Тақырыбы: Етістік. Грамматикалық категориялар.
Етістіктің белгісіз түрі - инфинитив.
Бұйрық рай. Тыйым салу
Жекеше түрі: noli + етістіктің инфинитиві (белгісіз формасы)
Көпше түрі: nolite + етістіктің инфинитиві (белгісіз формасы)
Мысалы: noli legĕre – оқыма!
nolite legĕre – оқымаңдар!
Шартты рай
fio, fiere (істеу) рецепттерде шартты райда қолданылады. Қазақ тіліне «істелінсін, жасалынсын» деген мағнаны білдіреді.
Көпше түрі: – fiat - «істелінсін, жасалынсын»
Көпше түрі: – fiant - «істелінсін, жасалынсын»
Мысалы: Misce, fiat pasta. - Араластыр, сықпа жасалынсын.
№1 Тапсырма. Бақылау сұрақтарына жауап беріңіз.
Латын тілінде етістіктер қанша жіктеулерге бөлінеді?
Жіктеулерді қалай анықтайды?
Бұйрық рай жекеше түрі қалай жасалынады?
fiat и fiant етістіктер қалай аударылады?
№2 Тапсырма. Келесі етістіктердің жіктеуін анықтап, сөздің негізін көрсетіңіз:
parcĕre (сақтау), trahĕre (апару), vincĕre (жеңу), sanāre (емдеу), terĕre
(уқалау), scīre (білу), legĕre (оқу), scribĕre (жазу), tenēre (ұстау), sentīre (сезу),
quaerĕre (сұрау), mutāre (өзгерту), intellĕgo (түсіну), gaudēre (қуану), formāre
(жасау).
№3 Тапсырма. Бұйрық райдың жекеше және көпше түрлерін жасаңыз:
Addĕre - қосу
Sumĕre - қабылдау
Sterilisāre - зарарсыздандыру
Recipĕre - алу
Dāre – беру
Demonstrāre - көрсету
Curāre – емдеу
№4 Тапсырма. Мына етістіктерден жекеше және көпше түрдегі шартты райын құрастырыңыз:
беру – dāre, det dent detur dentur
қайталау - repetĕre,
зарарсыздандыру - sterilisāre,
тыңдау - audīre, audīat audiant audīatur audīantur
алу - recipĕre,
белгілеу - signāre,
араластыру - miscēre, miscēat misceant miscēatur miscēantur
дайындау - praeparāre,
құю -infundĕre, infundat infundant infundatur infundantur
бөлу - dividĕre,
өмір сүру - vivĕre,
көру - vidēre,
сақтау - servāre,
қосу- addĕre,
жағу – extendĕre.
№5 Тапсырма. Етістіктерді оқып, олардың қандай формада екенін анықтаңыз:
|
Misce (M)
|
Араластыр
|
|
Da (D)
|
Бер
|
|
Signa (S)
|
Белгіле
|
|
Recipe: (Rp:)
|
Ал
|
|
Sterilisetur
|
Зарасыздарылсын
|
|
Da tales doses numero…(D.t.d.№)
|
Осындай мөлшермен бер
|
|
fiat
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
