Тақырыбы: ХХІ ғасырда жазылған баспасөз беттерінен қазіргі жеткіншектер туралы материалдарды талдау. Педагогикалық ертегі немесе әңгіме


Кирилл жазуымен берілген орыс сөздері



бет3/3
Дата26.12.2021
өлшемі2,22 Mb.
#128726
1   2   3
Байланысты:
СӨЖ Алина Бектұрған Терминография

Кирилл жазуымен берілген орыс сөздері

Латын жазуымен берілген қазақ сөздері (1931 ж.)

Бүгінгі кирилл жазуындағы қазақ сөздері

Автомобиль

Aptamabel

Аптамабел

Автономия

Aptonomije (qurrijat-sajasij erkindik)

Аптономійе (құрыйат-сайасій еркіндік)

Аллюминий

Әlymen (metal zatь)

Әлүмен (метал заты)

Бенефис

Benepis

Бенепис

Бухгалтер

Buģaltьr

Бұғалтыр

Газ

Ġaz

Ғаз

Жонглер

Çөŋgiler

Жөңгілер

Журналист

Çornalcь (әdebijetci)

Жорналшы (әдебійетші)

Закон

Zaŋ, zәkөn

Заң, зәкөн

Индустрия

Уndistire (өnerli kesip)

Үндістіре (өнерлі кесіп)

Партия

Partьja

Партыйа

Пародия

Paradije (elik)

Парадійе (елік)

Дыбысталуы бойынша жазылған:

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

Сөз үнемі үздіксіз өзгерісте болатындықтан, оның бүгінгі сөйлеушілердің қабылдауындағы мағынасы өткен 85 жыл бұрын берілген мағынасымен сәйкес келмеуі заңды құбылыс.

2004 жылы шыққан басылымның кіріспе сөзінде Алаш терминқорын зерттеуші Ш.Құрманбайұлы «Атаулар сөздігі» туралы жазылған мақалар мен рецензияларда айтылған сын ескертпелер, ұсыныстарды жан-жақты талдап, сол кезеңдегі қоғамдық-саяси жағдайдың Сөздікке тигізген әсерін түсіндіре келе былай дейді: «Сол жылдары осы сөздікке тікелей және жанама қатысты бар жарияланған материалдарды қарап отырсақ, көпшілігінде сөздік түзушілердің ұстанған қағидаттарына байланысты мақсатты түрде сын айту, мәселеге саяси, әлеуметтік-таптық тұрғыдан баса мән берілгендігі байқалады. Сөздіктің жақсы жақтары, жетістіктері ауызға алына бермейді. Сөздік туралы пікір білдіргендердің оның сапасы, келесі басылымы жақсарсын деген ниеттен гөрі оны түзуші авторлардың ұстанып отырған бағытының бұрыстығын, ендігі жерде қазақ терминолгиясын бұл бағытта дамытуға болмайтынын дәлелдеуге бейілді екендігі айқын аңғарылады.

Сөздіктің кіріспе сөзінде «Бұл құрастырылған пән сөздерінде талай кемшіліктер бар. Үйткені әр ғылымның тарауынан өзіне жүйрік кісілер шықпай, пән сөзі түзелмек емес» атап көрсеткеніндей балама табудағы ауытқушылықтар мен сәйкессіздіктердің орын алуы да табиғи нәрсе:



Кирилл жазуымен берілген орыс сөздері

Латын жазуымен берілген қазақ сөздері (1931 ж.)

кирилл жазуындағы қазақ сөздері

Кофе

Kөpi (caj)

Көпі (шай)

Крокодил

Ajdahar

Айдаһар

Область (науки)

Çуz

Жүз

Обаяние

Alapat

Алапат

Охота



Аң

Персик

Temir tiken

Темір тікен

Овощи

Çasьl

Жасыл

Тезис

Turlav

Тұрлау

Юмор

Quvlьq

Қулық

ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

Қорыта айтқанда, «Атаулар сөздігі» ұжымдық сананы көрсететін ғылыми еңбек ретінде ХХ ғ. басындағы қазақ қоғамның мәдени, ғылыми, тілдік өмірінде айрықша орын алды.

1.Atavlar sөzdiģi. Kьzьlorda: Qazaģьstan baspasь, 1931.

2.Самойлович А. Термиологический словарь//Библиография Востока. Вып.2-4 (1933). –Ленинград: Изд-во АН СССР, 1934. –С. 93-95.



3.Атаулар сөздігі. Латын графикасынан кириллицаға көшіріп, сөздікті баспаға дайындағандар: Шерубай Құрманбайұлы, Орынай Жұбаева. Алматы: Сөздік-словарь, 2004. 2-басылымы

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет