Тақырыбы: Қышқылдардың жіктелуі, алынуы, олардың химиялық қасеттері. Мақсаты: Білімділігі

Мақсаты:

2. Үй тапсырмасын сұрау

3. Жаңа сабақ

4. Бекіту

5. Бағалау

6. Үй тапсырмасы

Оқушылармен амандасып, сынып түгендеу.

тақырыпқа оқушылардың танымдық қызығушылықты, белсенділікті ояту).

Оқушылармен амандасқан соң, оларды тандаған колбалары бойынша

суда еритін, суда ерімейтін, амфотерлі негіздер деп 3 топқа

бөліп отырғызғасын топ арасында топ басшысын өзара сайлап

алды, әр кезеңде топ басшысы топтағы оқушыларға ұпай

қойып отырды .

3. топпенде үй тапсырмасын ойын ретінде сұралды.

Партанын алдында ортасынан бөлінген 3 колбаны бердім оқушылар негіздің өзіне сәйкес форма құрастырып интерактивті тақтаға формуласын жазып, атауын, халықаралық, техникалық атауын айтып жалпы түсінік береді.

2. « Қай топ зерек » ойыны.

3 топқада карточкаға беріп олардын ішіне негіздердің алынуына сәйкес реакция теңдеуін ауызша не жазбаша жаздым.

Әр бәр топқа негіздердің химиялық қасиеттеріне байланысты реакция теңдеуі берілген карточкамен бірдей теңдеу жазылып беріледі, 3 топтан қай топ бірінші болады сол топтың бір оқушысы тақтаға шығып жазады соған сәйкес химиялық қасиетің түсіндіріп береді.

Оттекті қышқыл формуласында формуласында алғашқы орында сутек атомы, ортасында қышқыл түзуші бейметалл атомы, соңында оттек атомы жазылады.

Н - O H-O

С = O H – O – P =O

Н - O H-O

Көмір қышқылы фосфор қышқылы

Қышқылдардың бейорганикалық және органикалық қышқыл болып бөлінетинине слайд арқылы тоқтадым.

Қышқылдардың алынуы. Қышқылдарды көбінесе қышқылдық оксидтерге су қосып немесе алмасу реакциясы көмегімен және тікелей жай заттардан синтездеу арқылы алады.

1. Қышқылдық оксидтерге су қосу арқылы:

SO₃ + H₂O = H₂SO₄

P₂O₅ + 3H₂O = 2H₃PO₄

2. Зертханада кейбір қышқылдарды алу үшін (HNO_3, HCI ) қатты түзға концентрлі күкірт қышқылымен әсер етеді:

NaNO₃ + H₂SO₄ = NaHSO₄ + HNO₃

NaCI + H₂SO₄ = NaHSO₄ + HCI

H₂ + CI₂ → 2HCI

H₂ + S → H₂S

Кәдімгі жағдайда қышқылдар сұйық және қатты күйде болады. Көптеген қышқылдар суда жақсы ериді. Олардың ертінділері қышқылдық дәмі бар күйдіргіш болып келеді. Қышқыл әсерінен күлгін лакмус қызарады, ал метилоранж қызғылт түске боялады.

Сүт қышқылы адамдарда қимыл-қозғалыс кезінде бұлшық еттерде пайда болады.

Қарын сөлінде ақуыздарды ыдырататын тұз қышқылы болады.

Иттің мысықты тістелеп, ойнап жүргенін көрдіңіз бе? мысықтың денесінен бөлінген майларды тістеу арқылы, ит ауыз қуысындағы қышқылды тазартып құныс, мешел ауруларын болдырмайды.

Тауықтың, құстардың құмырысқа илеуіне шомылып, аунап жатқанын көрдіңіз бе? Құмырсқа қышқылы НСООН паразиттерге нафталиндей әсер етеді, құстар үстерін тазартады.

Ауырған аңға кімрецепт жазып береді? Ауырған аң сүйретіліп

келіп, хинин ағашының қабығын кеміріп тұрып кетеді. Хинин ағашында хинин қышқылдары бар екені анықталған.

1.Электрохимиялық кернеу қатарында сутекке дейін орналасқан металдар қышқылдармен әрекеттескенде, сутек газын бөліп шығаратынын өткен тақырыптарда бәрнеше рет кездестірдіңдер:

Fe + 2HCI = FeCI₂ + H₂

Кернеу қатарында сутектен кейін орналасқан металдар қышқылдан сутекті ығыстыра алмайды.

2. Қышқылдар негіздік оксидтермен әрекеттестіргенде, мысалы, суда ерімейтін темір оксидіне тұз қышқылын құйғанда тұз және су түзіледі:

FeO + 2HCI = FeCI₂ + H₂O

3. Қышқылдар мен негіздердің қасиеттерінеде байқалатын қарама-қарсы қасиет олардың бір-бірінен негізгі айырмашылықтарын көрсетеді. Сондықтан да олар өзара әрекеттесіп, бір-бірін бейтараптап, нәтижесінде жаңа өнімдер- тұз бен су түзіледі:

Ca(OH)₂ + HNO₃ = Ca(NO₃)₂ + 2H₂O

4. Қышқылдар тұздармен алмасу реакциясына түседі. Мысалы тұрақсыз қышқыл тұздарының бірі – карбонаттар басқа қышқылдармен өзара реакцияға түскенде жаңа түз, су және газ бөлінеді:

Na₂CO₃ + 2HCI = NaCI + 2H₂O + CO₂

Қышқылдардың өнеркәсіпте және медицинада қолданылуы, пайдасы мен зияны жөнінде (слайдта) тоқталып кеттім.
III – кезең. « Ой толғау »

IV.Бекіту: оқушылардық бөліген топтары бойынша бекіту тапсырмаларын орындады.

« Түзу ме, қиғаш па?» ойыны.

Әр топқа ішіндегі формуласы бөлек бірдей карточкалар беріледі, карточканы оттекті не отексіз, құрамындағы сутек санына баланысты 1,2,3 негізді қышқылдарды түзу не, қиғаш сызып табамыз.

Интерактивті тақтада жазылып тұрған реакция теңдеуін топ оқушылары дәптеріне аяқтап, сол арқылы химиялық қасиеттерін түсіндіреді.

Na₂CO₃ + HCl =

NaOH + HCl =

Fe(OH)₃ + HNO₃ =

Mg + H₂SO₄ =

Au + H₂SO₄ =

« Қай топ математик » ойыны.

1. 
   Массасы 12,6 г натрий сульфиті тұз қышқылымен әрекеттескенде неше моль натрий хлориді түзеді.
   
2. 
   Мөлшері 0,1 моль барий хлориді қанша моль қанша моль күкірт қышқылымен әрекеттесе алады.
   
3. 
   Массалық үлесі 2,4% H ,39,1% S 58,5% оттектен тұратын заттын молекулалық формуласын табыныз
   

« Ерімейтін негіздер» тобы

« Ерімейтін негіздер» тобы.

« Екідайлы негіздер» тобы.

« 12-10 » ұпай – «4»

« 10-5 » ұпай – «3»

Үй тапсырмасы: §47. Қышқылдардың жіктелуі, алынуы, қасиеттері.

Тақырып соңындағы 5-6, 10-11 тапсырманы орындап келу.