Тақырыбындағы халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары
шыңдалған шекара офицерлерінің қатарын толықтыру. Осынау әдіс арқылы кейінгі буын шекарашылардың біліктілігін жетілдіріп, нағыз шекарашылардың
жүктеу/скачать 7,82 Mb. Pdf көрінісі
|
2
| шыңдалған шекара офицерлерінің қатарын толықтыру. Осынау әдіс арқылы кейінгі буын
шекарашылардың біліктілігін жетілдіріп, нағыз шекарашылардың сапын толықтыру көзделген» (ОС) – деген дискурстарда сүзгіден өткізу, шеберлігі шыңдалған, нағыз шекарашылар сияқты тіркестерде бағалау мәні айқын сезіледі. Мақаланың авторлары айтылған ойға оң бағасын беруде әскери адамдардың, оның ішінде шекарашылардың кәсіби таным-түсініктерін, құндылықтарын ескергендері анық. Аталған сөздердің бағалауыштық мәні арқылы өз оқырмандарына, яғни шекара шебіндегілерге тілдік әсер ете отырып, қырағы қызмет атқару, кәсіби шеберлікті ұдайы шыңдау сияқты кәсіби іс-қимылдарға үгіт- насихат жасау пәрменділігін арттыруға қол жеткізіп отыр. Соңғы жылдардағы әскери салалық газет мәтіндерінен заман ағымына сай жаңа танымдық құндылықтар негізінде ерекшеленетін бағалау мәнді сөздер мен сөйлемдерді аңғару қиын емес. Бұны газеттің өмір талабымен үндесіп, жаңа заман жаршысы бола алғандығы деуге болады. Тәуелсіз Қазақстан армиясының күші мен әскери әлеуетін көрсетіп, алдыңғы ұрпақ қаһарман ағалар ерлігін, жауынгерлік жолын дәріптеу, заманауи әскери тәрбиеге баулу қазіргі әскери саладағы баспасөз беттерінің негізгі идеологиялық мақсаты және насихаттаушы қызметі десе де болады. Сондықтан әскери салалық газет-журналдардың прагматикалық қызмет жүгін олардың тақырыпаттарынсыз салмақтау мүмкін емес. Қазіргі әскери салалық газеттер мәтінінің тақырыпаттары қоғамдық көпшілік газеттердегіден біршама екшеленгендігімен, бірақ мағыналық әсері жағынан күштілігімен ерекшеленеді. Бұл әскери үгіт- насихат құралының, біріншіден, өз кәсіби салалық мүдделерін өтеу қажеттілігіне, екіншіден, мемлекеттік органдар туралы заң талаптарына сәйкес шектеулердің ескерілуіне байланысты. Ал мағыналық әсерінің күштілігін әскер сапындағы әрбір әскери қызметшінің моральдық-жауынгерлік және отаншылдық рухын көтеріп, идеологиялық сенімін нықтап, адал қызмет ету еркіне қозғау салар сөздің мағынасына артылар жүк әсер ету күшін тудыратынымен байланыстыруға болады. Әскери салалық газет-журналдарда жарияланатын мақалалардағы кез келген оқырманын елең еткізбей қойдырмайтын жоғары мәнерлі және әсерлі тақырыпаттардың тілдік әсеріне мақала авторлары эмоционалдық-экспрессивтік бояуы қанық 392 сөздер арқылы қол жеткізетіндіктерін байқауға болады. Мысалы, «Елді қорғау – парыз», «Қастерлі шекара күзетінде», «Шекара – шыңдалу мектебі», «Жұлдызы жанған отряд», «Ел шетінде ерлер жүр», «Жел өтінде жалғасқан қызмет», «Шекара деп соққан жүрек» деген сияқты баспасөз тақырып- тарындағы сөздердің эмоционалдық-экспрессивтік мәні мен қатысымдық мағыналарының тереңдігі арқасында оқырманына тілдік әсер ету және үгітші, насихатшы қызметтерін табысты орындап тұр. Әскери салалық газет-журналдар мақалаларының тақырыптық құлашы кең деп айтуға әбден болады және одан басылымның прагматикалық ұстанымдарын да айқын аңғара аламыз. Әскери салалық баспасөз мақалаларының тақырыпаттарын зерделей келе оларды өз алдарында белгілі бір прагматикалық