"тамақ Өндірісінің процестері мен аппараттары " ПӘні бойынша өзіндік жұмыстар орындауға арналғАН

"ТАМАҚ ӨНДІРІСІНІҢ ПРОЦЕСТЕРІ МЕН АППАРАТТАРЫ " 
ПӘНІ БОЙЫНША 
 
ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАР ОРЫНДАУҒА АРНАЛҒАН
ӘДІСТЕМЕЛІК 
НҰСҚАУЛАР 
 
 
МАЗМҰНЫ 
Жалпы мәліметтер........................................................................................................41. 
ПӘННІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ МЕН ЕҢБЕК СЫЙЫМДЫЛЫҒЫ....................................62.
ТЕОРИЯЛЫҚ КУРСТЫ ОҚУ БОЙЫНША ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТЫ ЖҮЗЕГЕ 
АСЫРУ ӘДІСТЕМЕСІ..............................................................................................................62. 
1 Өз бетінше оқуға арналған теориялық цикл тақырыптарының тізімі...................72. 
2 Бақылау сұрақтары.......................................................................................................9 
3 ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТЫҢ БАСҚА ТҮРЛЕРІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ 
ӘДІСТЕМЕСІ.............................................................................................................................11 
4 ӨЗІНДІК ЖҰМЫС КЕСТЕСІН ІСКЕ АСЫРУ........................................................12 
5 БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ ТІЗІМ..................................................................................12 
Әдістемелік нұсқаулар "Тамақ өндірісінің процестері мен аппараттары "пәні 
бойынша оқу жоспары мен бағдарламасына сәйкес жасалған. Оқулық дәрістердің 
тақырыптық жоспары, семинарскихзанятий, бақылау сұрақтары; ұсынылған көздері (негізгі 
және қосымша әдебиеттер. Оқу құралы пәннің теориялық курсын өз бетінше оқып үйрену 
және аралық және қорытынды бақылауға дайындау үшін ұсыныстар берілген. Әдістемелік 
нұсқаулар бағыт бойынша оқитын студенттерге арналған. 
ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР 
Курсты оқу бойынша әдістемелік нұсқаулардың мақсаты-студенттердің өзіндік 
жұмысының тиімділігін қамтамасыз ету, дәрістің материалын меңгеру, рефераттар 
дайындау және әдебиетпен жұмысты тиімді ұйымдастыру арқылы қамтамасыз ету. Пәнді 
оқу бойынша осы Әдістемелік нұсқаулардың міндеттері: –студенттердің өзіндік жұмысын 
жандандыру; –студенттердің оқуға деген шығармашылық қарым –қатынасын дамытуға 
ықпал ету; –әдебиетпен тиімді жұмыс істеу дағдысы мен дағдысын қалыптастыру; –
студенттердің өзіндік жұмысының барысын және оның нәтижелерін бақылауды 
қамтамасыз ету; - студенттердің танымдық қызметін басқару. "Тамақ өндірісі процестері 
мен аппараттары" оқу пәнінің өзектілігі мен маңыздылығы бұл бағыт биологиялық және 
биологиялық емес бейіндегі ғылым кешенінің жетістіктерін біріктіретін, Тамақ өндірісілық 
өнеркәсіп аппараттарын жобалау және құрастыру үшін үлкен маңызға ие."Тамақ 
өндірісіның процестері мен аппараттары"пәнін игерудің мақсаты-қазіргі заманғы білім алу, 
құрылысы мен конструкциялаудың теориялық негіздері, ғылыми-зерттеу жұмыстарына 
жарамды мамандарды дайындау болып табылады., ғылыми-өндірістік және жобалық 
қызмет.Пәнді оқыту мақсаты: Тамақ өндірісілық процестерге арналған машиналар мен 
аппараттардың конструкциясын және ғылыми есебін ұтымды таңдауды үйрету; өндірістік 
жабдықтарды өндірістік пайдалану әдістерін ең төменгі шығындарда максималды 
өнімділікке жету үшін үйрету; ғылыми-зерттеу және өндірістік-технологиялық қызметте 
қажетті құзыреттілікті қалыптастыру. 

