Соңғы жылдары Қазақстан Республикасында мақсатты аграрлық саясаттың нәтижесінде, әсіресе сүтті мал шаруашылығында сүт өндіру мен мал өнімділігін арттыруда біршама жетістіктерге қол жеткізілді. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша соңғы бес жылда (2014-2018 жж.) асыл тұқымды сүтті мал басының айтарлықтай өскені байқалады. Мәселен, қарастырылып отырған кезеңде Қазақстан Республикасында асыл тұқымды сауын сиырлар саны 23,1%-ға өсті. Шетелдік селекциялық мал әкелінген асыл тұқымды шаруашылықтардағы сиырлардың сүт өнімділігі де артқанын ғылыми журналдар да атап өтеді. Еліміздің шығысында симментал сиырларының негізінде ақ-қызыл голштейн және айршир тұқымды бұқаларды пайдаланып, ақ-қызыл жаңа «Ертіс» түрі жасалып, сынақтан өткізілді. Бұл жануарлардың орташа сүт өнімділігі 5200-5600 кг, сүт майлылығы 3,8% құрайды. Қазақстанның орталық аймақтарында голштиндік қара-ақ тұқымды бұқаларды пайдаланып, жаңа түрі – Есіл мен Сайрам маңында сыналған, бұл сиырлардың орташа сүт өнімділігі бір лактацияда 5000-5200 кг, сүт майлылығы 100 кг құрайды. 3,7-3,8%. Осылайша, асыл тұқымды ресурстардың өнімділік әлеуетінің өсуі және тауарлық табындардағы жас асыл тұқымды малдарды өткізу көлемінің ұлғаюы республика бойынша бір сиырдан сауылатын орташа сүттің айтарлықтай өсуіне ықпал етті.5,2%. Сүт өндіруде Шығыс Қазақстан, Түркістан және Алматы облыстарының малшылары көш бастап тұр. 2018 жылы бұл өңірлерде 750 мың 805 мың тоннаға жуық өнім өндірілді. Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметі бойынша, өткен жылы Қазақстан Республикасында 5,5 миллион тоннаға жуық сүт өндірілді, оның 80 пайызы жеке шаруашылықтарда өндірілді. Бұл ретте жалпы өндірістегі өңдеу үлесі 35% немесе 1,68 млн. Экспорт көлемі 54,8 мың тонна, импорт көлемі 574,0 мың тонна, ішкі тұтыну 10,8 млн. 2018 жылдың деректері бойынша Алматы облысында өңдеу қуаттылығы мен технологиялық, қоймалық және шикізаттық жабдықтары әр түрлі деңгейдегі 15-ке жуық сүт өңдейтін кәсіпорын жұмыс істейді. Алматы қаласының тұтыну нарығында келесі кәсіпорындар жұмыс істейді: «ФудМастер» АҚ, «Райымбек Агро» ЖШС, «АПК Адал» АҚ және «Смак» ЖШС. Ал Талғар, Іле және Еңбекшіқазақ облыстарында шикі сүттің ресурстық әлеуеті жалпы есеп бойынша жылына 62,38-107 мың тоннаны құрайды. Сонымен қатар, «ФудМастер» АҚ шикізаттың ең көп қорына ие, оның дайындау пункттерінің желісі Алматы, Түркістан және Павлодар облыстарындағы 170-тен астам шаруа қожалығын қамтиды. Жылына 45 мың тоннаға дейін сүт өңдеу қуаттылығы бар кәсіпорын 38 мың тоннаға жуық шикізатты өңдейді. Алынған және өңделген сүттің деңгейі бойынша облыста екінші орынды өңдеу қуаттылығы жылына 17 мың тонна сүтті құрайтын «РайымбекАгро» ЖШС алып отыр. «Адал» үлесіне 5 мың тоннадан аспайтын сүт келеді, қалған кәсіпорындар шикізаттың анағұрлым аз көлемін өңдейді және тиісінше өнім өндірудің жалпы көлемінде төменгі орындарды иеленеді. Тұтыну деңгейі Қазақстанның сүт нарығы үшін өте маңызды көрсеткіш болып табылады. Соңғы 10-15 жылда Қазақстан Республикасында сүт тұтыну екі есе өсті, алайда сүт тұтыну деңгейі нормадан үш есе төмен (медициналық норма жылына бір адамға 340 кг құрайды). Егер тұтыну деңгейі өсе беретін болса, айталық, 2020 жылға қарай ұсынылған медициналық нормаға жететін болса, онда мемлекеттің көмегімен және қорғауымен бұл қазақстандық өндірушілерге сүт нарығындағы позицияларын дамытуға және нығайтуға мүмкіндік береді.
