3.5 Бақылау сұрақтары
1 Абсолютті қателік деген не? Оның өлшемі неде?
2 Салыстырмалы қателік деген не ? Қандай өлшем бірлікте ол өлшенеді ?
Жүйелік, кездейсоқ және өрескел қателіктер деген не ?
Қандай жіктелу нормалды деп аталады?
Өлшеудің аз мәні болғанда қандай жітелу қолданылады ?
Орташа арифметиканы, дисперцияны, стандартты иілуді, орташа арифметикалық орташа квадратты қателікті қалай есептейді?
Тура өлшеудің нақтысы деген не? Оны қалай есептейді?
Сенімді ықтималдық және сенімді аралық деген не?
3.6 Есептеудің мысалы
Тапсырма Судағы қауіпті заттардың концентрациясын анықтауда 6 концентрацияның мәні алынды –С(Х);С(Х)-судағы бұл заттың нақты концентрацияның таяу мәнін есептеу; S2-дисперсияны S-стандартты иілуді; орташа арифметикадағы орташа квадратты қателікті Sх; өлшеудің туралығын және сенімді аралықты берілген сенімді ықтималдық үшін.
Алынған мән С(Х) тең: 78,5;78,2;78,9;79,1;79,0 (мг/дм3)
тура концентрацияға таяу мәнді қолданып судағы заттардың концентрациясының орташа мәнін табамыз
өлшеудің бөлік қателігін өлейміз
ΔС1=78.6-78.5=0,1 мг/дм3;
ΔС2=78.6-78.2=0,4 мг/дм3;
ΔС3=78.6-78.9=-0,3 мг/дм3;
ΔС4=78.6-78.0=0,6 мг/дм3;
ΔС5=78.6-79.1=-0,5 мг/дм3;
ΔС6=78.6-79.0=-0,4 мг/дм3.
дисперсияны келесі формула бойынша табамыз:
Стандартты иілуді келесі формуламен есептейміз:
Sx орташа арифметикадағы орташа квадратты қателік келесі формуламен есептейміз:
Берілген ықтималдық 0,95 –ті пайдалана отырып, онда сәйкес кестемен 3 τα,κ=2,571 α=0,95 үшін және к=5 (12) формулаға сәйкес өлшеудің туралығын есептейміз
εа= τα,κ· Sx= 2,571·0,19=0,49
сенімді аралықты анықтаймыз
немесе
3.7 Тапсырма варианттары
Варианттың
№
|
α
|
С(Х) өлшеудің мәні, мг/дм3
|
|
|
|
|
|
|
1
|
0,95
|
2,27
|
2,29
|
2,40
|
2,15
|
2,10
|
2,25
|
2
|
0,95
|
42,85
|
42,50
|
42,90
|
41,95
|
43,00
|
42,10
|
3
|
0,99
|
0,425
|
0,420
|
0,432
|
0,415
|
0,430
|
0,418
|
4
|
0,99
|
21,80
|
22,50
|
23,00
|
22,10
|
22,00
|
21,50
|
5
|
0,999
|
25,20
|
20,00
|
25,00
|
25,40
|
25,10
|
25,20
|
6
|
0,99
|
0,52
|
0,50
|
0,51
|
0,49
|
0,53
|
0,52
|
7
|
0,95
|
101,2
|
102,0
|
101,9
|
101,0
|
102,3
|
102,5
|
8
|
0,99
|
0,39
|
0,40
|
0,44
|
0,41
|
0,38
|
0,39
|
9
|
0,99
|
0,25
|
0,26
|
0,28
|
0,27
|
0,27
|
0,26
|
10
|
0,95
|
0,051
|
0,048
|
0,050
|
0,045
|
0,042
|
0,046
|
Достарыңызбен бөлісу: |