5. Қарым – қатынастың интеракциялық жағының сипаттамасы.
Қарым - қатынас барысында адамдар ақпарат алмасып қана , олар іс – әрекеттерін жоспарлайды, бір – бірімен әрекет, қимыл алмасады, өзара әрекеттің түрі мен нормаларын анықтайды. Бұл әрекетке бір сәтте көп адамдардың қатынасуы әркім өзінің үлеслін қосуын талап етеді.
Өзара әрекет жасағанда адамдар әртүрлі мотивтерді мақсат тұтады. Солардың ішіндегі маңыздылары:
кооперация, жалпы ұтысты көбейту;
конкуренция, салыстырмалы ұтысты көбейту;
альфуизм, өзгенің ұтысын көбейту;
агрессия, өзгенің ұтысын азайту;
тепе – теңдік, ұтыстардың айырмашылықтарын азайту;
Мақсатына қарай тиімді және тиімсіз қарым – қатынасты ажыратуға болады. Адамдардың мақсаттары сәйкес келгенде қарым – қатынас нәтижелі болмақ. Ең ұтымсыз мотивтер - индивидуализм және агрессия.
Қарым – қатынасуда қатысушылардың өзара әрекеттесу барысындағы бес енгізгі стратегиясын белгілеуге болады:
қарсыласу стратегиясы
қашу стратегиясы
жол беру стратегиясы
Компромис стратегиясы
ынтымақталстыру стратегиясы
Тұлғааралық өзара әрекеттің құрылымы.
Қарым – қатынастың интерациялық жағын Р.Бейлс зерттеген. Ол қарым – қатынас серіктерінің өзара әрекет алмасуының маңызды жақтарын сипаттаудың сызбасын жасаған. Оның пікірінше, тұлғааралық өзара әрекеттің 4 категория арқылы сипатталуға болады.
Өзара әрекетті тіркеу сызбасы.
Өзара әрекеттің талдау категориясы
|
Мінез – құлықтағы маңызды көріністер
|
Жағымды эмоциялар саласы
|
Ынтымақтасқтық, бойкүйездіктен арылу, келісімділік
|
Мәселені шешу салсы
|
Ұсыныс – нұсқау, пікір, басуларды бағыттау.
|
Мәселені қоя білу саласы
|
Ақпарат беруді өтіну пікірін білдіруді өтіну
|
Жағымсыз эмоциялар сапасы.
|
Келіспеушілік, бойкүйездікті қалыптастыру, қарсылық көрсеті.
|
Екінші сызбаның авторы Н.Фландрес педагогтық қарым – қатынастың ерекшеліктеріне назар аударады. Оқытушы мен оқушы арасында сабақта кездесетін типтік өзара әрекеттерді тіркеу сызбасында 10 категория анықталған.
Достарыңызбен бөлісу: |