қызмет жүгі бар мазмұндық типтерге топтастыруға болатынына көз жеткіздік. Оларға ең алдымен мемлекеттік дәрежедегі жаңалықтармен қатар, үкіметіміздің әскери саясаты, әскери саладағы, оның ішінде Шекара қызметіндегі бүгінгі күннің ағымдағы жұмыстарын оқырман көпшілікке ақпараттандыру, хабардар ету үшін жарияланған «Ресей-Қазақстан Үкіметі арасындағы Қазақстан-Ресей мемлекеттік шекарасы арқылы өткізу пункттері туралы келісім», «Мемлекеттік шекараны айқындау», «Басты басымдық – ұлттық қауіпсіздік», «Тәуелсіз елдің тынысы», «Шекаралас өңірлердің ықпалдастығы», «Ең бастысы – ел аман болсын», деген сияқты тақырыпаттармен берілген мақалаларды жатқызуға болады. Кез келген мерзімдік басылым, тіпті ол салалық болсын, сол кезеңнің қоғамдық жағдайымен үндес болатыны анық. Осы тұрғыдан алғанда әскери салалық баспасөз беттеріндегі аталған мақалалар мемлекетіміздің мүддесі мен біртұтас қазақстандық идеологияны ұлықтай отырып, өз оқырмандары – әскери қызметшілердің идеологиялық сенімдерін қажетті арнаға бұрып, оларға мемлекеттік-патриоттық тәрбие беруші құрал бола алып отыр. Сөз болып отырған баспасөз беттеріндегі мақалалардың басым көпшілігі шекара қызметі саласындағы кәсіби жетістіктерді жариялап, сол арқылы жауынгерлік жарыс рухын көтеретін, жауынгерлік қырағылық пен кәсіби шеберлікті арттыруға жұмылдыратын мақалалар. Олар баспасөз беттерінде «Шығыстағы шекара қырағы қолда», «Атқарылған істер баршылық», «Ел тыныштығының тірегі», «Шекарашылар – төзімді ұландар», «Шекараны аспан төрінен қорғаған», «Қырағы жанардан қағыс қала алмады», «Антқа адалдық», «Кәсіби шыңдалу – негізгі мақсат», «Қарбаласы мол өмір – шекарашыларға тән» деген сияқты тақырыпаттармен берілген. Әскери тәрбиеде атақты қолбасшылардың ұлағатты сөздері мен аға буын әскери қызметшілердің, ардагерлердің сонау сұрапыл соғыс жылдарынан бастап арғы-бергі уақыттардағы жүріп өткен жауынгерлік жолдарын жеке құрамға дәріптеу, сондай-ақ озат әскери қызметшілерден өнеге алуға шақыру әскери дәстүр реті десе де болады. Әскери салалық газет-журналдар тілшілері бұл өнегелі істі назардан тыс қалдырмай, тіпті арнайы айдар арнап, «Алғашқы қиындықтарға төтеп беру шекарашылардың басты міндеті болатын», «Ардагерлерге тағзым», «Ардан аттамау – өмірлік ұстанымым», «Қиындықтан қайыспаған азамат», т.б. тақырыпатта мақалалар мен очерктерді жүйелі жариялап отырады. Қай мазмұндық типтегі мақала тақырыпатын алсақ та, құрылымы көбіне стандартты болып келсе де, ел қорғау ісіне көпшілікті жұмылдырып, жігерлендіре алар күші бар әсерлі, прагматикалық қызметі пәрменді екендігі анық байқалады. Сонымен, әскери салалық баспасөз тілін прагматикалық аспектіде зерттеу арқылы баспасөз тілінің бұқараға әсер етуші тіл ретіндегі қоғамдық-әлеуметтік қызметін, оның тәрбие құралы бола алатындығын дәлелдеуге тырыстық. Әскери салалық баспасөздің тілдік мақсаты айқын және оған мақала авторлары адресат факторларын ескере отырып, түрлі тілдік тактикаларды қолдану арқылы жетіп отыр. Қорыта келгенде, әскери салалық баспасөз тілі – Отан қорғау қызметіндегі әрбір әскери қызметшіні идеологиялық тұрғыдан сендіріп, әскери-кәсіби құндылықтарды насихаттау арқылы оларды өз қызметтерін адал атқаруға жұмылдыра алатын қажетті құрал. жүктеу/скачать 7,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|