
ма
ма
шы
шы
сыр
сыр
ма
ма
лар
лар
ды орын
ды орын
Жағдаяттық 
тапсырма
Жағдаяттық 
тапсырма
с
ді із
ді із
Деңгейлік тапсырма.
Деңгейлік тапсырма.
ден бас
ден бас
тап, ізденімдік, 
тап, ізденімдік, 
лық дең
лық дең
п
Ізденімдік тапсырма.
Ізденімдік тапсырма.
пат
пат
та
та
ғы ақ
ғы ақ
ді із
ді із
деп та
деп та
уып, зерт
уып, зерт
а
рек
рек
тер, қы
тер, қы
ныс. Ол да се
ныс. Ол да се
ді ке
ді ке
ңі
ңі
те
те
ді.
ді.
Шы
Шы
с
мы мол 
мы мол 
лім ал.
лім ал.
Артық болмас білгенің
Артық болмас білгенің
. Та
. Та
қы
қы
рып 
рып 
тер, қы
тер, қы
зық 
зық 
ныс. Ол да се
ныс. Ол да се
нің 
нің 
ы
мы мол 
мы мол 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


4
 
Алғы сөз
Қа зақ ті лі нің та ри хы мен да муы, ті лі міз де гі сөз дер дің жа са луы, 
ой дың жүй еле нуі өте қы зық құ бы лыс еке ні рас. Сол қы зық әлем нің 
сы ры на бір ге үңі лейік, ақыл ды ұландар!
Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы ның мем ле кет тік ті лі – Қа зақ ті лі – 
түр кі тіл де рі нің ба тыс то бын да ғы қып шақ тар ма ғы на жа та тын 
тіл. Тіл бай лы ғы мен көр кем ді гі, ора лым ды ғы жа ғы нан әлем де гі 
тіл дер дің алдыңғы қатарынан орын алады. «Тіл сіз ру ха ни мә де-
ни ет би ік ке же те ал май ды, ха лық тың ру ха ни кү ші – тіл де», – деп 
ғұ ла ма М.Қаш қа ри айт қан дай, та мы ры те рең де жат қан қа зақ 
ті лі нің өр кен деуі не үлес қо су – әр ұр пақ тың мін де ті.
Бұл оқу лық та күл лі түр кі жұр ты на ор тақ мұ ра – Кө не түр кі 
жаз ба ес керт кіш те рі нен бас тап, ға лым А.Байт ұр сы нұлы түз ген 
«Қа зақ жа зуы» ту ра лы жә не қа зақ жа зуы ның да муы жай лы мә лі-
мет тер мен та ны су мен қа тар, сөз тір ке сі жә не жай сөй лем син так-
си сі әле мі не сая хат жа сай мыз. Ха лық тың асыл қа зы на сы – ті лі 
қо ғам мен бір ге да мып, жа сам паз хал қы мен бір ге өр кен деп, өсіп 
оты ра ды. Ба ла кез ден ес тіп өс кен ма қал-мә тел дерді, жұм бақ тар 
мен жа ңы лт паш тар ды әде би тіл дің нор ма ла ры на сай қол да на тын 
бо ла сың дар. Со ны мен қа тар әр та қы рып ты қы зық жат ты ғу лар мен 
тап сыр ма лар орын дау ар қы лы иге ру ге мүм кін дік мол. Өйт ке ні 
оқу лық тек пән дік бі лім бе ріп қа на қой май ды, кең ау қым ды дағ-
ды лар ды қа лып тас ты ру ға да жол аша ды.
Қа зір гі оқу шы за ман ағы мы на сәй кес із де нім паз, жан-жақ ты 
бо луы ти іс. Сон дық тан «Қа зақ ті лі» оқу лы ғы нан ал ған бі лім де -
рің ді күн де лік ті өмір де қол да на бі лу ге ты ры сың дар. Оқу ма те ри ал-
да ры сен дер дің өмір лік қа же тте рі ңе, дү ни ета ны мдарың ды ке ңей-
ту ге, ойлар ың ды жүй елі құ ру ға, іс кер лік дағ ды қа лып тас ты ру ға, 
жал пы өмір де қа зақ ті лін дұ рыс қол да на бі лу ге ма шық тан ды ра ды. 
Кей бір тап сыр ма лар қо сым ша із де ніс ті, ша ғын зерт теу ші лік ті 
қа жет ет се, кей бі рі қа зір гі ақ па рат тық тех но ло гия ның кең мүм кін-
дік те рін пай да ла ну ды, шы ғар ма шы лық пен жұ мыс жа сау ды қа жет 
ете ді. Мұн да ғы мақ сат – 8-сы нып оқу шы сы ның қа зақ ті лі ту ра лы 
мол мағ лұ мат алуы мен қа тар, тіл құ ді ре тін се зі ніп, жан-жақ ты 
да мы ған же ке тұл ға ре тін де қа лып та суы на ық пал ету. Олай бол са, 
іс ке сәт, жас ұландар!
Оқу лық ав тор ла ры
А
А
4
Р
ете
ете
мол мағ
мол мағ
да
да
мы
мы
іс
іс
М
жал
жал
пы өмір
пы өмір
Кей
Кей
бір тап
бір тап
қа
қа
М
жет ет
жет ет
се, кей
се, кей
дік
дік
те
те
рін пай
рін пай
ете
ете
ді. Мұн
ді. Мұн
А
луы ти
луы ти
ді күн
ді күн
де
де
лік
лік
ры сен
ры сен
дер
дер
дің өмір
дің өмір
ге, ойлар
ге, ойлар
ың
ың
ды жүй
ды жүй
пы өмір
пы өмір
де қа
де қа
бір тап
бір тап
сыр
сыр
Н
лып
лып
тас
тас
гі оқу
гі оқу
шы за
шы за
луы ти
луы ти
іс. Сон
іс. Сон
дық
дық
тан «Қа
тан «Қа
лік
лік
ті өмір
ті өмір
дің өмір
дің өмір
-
дік бі
дік бі
лім бе
лім бе
тас
тас
ты
ты
П
ден ес
ден ес
тар
тар
ды әде
ды әде
ны
ны
мен қа
мен қа
тар әр та
тар әр та
лар орын
лар орын
П
дау ар
дау ар
қы
қы
лім бе
лім бе
В
тар, сөз тір
тар, сөз тір
сай
сай
мыз. Ха
мыз. Ха
мып, жа
мып, жа
сам
сам
паз хал
паз хал
ден ес
ден ес
тіп өс
тіп өс
кен ма
кен ма
би тіл
би тіл
б
әр ұр
әр ұр
кі жұр
кі жұр
ты
ты
на ор
на ор
тап, ға
тап, ға
лым А.Байт
лым А.Байт
зақ жа
зақ жа
зуы
зуы
тар, сөз тір
тар, сөз тір
ке
ке
сі жә
сі жә
а
тың ру
тың ру
ха
ха
ры те
ры те
рең
рең
пақ
пақ
тың мін
тың мін
на ор
на ор
тақ мұ
тақ мұ
лым А.Байт
лым А.Байт
с
ды
ды
ғы жа
ғы жа
дің алдыңғы қатарынан орын алады. «Тіл
дің алдыңғы қатарынан орын алады. «Тіл
сіз ру
сіз ру
ха
ха
ни кү
ни кү
ші
ші
рең
рең
де жат
де жат
п
тік ті
тік ті
лі
лі
– 
– 
шақ тар
шақ тар
ма
ма
ғы
ғы
на жа
на жа
ғы жа
ғы жа
ғы
ғы
нан әлем
нан әлем
сіз ру
сіз ру
а
дің жа
дің жа
ні рас. Сол қы
ні рас. Сол қы
зық әлем
зық әлем
Қа
Қа
зақ ті
зақ ті
с
дің жа
дің жа
са
са
луы, 
луы, 
зық әлем
зық әлем
ы
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


