Тақырыбы: Логика мен заң саласындағы қызметтің байланысы Орындаған: Тулегенов Марлен Қабылдаған: Асанов Азамат Логика мен заң саласындағы қызметтің байланысы
жүктеу/скачать 125,3 Kb.
|
Логика мен заң саласындағы қызметтің байланысы
- Бұл бет үшін навигация:
- Логика мен заң саласындағы қызметтің байланысы
|
ЭССЕ Тақырыбы: Логика мен заң саласындағы қызметтің байланысы Орындаған: Тулегенов Марлен Қабылдаған: Асанов Азамат Логика мен заң саласындағы қызметтің байланысы Заң үшін логиканың маңызы, осы екі ғылымның арақатынасы туралы мәселе ұзақ уақыт бойы логиктердің, философтардың, заңгерлердің назарын аударып келеді. Логика заң білімінің ажырамас бөлігі болып табылады. Ол сот-тергеу нұсқаларын дұрыс құруға, қылмыстарды тергеудің нақты жоспарларын жасауға, ресми құжаттарды, хаттамаларды, айыптау қорытындыларын, шешімдер мен қаулыларды дайындауда қателіктер жібермеуге мүмкіндік береді. Ең алдымен,логика ұғымының анықтамасына тоқталатын болсақ,логика дегеніміз адамның рационалды ақыл-ой әрекетінің нәтижелерін білдіретін идеализацияланған ойлаудың заңдары, принциптері мен әдістері туралы, сондай-ақ тіл осындай әрекеттің құралы ретіндегі нормативтік ғылым.[1] Логика ойлаудың дұрыс тәсілдерін, сондай-ақ ойлаудың типтік қателіктерін жүйелейді. Ол ойларды дәл білдіру үшін логикалық құралдарды ұсынады, онсыз кез-келген ақыл-ой әрекеті жаттығудан бастап ғылыми-зерттеу жұмысына дейін тиімсіз болады. Логика шынайы пікірлерді дәлелдеуге және жалған пікірлерді жоққа шығаруға көмектеседі, ол нақты, қысқа, дұрыс ойлауға үйретеді,сондықтан логика барлық адамдарға қажет,әсіресе заң қызметкерлеріне. Сонымен қатар, логиканы білу ойлау мәдениетін арттырады, "сауатты" ойлау қабілетін дамытады, өзінің және басқа адамдардың ойларына сыни көзқарасты дамытады.Ал,менің ойымша логика адамның ойлауының қалыптасуына әсер етеді, бұл өз кезегінде адамның өмірлік жағдайын анықтайды. Логиканы зерттеу адамның зияткерлік әлеуетін арттыруға, адамға табиғаттан берілген қабілеттерді тиімді пайдалануға ықпал етеді.Сондай-ақ,логиканың қызметін түсіндіру үшін ғылымда логиканың заңдары бар. Ең маңызды логикалық заңдардың қатарына, ең алдымен, сәйкестік заңы, қарама-қайшылық заңы, алынып тасталған үшінші заң, жеткілікті негіз заңы және т.б. жатады. [2] Логикалық заңдар адамның санасында объектілер арасындағы белгілі бір қатынастарды көрсетеді немесе объектілердің салыстырмалы тұрақтылығы, сенімділігі, бір объектідегі сәйкессіздік, бір уақытта бірдей белгілердің болуы және болмауы сияқты қарапайым қасиеттерін көрсетеді. Негізгі логикалық заңдар тарихи танымның ғасырлар бойғы тәжірибесінің нәтижесінде қалыптасты. Осы төрт негізгі заңдардан басқа, тұжырымдамалармен, пайымдаулармен жұмыс жасау кезінде орындалуы керек көптеген қайталама логика заңдары бар. Ал,заң қызметі дегеніміз бұл заңды маңызды фактілерді, яғни заңдарда көзделген белгілі бір құқықтар мен міндеттерді тудыратын жағдайларды анықтау және шешу жөніндегі қызмет.