"Тамақ өндірісі процестері мен аппараттары" пәні 5 семестрде оқытылады. Тамақ 
өндірісі пәндері бойынша алған білімдерін қолданады. Осы пәндер бойынша қажетті 
білімді толықтыру үшін қосымша әдебиетті қолдануға болады: 
"Тамақ өндірісі процестері мен аппараттары" пәнінің оқу бағдарламасында 
студенттердің өзіндік жұмысына материалды Оқу уақытының 55,6% қарастырылған. Осы 
жұмыс түрі үшін міндетті болып табылады орындау. Әр түрлі тапсырмаларды өз бетінше 
орындау кезінде студент өз бетінше шешім қабылдауды, жаңа материалды таңдап, 
зерделеуді, мерзімдік ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасауды үйренеді. Теориялық курс 
бойынша өз бетінше жұмыс істеу кезінде студент негізгі және қосымша әдебиеттер 
тізімінен, электрондық әдістемелік басылымдардан, бағдарламалық қамтамасыз ету 
тізбесінен, осы бағдарламаның 5 тармағында көрсетілген оқу үрдісінде қолданылатын 
әдістемелік нұсқаулардан алынған әдістемелік материалдарды пайдаланады. Студенттерге 
оқу-әдістемелік құжаттар қорларына және интернет ресурстарға еркін қол жеткізу 
мүмкіндігі қамтамасыз етілген. Барлық білім алушылар электронды каталог базасына және 
жоғары оқу орны ішіндегі басылымдардың толық мәтінді мәліметтер базасына ашық қол 
жеткізе алады .http://lib.sfu-kras.ru/); виртуалды оқу залдарының ресурстарына (http://lib.sfu-
kras.ru/eresources/virtual.php); 
ПОӘК 
(http://lib.sfu-kras.ru/ecollections/umkd.php); 
университеттің бейне секциялары мен оқу фильмдеріне (http://tube.sfu-kras.ru/);
институттардың оқу-әдістемелік материалдарына (іргелі биология және Тамақ өндірісі 
институтының сайты (ИФБиБТ)- http://bio.sfu-kras.ru/). студенттердің өзіндік жұмысы 
кезінде ұсынылған әдебиет бойынша жеке бөлімдерді және пән тақырыптарын орындаумен 
жұмыс істейді. "Тамақ өндірісі процестері мен аппараттары" курсы бойынша өзіндік жұмыс 
келесілерді қамтиды:-ұсынылған әдебиетті пайдалана отырып теориялық материалды өз 
бетінше зерттеу;-рефераттарды жазу және қорғау. 
Теориялық курсты өз бетінше оқу қажет, өйткені дәрістерде курстың негізгі 
материалы ғана берілген, сонымен қатар Тамақ өндірісілық өнеркәсіпке арналған 
аппараттардың құрылымдарын жетілдіру әдістерінің проблемалық және перспективалық 
бағыттары көрсетілген. Осы мәселелерді егжей-тегжейлі зерделеу үшін студенттерге 
университет кітапханасындағы қажетті әдебиеттер тізімі ұсынылады.Семинар сабақтарына 
дайындық кезінде сабақ тақырыбы бойынша теориялық материалдарды меңгеру міндетті.
Барлық қажетті ақпарат пән бағдарламасында, ұсынылған әдеби дереккөздердің 
семинарлық сабақтарына әдістемелік басшылықта берілген.Ғылыми және оқу 
әдебиеттерімен өзіндік жұмысты бақылау пән тарауларының ұсынылған тақырыптары 
бойынша рефераттар мен презентациялар дайындаумен, сондай-ақ сабақ кестесіне сәйкес 
аралық бақылау жүргізумен қамтамасыз етіледі.2. Теориялық курс теориялық 
материалдарды оқып-үйрену бойынша өзіндік жұмысты жүзеге асыру әдістемесі 
студенттердің лекцияларды тыңдау барысында ғана емес, сонымен қатар өзіндік жұмыс 
барысында де игеріледі. 
Кептірудің негізгі әдістері. Орнатудың жалпы сұлбасы.Кептіру статикасы. Рамзин 
диаграммасының "I-x" ылғал ауасының негізгі параметрлері.Ауа кептіргішінің 
материалдық және жылу балансы. Ауа мен жылудың үлестік шығындары. Рамзин 
диаграммасында теориялық және нақты кептіргіш үшін кептіру процесінің негізгі 
нұсқаларын бейнелеу және талдау. Кептіргіш потенциал және оның өрнектері.Кептіру 
кинетикасы. Кептіру процесінің механизмі. Тәжірибелік қисық кептіру. Сыни ылғал 
құрамы. Кептіру процесінің тұрақты және құлайтын жылдамдығының кезеңдері. Кептіру 
процесінің есептік теңдеулері.Кептіргіштердің құрылымы. Камералық кептіргіштер.
Үздіксіз жұмыс істейтін кептіргіштер: туннельді, таспалы, барабанды, өлшенген қабаты бар 
пневматикалық, бүріккіш, вальцті және ілмекті. Кептіру астында вакууммен. Инфрақызыл 
сәулелермен 
кептіру. 
Жоғары 
жиілікті 
токтармен 
кептіру. 
Сублимациялық 
кептіру.Ферментация процесінде араластыру. Араластырғышты таңдау. Ыдыстағы 
сұйықтық айналымының аэрацияға әсері. Турбуленттік қозғалыстың массаны таратуға 
әсері. Араластырғыштың диаметрін және айналу жылдамдығын таңдау. Сұйықтықты 

араластыруға арналған энергия шығыны. Газ –дақылдық сұйықтық жүйесіндегі араластыру 
шығыны. Аэрация мен араластыруды реттеу. Айналмалы моментті қозғалтқыштан 
араластырғышқа беру. Аэрация мен араластырудың басқа әдістеріне негізделген 
ферментаторлардың конструкциялары. Сығылған ауамен және бумен араластыру 
(барботирлеу).Центрифугалау. Бөлу факторы. Центрифугалардың жіктелуі. Барабанның 
қабырғасына қысым. Центрифугалау кезінде сүзу және тұндыру жылдамдығы. Энергия 
шығыны.Периодтық, жартылай үздіксіз және үздіксіз әрекет ететін центрифугалар. 
Сепараторлар. Жоғары центрифугалар.Жылу көздері, қыздыру әдістері және олардың 
техникалық-экономикалық сипаттамасы.Су буымен, оттық газдармен, минералды 
майлармен, сумен,органикалық жылу тасымалдағыштармен, балқытылған тұздармен және 
металдармен қыздыру. Электр тогымен қыздыру.Салқындатқыш агенттер, салқындату 
және конденсациялау тәсілдері. Қалыпты және төмен температураға дейін салқындату. 
Конденсаттау буларының.Көпкорпустық булау. Булау процесінің үнемділігін арттыру 
әдістері. Көпкорпусты булау аппараттарының типтік сұлбалары: корпусты параллель 
қоректендірумен тура ағынды және қарсы, олардың салыстырмалы сипаттамасы. Екінші 
буды пайдалану.Көпкорпусты булау қондырғысын есептеу әдістері. Корпустар бойынша 
жүктемені бөлу. Көпкорпусты булау қондырғысының жылу балансы. Жекелеген 
корпустарды қыздыру бетін анықтау. Температураның пайдалы айырмашылығын бөлу. 
Корпустардың оңтайлы саны. Булау аппараттарының құрылымы. Ерітіндінің табиғи және 
мәжбүрлі айналымы бар булау аппараттары. Пленкалы булау аппараттары.Айдау сулы 
бумен. Айдау температурасын анықтау. Бу шығыны. Су буының айдалатын заттың буымен 
қанығу 
дәрежесі.Вакуум 
астында 
айдау. 
Қарапайым 
айдау. 
Материалдық 
баланс.Ректификация. Мерзімді және үздіксіз ректификация. Колоннаның Нығыздаушы 
және толық бөліктері үшін жұмыс концентрациясы сызықтарының теңдеулері. Жұмыс 
концентрациясының желілерін құру. Концентрацияны өзгерту сатысының саны. Флегма 
саны, тәрелкелер саны, жылыту буының шығыны және колонна өнімділігі арасындағы 
тәуелділік.Тәрелкелі ректификациялық колонналардың негізгі өлшемдерін анықтау.
Ректификациялық колонналарды есептеу әдісі. Есептеу әдісі жылу диаграммасының 
көмегімен ректификациялық бағаналар. Ректификациялық колоннаның жылу 
балансы.Саптама бағаналарының оңтайлы гидродинамикалық жұмыс режимі. Қондырмалы 
ректификациялық колонналардың негізгі өлшемдерін анықтау.Ректификациялық 
бағаналардың құрылымы. Тарелкалы бағаналар. Қақпақты және торлы тәрелкелер.
Ортадан тепкіш пленкалы ректификациялық аппараттар. Орнату колонналары.Колонналық 
аппараттардың гидравликалық кедергісі.Арнайы айдау әдістері. Молекулалық 
дистилляция. Экстрактивті және азеотропты ректификация.Көп компонентті қоспаларды 
ректификациялау туралы түсінік.Оттекті қоректік ортамен жұтқан кезде сіңірудің арнайы 
тәсілдері.Оттегінің массалық берілуі. Газ барботажы. Барботажға араластыру әсері.
Оттегінің абсорбция жылдамдығына қозғаушы күштің әсері.2.2 бақылау сұрақтары пән 
бойынша студенттердің үлгерімін бағалауда үлгерімнің ағымдағы бақылауына, аралық 
бақылауға және қорытынды аттестаттауға айтарлықтай көңіл бөлінеді. Ағымдағы бақылау 
материалды талқылау барысында ауызша сұрау арқылы жүзеге асырылады. Аралық 
бақылау пән соңында рефераттарды қорғау және бақылау жұмыстары түрінде жүргізіледі.
Қорытынды бақылау-сынақ. 1.Құбырларды гидравликалық есептеу: құбырдың 
әртүрлі диаметрлерінде, құбыржолдарды параллель жалғауда, ұзын және қысқа 
құбыржолдар үшін тармақтауда.2.Сұйықтықтардың орнын ауыстыру. Қалақты 
машиналардың жіктелуі.3.Біртекті емес жүйелерді бөлу. Біртекті емес гетерогенді 
жүйелердің жіктелуі.4.Тұндыру процесі. Өлшенген бөлшектердің тұндыру жылдамдығы. 
Тұндырғыштарды есептеу.5.Сүзу процесі. Сүзу процесінің теңдеуі.6.Центрифугалау. 
Центрден тепкіш күш және бөлу факторы.7.Тұндырғыш және сүзгіш центрифугалардағы 
процестер.8.Центрифугалар құрылғысы.9.Газ жүйелерін бөлу. Газдарды тазалау. Газдарды 
гравитациялық тазалау.10.Инерциялық және ортадан тепкіш күштердің әсерінен газдарды 
тазарту.11.Газдарды сүзу арқылы тазалау.12.Газдарды ылғалды тазалау.13.Газдарды 

электрлік тазалау.14.Сұйық және газ тәрізді жүйелерді бөлуге арналған мембраналық 
технология.15.Сұйық ортада араластыру. Араластырғыштың көмегімен араластыру 
16.Араластырғыштың конструкциялары.Сығылған ауамен және бумен араластыру 
(барботирлеу).18.Жылу алмасу. Жылу алмасу процестерінің қозғаушы күші.19.Жылу 
алмасу 
үрдістерінің 
механизмі.20.Ерітіндіні 
қыздыру 
кезінде 
қажетті 
жылу 
мөлшері.21.Жылу беру, жылу өткізу және жылу беру, өлшемдік коэффициенттері және 
олардың физикалық мағынасы.22.Жылу алмасудың интенсификациясы.23.Салқындатқыш 
агенттер, салқындату және конденсациялау тәсілдері.24.Құбырлы жылу алмастырғыштар. 