М
• өз заманының шындығын бейнелеген өне түркі жазбалары мен 
танысып, өркениетке қол жеткізген ежелгі түркілер тари хына көз 
жібересіңдер;
• Дания ғалымы .Томсен ашқан жаңалық – жұмбақ жазудың 
сырымен танысып, адамның рухани байлығының баға жетпес 
жетістігі – жазу мәдениетін талқылайсыңдар;
• көне түркі ескерткіштері мен қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің 
ұқсастықтары мен айырмашылықтарына үңіліп, себебін анықтап, 
талдау жасайсыңдар;
• батыр баба – үлтегіннің ерлік рухтағы жырымен танысып, тілдік 
талдаулар жасайсыңдар;
• қазақ жазуының тарихы туралы мәлімет алып, ла тын әліп биінің 
артықшылықтарын талқылайсыңдар.
КӨНЕ ТҮРКІ
ЖАЗБАЛАРЫ
ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ЖАЗУЫ
ОРФОГРАФИЯ 
ЖАЛҚЫ ЕСІМ ЕМЛЕСІ
Түркі бектері мен халқы, мұны естіңдер! 
Қандай сөздерім бар болса, соларды мәңгі 
тасқа жаздырдым. Оларды көріңдер, 
ұғыңдар.
(Күлтегін)
А
А
А
А
А
А
Р
Р
Р
Р
Р
Р
Қандай сөздерім бар болса, соларды мәңгі 
Қандай сөздерім бар болса, соларды мәңгі 
тасқа жаздырдым. Оларды көріңдер, 
тасқа жаздырдым. Оларды көріңдер, 
тасқа жаздырдым. Оларды көріңдер, 
тасқа жаздырдым. Оларды көріңдер, 
ұғыңдар.
ұғыңдар.
М
ар
ар
тықшылықтарын
тықшылықтарын
МММ
Түркі бектері мен халқы, мұны естіңдер! 
Түркі бектері мен халқы, мұны естіңдер! 
Қандай сөздерім бар болса, соларды мәңгі 
Қандай сөздерім бар болса, соларды мәңгі 
А
ұқсастықт
ұқсастықт
алдау
алдау
жасайсыңдар;
жасайсыңдар;
• батыр
• батыр
А
баба
баба


үлтегіннің
үлтегіннің
алдаулар
алдаулар
жасайсыңдар;
жасайсыңдар;
• қазақ
• қазақ
жазуының
жазуының
тарихы
тарихы
тықшылықтарын
тықшылықтарын
Н
танысып,
танысып,
жазу
жазу
мәдениетін
мәдениетін
ескерткіштері
ескерткіштері
ұқсастықт
ұқсастықт
ары
ары
мен
мен
айырмашылықтарына
айырмашылықтарына
жасайсыңдар;
жасайсыңдар;
Н
үлтегіннің
үлтегіннің
-
.Томсен
.Томсен
ашқан
ашқан
адамның
адамның
мәдениетін
мәдениетін
П
шындығын
шындығын
бейнелеген
бейнелеген
өркениетке
өркениетке
қол
қол
жеткізген
жеткізген
ежелгі
ежелгі
ашқан
ашқан
В
бейнелеген
бейнелеген
ОРФОГРАФИЯ 
ОРФОГРАФИЯ 
б
ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ЖАЗУЫ
ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ЖАЗУЫ
б
а
ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ЖАЗУЫ
ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ЖАЗУЫ
сп
а
а
а
с
с
сы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


6


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   170




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет