Онтологияның негізгі ұғымдары:Космос – ежелгі грек тілінен аударғанда «тәртіп» деген мағынаны білдіреді. Космос немесе тәртіп, антикалық философияда тәртіпсіздік, жүйесіздік ретіндегі Хаосқа қарсы қойылды. Космология – ғарыш және дүние құрылысы туралы ілім.Космогония – дүниенің шығу, қалыптасу, қазіргі жағдайға дейнгі даму процесі туралы ілім.Космогенез – дүниенің пайда болуы, қалыптасу процесі. Агностицизм– дүниенің танылмайтындығын тұжырымдайтын философиялық ағым. Агностицизм ең ежелгі, европалық формаларына софистика мен скептицизмді жатқызуға болады. Жаңа Заманда агностицизмді Беркли, Юм, Кант дамытты. Материалистер мен объективті идеалистер, әдетте дүниенің танылатындығын мойындайтындықтан, агностицизмді көбіне субъективті идеалистер жақтайды. Релятивизм– (латынның «relativus» - салыстырмалы) – кез-келген білімнің салыстырмалылығын, шарттылығы мен толық еместігін және соның негізінде объективті ақиқатқа жетудің қандай да болмасын мүмкіндігін терістейтін философиялық бағыт. Релятивизмнің негізін қалаушылар софистер мен скептиктер болды, ал Жаңа Заманда релятивизм позитивизм бағытының құрамында дамыды.
Рационализм- (латынның «ratio» - «разум» - «ақыл-ой») – «ақыл-таным негізі, танымның басты құралы және ақиқат өлшемі» ретінде қарастырылатын философиялық бағыт. Иррационализм– (латынның «irrationalis» - «бейақыл», «бейсана») – ақылдың танымдық қабілет-күші шектелетін немесе терістелетін, ал болмыс мәні ақылдан өзгеше және ақылға берілмейтін құбылыс, нәрсе ретінде түсінілетін философиялық бағыт.
