СӨЖ талқыланатын сұрақтар мен тапсырмалар: Тапсырма: Ынтымақтастық қандай типке байланысты: деструктивті, рестриктивті, реструктивті, конструктивті.
Авторитарлық императивті педагогика Авторитарлық тәрбие - тәрбиелеушінің еркіне бағынушылықты қарастыратын тәрбиелік концепциясы. Балалар белсенділігінің дамуын, олардың жеке даралық қабілеттерін тұншықтыратын, тәрбиелеуші мен тәрбиеленушінің арасында кері пиғыл туғызатын тәрбие. Педагогикалық басшылықтың авторитарлық стилі билік қатынастарға негізделген, оқушылардың жеке дара ерекшеліктерін мойындамайтын, тәрбиеленушілермен әрекет жолдарында адамгершілік тәсілдерін ескермейді. Авторитарлық педагогиканың принципі - мұғалім - субъект, ал оқушы - тәрбиелеу мен оқытудың объектісі. Баланы басқарудың түрлі әдістері мұқият карастырылған: қауіп, бақылау, бұйыру, тыйым салу, жазалау. Сабақ қатаң ұйымдастырылған, екпін тәрбиелік окытуға түседі. Көрнекті өкілі - Иоганн Фридрих Гербарт (1776-1841). Мұндай стиль педагогқа ерекше мамандандырылған сипат туғызады: догматизм, күнәсіздік сезімі, педагогикалық әсірелеушілік, ойларындағы кешірімсіздік. Педагогикалық қызметтері оның бір көрінісі - морализацияны пайдалану
айналасындағы адамдармен қатынасында өктемдік көрсететін адамның мінез-құлығының сипаттамасы. Авторитарлы адам басқа адамдарға психологиялық қысым көрсетеді, олардың өз пікірлерімен және сезімдерімен санаспай, белгілі бір әрекеттерді орындауда зорлық жасайды. Ол демократиялыққа жатпайтын ықпал ету құралдарын пайдаланады: бұйрық беру, нұсқау, жарлық беру, қорқыту, жазалау. Авторитарлық синонимдеріне автократтылық, директивтік, өктемшілік жатады
Ынтымақтастық педагогикасы
Ынтымақтастық қарым-қатынас жүйесінде негізгі орынды «мұғалім - оқушы» алады. Мұғалім – оқушы, оқушы – мұғалім, оқушы – оқушы. Оқушы да субъект, мұғалім де субъект. Ендеше бұл екі субъект бірге әрекет етіп ешқайсысы бір-бірінің үстінен қарамайды. Ынтымақтастық педагогикасының төрт бағыты бар.
1. Балаға ізгілік - тұлға тұрғысынан қарау. Мектептің білім беру жүйесінің орталығына жеке тұлғаның барлық қасиеттерін дамыту қойылған. Мектеп мақсаты – жеке тұлғаның толық және азат дамуы үшін ішкі күшпен мүмкіншіліктерді ояту. Тұлғаға оқу-тәрбие үрдісін бағыттай отырып, жаңа көзқараспен қарау, педагогикалық қарым-қатынастың ізгіліктілігі және жариялылығы нәтиже бермейтін әдістерден бас тарту, жағымды Мен – тұжырымдамасын қалыптастыру ізгілік жеке тұлға тұрғысынан қарау идеяларын біріктіреді.
2. Дидактикалық белсенді және дамытушы кешен. Баланы «қалай» және «неге» оқыту керек деген сұрақтардың жаңа мүмкіншіліктері ашылады. Оқу мазмұны жеке тұлғаны дамыту құралы ретінде қарастырады. Оқыту қорытылған білім-білік дағдылары және ойлау қабілеті бойынша жүргізеді. Интеграция вариативтілік жағымды жағдай тудырады.
Ынтымақтастық педагогикасы жайлы ұғым. Көп жылдар бойы жалпы білім беретін орта мектептің, окыту және тәрбие жұмысын зерттеу арқылы жетілдіру, жаңғырту максатында бірнеше мұғалімдер мен ғалымдар эксперимент жүргізіп, тұтас педагогикалық, процесті жоғары ғылыми-әдістемелік деңгейде ұйымдастыруды қажет деп тапты. Өйткені олар ескі дәстүр бойынша оқытудың әдеттегі әдістерін, қағидаларын қолданып, жастарға білім және тәрбие беру ісі, қ,азіргі заманнын талаптарын қанағаттандырмайды деп корытынды жасады. Жаңашыл - экспериментшіл мұғалімдердің әрқайсысы өз сыныптары мен мектептерінде жеке-жеке, керек десе бірін-бірінен бөлмей 25 жылдай эксперимент жұмысын жүргізген. Бұған қарамастан олардың жұмыстарының қорытындысы бірдей нәтиже берген.
Конструктивті сын дегеніміз не?
Сындарлы сын-пікірді адамның өзін жетілдіруге бағытталған кемшіліктерін көрсетуге бағытталған кері байланыс деп түсінуге болады. Сындарлы сынның басты ерекшелігі - бұл жеке адамды айыптау емес, ол адамның кемшіліктерін көрсететін объективті бағалау. Сондықтан сындарлы сын жеке адамға зиян тигізбейді немесе өзін-өзі бағалауға соққы ретінде әсер етеді. Керісінше, бұл адамға өз қателіктерін жақсы білетіндіктен, одан жақсырақ орындауға көмектеседі.
Бұл жеке адамның идеялары өзгермейтінін білдірмейді. Сын тұрғысынан біздің сенімімізге жиі күмән келтіріледі, бірақ бұл тәсіл адамға кері байланыс арқылы ашуланбауға және ренжітпеуге көмектеседі.
Деструктивті сын дегеніміз не?
Деструктивті сын - бұл адамды ренжітуге және ашулануға мәжбүр ететін өрескел айыптау деп түсінуге болатын кері байланыс. Көптеген жағдайларда деструктивті сын адамның өзін жетілдіре алатындай қателіктерін баса көрсетпейді. Керісінше, олар адамды айыптап немесе оған ренжітуге болады. Мысалы, мұғалімнің сыныптағы бір оқушыға «Сіз үнемі қателесесіз, неге өміріңізде бір рет тырысып көре алмайсыз?» Дегеніне назар аударыңыз.
Бұл айқын деструктивті сын, өйткені ол адамға дөрекі түрде шабуыл жасайды. Сондай-ақ, сын балаға жақсартуға көмектеспейді, бірақ ол өзін жайсыз сезінеді.
