Процестің заңдылықтары бұрынғы педагогикалық оқулықтардың көпшілігінде көрсетілмеген немесе жалпылама түрінде берілген. Тек кейінгі кездегі шыққан Ю.К. Бабанскийдің, И.Ф. Харламовтың, Ж.Б.Қоянбаевтардың Педагогика оқулықтарында (1988 ж., 1997 ж., 1992 ж.) педагогикалық процестің заңдылықтары мен принциптері берілген. Мысалы, Б.Т.Лихачев (Педагогика. Курс лекции. — М.: Прометей, 1999.) Ал қазақстандық ғалымдар Р.М., Ж.Б.Қоянбаевтар «Тұтас педагогикалық процестің заңдылықтары» деп заңдылықтарға бөлек-бөлек тоқталады. «Дұрыс педагогикалық басшылық жасай алынбаса қайшылық шешілмейді, тұйыққа кіргізеді, әкеледі, ол бұл әдетте қатты дау жанжалға әкеледі, дамуда тоқырауларға әкелетін кейбір үзілістер пайда болады. Бір кұбылыстың ішіңде пайда болған қайшылық оның өз ішінде шешілмейді, басқа жоғары деңгейдегі құбылыстармен байланыстары арқылы, яғни жаңа, өте күрделі даму формасы құрылуы арқылы жүзеге асады» – дейді Э.В. Ильенков, Макаренко А.С. педагогиканы диалектикалың ғылым деп санаған. «Оқыту және тәрбие процесінің диалектикасы оның өзара байланысында, үздіксіз дамуында, жыл-жымалылыгында және қарама-қайшылығында ашылады» деген. ХІХ ғасырдың өзінде-ақ оқыту мен тәрбиелеу бірлігін дәлелдейтін фактілер пайда бола бастады. Олар И.Ф. Гербарт, К.Д. Ушинский, Н.Ф. Бунаков, В.П. Вахтеров т.б. еңбектерінде талдана бастады. Педагогикалық үдеріс тұтастығын дамытуға Н.К. Крупская, С.Т. Шацкий, А.С. Макаренко, А.П. Пинкевич көп үлес қосты. Бірақ 30-жылдары оқыту мен тәрбиелеу ерекшеліктерін тереңдете зерттеу үшін оларды бөліп қарастыру көзқарасы басым болды. Тұтас педагогикалық үдерісс мәселесіне 70-80-ші жылдар аралығында Ю.К. Бабанский, М.А. Данилов, В.С. Ильин, В.В. Краевский, Б.Т. Лихачев және т.б. көңіл бөле бастады. Ғалымдар мен педагогтер тұлғаны дамытуға жан-жақты амал жасау тек педагогикалық үдерісс тұтастығы негізінде жүзеге асырылатындығын баса көрсетті.