Жылуалмастырғыштар (тоңазытқыштар).25.Булау процесі. Буландыру процесінің 
механизмі. 
Буландыру 
қондырғысын 
есептеу. 
26.Булау 
аппараттарының 
құрылымы.27.Көпкорпусты булау аппараттарын есептеу.28.Массаны беру негіздері.
Массаны беру кезіндегі тепе-теңдік. Массаны беру жылдамдығы.29.Қозғалмалы ортадағы 
массаалмасу 
дифференциалдық 
теңдеуі. 
Массоперенос 
процестерінің 
механизмі.30.Массоотдача теңдеуі. Масса беру теңдеуі. Арасындағы тәуелділік 
коэффициенттерімен массопередачи және массоотдачи.31.Массаалмасу аппараттарының 
негізгі өлшемдерін есептеу.32.Абсорбция процесі. Абсорбция кезіндегі тепе-
теңдік.33.Абсорбциялық аппараттардың құрылысы.34.Пленкалы, қондырмалы және 
тарелкалы абсорберлерді есептеу.35.Сұйықтықтарды айдау. Екі фазалы жүйенің 
сипаттамалары.36.Ректификация. Ректификация принципі. Ректификациялық 
колонналарды есептеу.37.Экстракция процесі. Сұйық –сұйықтық жүйелеріндегі 
экстракция процестері.38.Экстракциялық аппараттардың құрылғысы.39.Адсорбция 
процесі. Адсорбенттердің сипаттамалары және олардың түрлері. Адсорбция 
жылдамдығы.40.Адсорберлердің құрылысы және адсорбциялық қондырғылардың 
сұлбасы.41.Кептіру процесі. Кептіру кезіндегі тепе-теңдік. Ылғалдың материалмен 
байланыс формалары.42.Кептірудің материалдық және жылу балансы.43.Конвективті 
кептіру кезінде ауа мен жылудың шығындарын анықтау.44.Кептіру процесінің 
нұсқалары.45.Кептіру жылдамдығы. Кептіру кинетикасы. Кептіру процесінде материал 
температурасының өзгеруі.46.Қозғалмайтын немесе қозғалатын тығыз қабаты бар 
конвективті кептіргіштер.47.Материал қабатын араластыру арқылы конвективті 
кептіргіштер.48.Материалдың өлшенген қабаты бар конвективті кептіргіштер. 
"Тамақ өндірісі процестері мен аппараттары" курсының шеңберінде өзіндік 
жұмыстың басқа түрлерін жүзеге асыру әдістемесі семестр бойы бір реферат орындалады. 
Реферативтік зерттеуді жазу дербестік пен шығармашылық көзқарасты талап етеді. 
Жұмыстың негізгі мақсаты оқытушы ұсынған немесе оқытушының келісімі бойынша 
студенттің өзі таңдаған тақырыптардың бірін ашу болып табылады. Рефераттың негізі оқу 
және ғылыми әдебиеттерді пайдалана отырып орындалады және ғылыми Дерекқордың, 
іздеу жүйелерінің, баспалардың сайттарында, сонымен қатар ғылыми кітапханатың 
сайтында қол жетімді журналдардың ғылыми мақалаларынан алынған материалдармен 
міндетті түрде бекітіледі .www.lib.sfu-kras.ru). Реферат көлемі кемінде 20 машинкамен 
басылған студенттік мәтіндік құжаттарды рәсімдеу талаптарына сәйкес ресімделуі тиіс.