Ол сан алуан ,құқық шығару, құқық орнату және құқық қолдану сияқты бағыттарды қамтиды. Барлық осы көріністерде құқықтық қызмет құқық мәселелерін шешумен байланысты. Бұл шешімдер, егер заңға сәйкес келсе, міндетті болып табылады, олай болмаған жағдайда, заңды түрде жарамсыз, орындалмайды. Сондықтан заңды іс-әрекеттің ақиқатын қамтамасыз ететін логиканың орны мен мәнін елестету маңызды. Жоғары атап өтілген әрбір логикалық заңдар,құқықтық қызметте айқын көрініс табады.Логиканың ең бірінші заңы –сәйкестендіру заңы бойынша, кез-келген шешім тұжырым процесінде өзінің мағынасында бірдей болып қалуы керек немесе сол сияқты, кез-келген шешім өзін-өзі іске асыруы қажет.Яғни, егер ойлау кезінде қандай-да бір тақырып туралы ой пайда болса, біз дәл осы тақырыпты және сол мазмұнды ойластыратын болсақ ғана логикалық тізбек мүмкін болады. Менің ойымша,бұл адамның фокус сақтай алу қабілетіне негізделген.Бұл принцип құқықтық қызметте үлкен рөл атқарады.Әрбір заң қызметкері түсініксіздікті болдырмау үшін қолданылатын ұғымдардың нақты мағынасын білуі керек. Сонымен қатар, тергеу барысында және сот талқылауында куәгерлер, айыпталушылар қолданған ұғымдардың мағынасын білу маңызды. Алайда, кейде тіпті заңнамалық актілерде де түсініксіз және анық емес тұжырымдар болады, бұл сөзсіз сот-құқықтық қақтығыстарға, сол заңның әртүрлі түсіндірілуіне әкеледі. Мысалы, "ҚР сақтандыру қызметі туралы" заңда сақтандыру объектілері ҚР заңнамасына қайшы келмейтін мүліктік мүдделер болуы мүмкін делінген. [3] Мұнда "мүлік" термині "материалдық"мағынасында қолданылады. Алайда, басқа нормативтік құқықтық актілерде, атап айтқанда ҚР МК-да "мүліктік" ұғымы тек мүлікті сақтандырумен тікелей байланысты. Демек, сақтандыру құқығының нормаларын түсіндіруде түсініксіздіктің туындауы орын алуды. Логиканың екінші заңы, қарама — қайшылық заңы кез-келген ұтымды ойлаудың маңызды белгілерінің бірі-бірізділікті білдіреді. Яғни,бір-бірін жоққа шығаратын екі ой бірдей дұрыс бола алмайды. Қарама-қайшылық заңын саналы түрде қолдану адамдардың ойларындағы қайшылықтарды анықтауға және жоюға, әр түрлі дәлсіздіктерге, ойлар мен іс-әрекеттердегі сәйкессіздіктерге сыни көзқарас білдіруге көмектеседі. Куәгерлердің, жәбірленушінің, айыпталушының айғақтарында жиі кездесетін логикалық қайшылықтарды ашу және жою мүмкіндігі сот және тергеу практикасында маңызды рөл атқарады.Менің көзқарасым бойынша,қарама-қайшылық заңы арқылы заң әртүрлі жағдайларды қарастырып,бір нақты шешімге келе алады. Логиканың үшінші заңы- шығарылған үшінші заң қарама-қайшы пікірлермен байланысты. [4] Бұл бір-біріне қайшы келетін екі пікір болуы мүмкін, үшіншісі болмауы мүмкін дегенді білдіреді. Егер екі пайымдау бір-бірін жоққа шығарса, біреуі бір нәрсені талап етсе, ал екіншісі бекітілгендердің бар екендігіне қайшы келсе, онда бұл пайымдаулар қарама-қайшы деп айтуға болады. Осы пайымдаулардың әрқайсысы тәуелсіз болып табылады және оның құрамында жағымсыз пікірді жоққа шығаратын ақпарат болғандықтан бөлек қарастырылады. Осыған байланысты оларды қарау қайсысы дұрыс, қайсысы жалған екенін анықтау үшін жасалады. Мұндай пайымдаулар бір-бірін толығымен жоққа шығаратындықтан, яғни бір-бірінің ақиқаты әрқашан жалған болғандықтан, үшінші нұсқа жоқ. Яғни, бұл шындық пен жалғандықтың арасында ешқандай аралық күй жоқ дегенді білдіреді. Мысалы ретінде, заң тәжірибесінде бұл заңға сәйкес мәселені түбегейлі шешу қажет,яғни заңгер істі "немесе-немесе" принципі бойынша шешуі керек.