Таным мәселесі
Ғылыми танымның ерекшеліктері
жүктеу/скачать 0,74 Mb.
|
Дәріс 5.Таным және шығармашылық (копия)
Ғылыми танымның ерекшеліктеріОбъективтілікПроцессуалдылықНақтылы объектпен байланысыЖүйелілікИнтерсубъективтілікЖалпылаудың категориалдық деңгейге дейін жетуіРационалдылықЖалпыға бірдей болуыДәлелді болуыТексерілуіЭкстраполяцияБілімге жеткізетін арнайы әдістердің жүйесіҒылыми танымның деңгейлеріЭмпирикалық деңгейТеориялық деңгейҒылыми танымның формаларыПроблема Идея Гипотеза (болжам ) Ғылыми факт Ғылыми заңдар Теория Ғылыми танымның әдістеріӘмбебап әдістер:анализ және синтезаналогияклассификация (топтастыру )Эмпирикалық әдістер:байқауөлшеусипаттауиндукцияэкспериментТеориялық әдістержалпылаудедукциямодельдеуформализацияматематизацияПрактика және оның танымдағы ролі
Қоғамдық практиканың түрлері
Ақиқат ұғымыАқиқат - бұл зат туралы білімнің затқа сәйкес келуіАбстрактылы ақиқат жоқ. Ақиқат әрқашанда нақтылы: ол нақтылы затпен байланыстыАқиқат – танымның мақсаты және нәтижесіАқиқаттың түрлері:- абсолюттік ақиқат – бұл белгілі зат туралы толық, дәл білім- салыстырмалы ақи-қат – бұл белгілі зат туралы толық емес, дәл емес білімАқиқат туралы тұжырымдамалар
ақиқат - бұл шындыққа сәйкес келетін білім Прагматикалық тұжырымдама: ақиқат – бұл пайдалы және практикада қолдануға жарайтын білім (Джеймс)
Ақиқат және адасуАкиқат адасумен тығыз байланысты. Адасу—өзінің пәніне сәйкес келмейтін, оған сай емес білім. Адасу өзінін мәні жағынан танымның жеке жақтарыньщ нәтижелерін абсолюттендіру ретінде туындайтын нағыздықтың қате бейнеленуі. Танымдағы ақиқатқа қарсы адасуды ғана емес, жалғанды да айтуға болады. Жалған дегеніміз - алдау мақсатында нағыздығты бұрмалау. Адасудың қандайы болса да, ерте ме, кеш пе, әйтеуір анықталады, "сахнадан түсіп қалады" немесе ақиқатты білімге айналады. «Рухани жаңғыру» контекстінде білімнің аса маңыздылығы«Рухани жаңғыру» контекстінде білімнің аса маңыздылығы – бұл қоғам-дық санада білімнің абсо-лютті құндылығын қалып-тастыру. Білім қоғам дамуының негізіне айналуда. Бұл жағдайда адами капитал, яғни адам игеріп алған білімнің, икемделуінің, дағдыларының жиынтығы қалыптасуда Таным, шығармашылық, интуицияТаным – бұл шығармашылық үрдісі. Танымды тек қана ойлау рефлексия деп түсінуге болмайды, ол қиялданудың, интуицияның мүмкіндіктеріне де сүйенеді. Ғылыми шығармашылықтың нәтижесі - жаңа идеяның пайда болуы. Ғылымдағы интуиция - бұл ақиқатқа сананың қатысуынсыз, тікелей жету. Интуиция – шабыт секілді рухтанушылық. Ғылыми шығармашылықта интуиция мен логика өзара әрекеттеседі. Кейбір ғалымдар күні-түні ойланып жүрген проблеманың шешу жолын ұйықтап жатқанда түс көру арқылы тапқан (Нильс Бор, Д.И. Менделеев, Август Кекуле және т.б.) ӘдебиеттерЯсперс К. Смысл и назначение истории: Пер. с нем.- М.: Политиздат, 1991.-527 с. (Мыслители XX в.).- С.5-26. Джонстон Д. Философияның қысқаша тарихы. Сократтан Дерридаға дейін.Ғылыми ред. Нурышева Г.Ж. – Астана, 2018.– 216 б. Кенни Э. Батыс философиясының жаңа тарихы. 1-том: Антика философиясы" / ғылыми редактор Молдабеков Ж. Ж. – Астана, 2018. – 408 с. Кенни Э. Батыс философиясының жаңа тарихы. 2-том: Орта ғасыр философиясы" / ғылыми редактор Оспанов С. – Астана, 2018. – 400 с. Мырзалы С. Философия. - Алматы: “Бастау” баспасы, 2014.648 б.Нұрышева Г.Ж. "Философия" – Алматы: Інжу-маржан, 2013.жүктеу/скачать 0,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|