Рефератты қорғау үшін студент презентация материалдарын дайындайды.Реферат келесі 
құрылымдық элементтерді қамтиды: 1.Тақырып беті. Одан беттерді нөмірлеу басталады, 
бірақ нөмір қойылмайды. Беттердің нөмірлері "кіріспе"бөлімінің бірінші бетінен басыла 
бастайды. Титулдық парақ курстық жұмыстың титулдық парағына ұқсас ресімделеді: 
жоғары оқу орнының атауы; жұмыс орындалған факультет, Кафедра; жұмыстың атауы; 
студенттің аты-жөні; ғылыми дәрежесі мен ғылыми атағы, оқытушының аты-жөні; 
жұмыстың 
орындалған 
қаласы 
мен 
жылы 
көрсетіледі.2.Мазмұны.Бұл 
содержаниипредставлены атауы барлық бөлімдер мен кіші бөлімдер жұмыс, олардың 
әрқайсысы басылады жаңа жолдан. Жолдың соңында мәтіндегі осы айдар басылған бет 
нөмірі қойылады. Беттердің нөмірлері оң жақ өріске жақын, барлығы беттің жиегінен 
бірдей қашықтықта басылады. Мазмұнындағы бөлімдер мен бөлімшелердің атаулары мәтін 
тақырыптарына дәл сәйкес келуі тиіс екеніне назар аудару қажет. 

Кіріспе.Кіріспеде қарастырылып отырған тақырыптың өзектілігі, қазіргі кезеңдегі 
даму жолдары, бар проблемалар мен оларды шешу тәсілдері негізделеді. Осы бөлімнің 
көлемі бір беттен аспауы тиіс.4.Әдебиетке шолу. Бұл бөлімде таңдалған тақырып бойынша 
теориялық негіздер баяндалады. Мазмұндама теориялық талдау түрінде жасалуы тиіс.
Орындалатын тақырыпқа логикалық, дәйекті және сауатты. Қажет болған жағдайда 
бұл бөлім жеке бөлімшелерден тұруы мүмкін. Теориялық шолу мазмұнынан тақырыптың 
жалпы және практикалық сұрақтарының зерттелу жағдайы көрініс табуы 
тиіс.5.Қорытынды. Келтірілген деректердің қысқаша қорытылуы (2-3 абзац) болып 
табылады. 
6.Библиографиялық 
тізім.Қолданыстағы 
талаптарға 
сәйкес 
ресімделеді.7.Қосымшалар.Рефератты ресімдеу ғылыми және техникалық есептерді 
ресімдеу құрылымы мен ережелеріне қойылатын жалпы талаптарды белгілейтін МЕМСТ 
7.32−2001 мемлекетаралық стандартына сәйкес болуы тиіс. Реферат " Библиографиялық 
жазба. Библиографиялық сипаттама. Жалпы талаптар және құрастыру ережелері". Реферат 
көлемі 20-30 беттерді құрауы тиіс.Реферат пән бойынша студенттердің өзіндік жұмысы мен 
оқу процесінің кестесіне сәйкес оқытушыға тексеруге тапсырылады.4 өзіндік жұмыс 
графигін іске асыру студенттердің өзіндік жұмыс графигін іске асыру пәннің жұмыс 
бағдарламасының 1 қосымшасында берілген. Кесте семестр бойы теориялық материалды 
өз бетінше зерделеуді, рефераттар дайындауды және оларды қорғауды қарастырады.
Рефераттар тақырыптарын оқытушы алғашқы тәжірибелік сабақта ұсынады.
Рефераттарды тапсыру сабақ тақырыбына сәйкес жүргізіледі. Студенттердің білімін 
бақылаудың қорытынды кезеңі сынақ болып табылады. Сынаққа жіберілген курстың өткен 
бөлімдері,орындалған және қорғалған рефераттар бойынша теориялық білімдерін 
тексерудің қанағаттанарлық нәтижелері қызмет етеді.5 библиографиялық тізімдік