Мәселен, айыпталушы не кінәлі, не кінәлі емес,әлде бұл факт не анықталған, не анықталмаған деген секілді ситуацияларды айтуға болады. Ал,төртінші заңы -жеткілікті негіз заңы бойынша кез-келген ой, егер оның жеткілікті негізі болса, дұрыс деп танылады. Бұл заң мәселенің және оған байланысты пайымдауларымыздың негізсіз емес, сенімді фактілер мен дәлелдерден қисынды түрде шығуын талап етеді. Бұл заң шындықты жалғаннан ажыратуға және заң тәжірибесінде маңызды рөл атқаратын дұрыс қорытындыға келуге көмектеседі.Мәселен, соттың кез келген шешімі негізді болуға тиіс, олай болмаған жағдайда айыптау заңды деп таныла алмайды. Дәлелді үкім шығару іс жүргізу құқығының маңызды қағидасы болып табылады.Сол себепті заң қызметкерлері,әрқашан дәйекті және логикалық тізбекті дәлелдемелерді ұсыну қажет деп санаймын. Бұл заңдардан бөлек,логика мен заңның байланысын заң логикасы көрсетуі мүмкін, яғни бүкіл құқықтық жүйені құру логикасы. Құқық логикасы саласына құқық құрудың, нормаларды бағындыру және өзара келісудің жүйелі принциптерін зерттеу, құқықтар мен міндеттерді теңдестіру, заңды анықтамаларды қалыптастыру, әртүрлі құқықтық жүйелердің сындарлы мүмкіндіктері мен тиімділігін зерттеу, өнімді нормативтік новеллаларды ұсыну, ұлттық заң шығарушылар ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес құқықтың оңтайлы модельдерін іздеу жатады. уақыт шындығы, қолданыстағы дәстүрлер және т. б. жатады. Мұнда жетекші рөл теоретиктерге, тарихшыларға және құқық компаративистеріне тиесілі, өйткені дәл осы мамандар Заңның "ауырсыну нүктелеріне" басқаларға қарағанда өткір және барабар жауап береді, ал іс жүзінде логиктерге, егер олардың қызметтері қажет болса, тек консультативтік рөл берілуі мүмкін. Қорытындылай келе,құқық саласы негізінен түбегейлі ақыл-ой қызметімен байланысты болғандықтан,оның логикамен байланысуы заңды құбылыс. Логика — ұтымды ойлау құралдарын ұсыну қабілетімен — көптеген заңгерлерге нақты және дәлелденген іс әрекеттерді жасауға нұсқау береді.Сондықтан,әрбір заң саласындағы қызметкер логиканы дамытуға байланысты курстарды міндетті түрде өтуі керек деп санаймын. Қолданылған әдебиеттер: Бочаров В. А., Маркин В. И. Введение в логику. — М., 2008. https://rsv.ru/blog/4-zakona-logiki-kotorye-pomogut-opredelit-lozhnye-suzhdeniya/ https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z000000126_ https://myfilology.ru/169/logicheskie-zakony-ponyatie-logicheskix-zakonov-zakon-tozhdestva-zakon-neprotivorechiya-zakon-isklyuchennogo-tretego-dostatochnoe-osnovanie/ жүктеу/скачать 125,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|