Тарих кафедрасы


Пикинеры – ХҮІІ ғ. найзалармен қаруланған жаңа сап полктерінің жауынгерлері. Приказы



жүктеу/скачать 263,22 Kb.
бет2/12
Дата31.12.2019
өлшемі263,22 Kb.
#55018
түріСеминар
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12

Пикинеры – ХҮІІ ғ. найзалармен қаруланған жаңа сап полктерінің жауынгерлері.

Приказы – орталық басқару органдары.

Поляндар – славян жерлерінің оңтүстігін еж Киев маңында мекендеген тайпалар.

Писала – қайық қабығына жазуға арналған сүйектен, металдан және ағаштан жасалған білік.

Потир – шіркеуде құдайға құлшылық ету кезінде пайдаланылатын астында тұғыры бар.

Патриар – 1589 ж бастап, орыс шіркеуінің басшысы осылай аталды.

Пирон – күн күркіреу құдайы және жауынгердің қамқоршысы.

Порубтан – түрме.

Подол – қаланың аймаққа тірелетін бөлігі.

Помощник – патша сарайында немесе патша әскерінде қызмет істеген адам.

Посадник – қаланы арнайы басқаратын адам.

Перевестница – құс, аң аулайтын орын.

Пантикапей – б.э.б. Үғ саз балшықтан жасалған әшекей.

«Игорь полкі туралы сөз» - ХІІғ аяғындағы еж Русь әдебиетінің ескерткіші.Игоь Святославтың 1185ж сәисәз жорығы туралы жазылған.

1800 ж басылып шығарылды. Орыс мәдениетіне үлкен зияның тигізді.



Писцовые книги – ХҮ – ХҮІІ ғғ шаруашылығының жағдайын,жер жағдайын – хат түрінде жазылуы. Онда налог туралы жазылған.

Псоитырь – «Давидовых псаимов» - ң 150 жинағы, библияның 3 тарауының мағынасын ашады, Псаитырь сөзін славян тіліне Мифотни аударған. Ортағасырда сауат ашудын негізгі құралы болған.

Парсуна – Россиядағы ХҮІ ғ. ІІ жартысы мен ХҮІІ ғ. партрет жанрларының туындыларының атауы. Партреттер бұл кезде өте сирек болған, олар партрет бейнесін нақты бейнелеген, бұл иконо жазуы мен тығыз байланысты. Төте жазуы мен жазылған хаттар және ерекше икона узорлары сақталған.

Протопоп – шіркеудегі жоғарғы шіркеу қызметкері.

Поместье – жер иелері, басқарушылар, Ресейдегі ХҮ ғ. мемлекеттік эскери міндеттер. Поместьені сатуға, ауыстыруға, мұраға қалдыруға рұқсат етілмеді. Жер иеліктері помещиктерге тәуелді болды.

Погост – князь белгілеген «Урок» - данын төлеуші ауылдық қауым орталығы. ХҮІІІ ғ. бастап жеке тұрған шіркеулер мен қабірлердің атауы болды; ауылдық қабірлер.

Полюдье – ежелгі Русьте князьдар өз серіктестіктерінің жерлерін алым – салық жинау үшін аралап шығуы. Х ғ. княгина Ольга белгілі бір «Погост» аймақтарынан – «Уроктік» алым – салықтың түрін еңгізген болатын.

Провославия – христиан дінінің негізгі бір тармағы, 395 ж. Пайда болған, ол Рим империясының Батыс және Шығыс болып екіге бөлінуімен байланысты шыққан. Византияда ІХ – ХІ ғ. богославтық нышаны байқалған. Түбегелі 1054 ж. қалыптасқан, христиан шіркеулерінің котоликтік және провославиялық болып екіге бөлінуі негізінде. Византияның астанасы Константинополь провославияның орталығы болды.

Приказдар – ХҮІ – ХҮІІІ ғ. орталықтанған Ресейдегі мемлекеттік өмірде ерекше орын алған.

Потешный әскерлер- аула маңы қызметкетлерімен олардың балаларынан жас Петр I «қызығы» үшін ұйымдастырылған әскери отрядтар. 1682 жылға дейін әскери ойындар Кремльдік сарай маңындағы алаңда жүргізілді. 1683 ж Воробьева ауылы маңындағы алаңқайда, 1685 ж Преоброженск ауылында, Потешный қалашық бекінісі салынған жерде жүргізілді. «Потешныйлар» мылтық пен пушкадан атуды үйренді, тактикалық білім алды. Кейін олар орыс тұрақты армиясы, ал сосын гвардиясын құрудың бастамасын салған Преображенский және Семеновский полктері ауыстырылды.

Рада – Запорожье казактарының жиыны, халық жиналысы.

«Русская правда» - 1072 ж. ағайынды Ярославичтер Киевте жасаған жана князьдар заңы.

Рядки – 10-15 двордан құрылған селолар.

Род құдайы – славяндар аспан құдайын атаған.

Рядович – белгілі адамға бағынатын шаруа.

Рота – келісімдерде берілетін ант.

Россиядағы абсолютизм (абсолютті монархия)- XYIIғ аяғы -XYIII ғ басында қалыптасқан. Бұл уақытта диоряндық рөлі біршама күшейді, саудагерлік қалыптасты, Земский соболарды шақырутоқтады, аристократияның ықпалы төмендеді, билеудің бұйрық ету жүйесіне тыйым салынды, дворяндық- бюрократтиялық ұйымдар (сенат, коллегиялар) құрылды, шіркеу мемлекетке бағындырылды, тұрақты армия мен флот ұйымдастырылды. Мұның бәрі Ресейдегі императордың шексіз билігі бар шенеунік- дворяндық монархияға айналдырды.

Рыцарлық – ол Батыс және Орта Европада, ортағасырларда әскери - феодалдық сословие. Тармағына да Кіші феодал билігіне қарсылық, рыцарлық категория ХІҮ – ХҮІ ғ. кетеді де, дворяндық үлгіде қайта келеді.

Ремесло –(қолөнер) өндірістік бұйымдардың қарапайым жасалуы.

Рейтарлар- (нем.- аттылар)- XYII ғ бастап Ресей армиясындағы ауыр кавалерия, негізінен шетелдіктер- жалдамалылардан тұрған.

Рекрут- әскери қызметке жалдау бойынша немесе рекруттық бағыну бойынша қабылданған адам. Орыс армиясында 1705-1874 жж рекруттық бағынуға бағынышты сословиелер жатты ( шаруалар, жарлылар және т.б.). Олар өздерінің қауымдастықтарынан белгілі мөлшерде рекруттар әкелді. 1874 ж «рекрут» термині «новобранец» терминімен ауыстырылған.

Реформа- (лат. - өзгертудемін) өзгерту, жаңарту, қайта құру қоғамның өмір сүру негіздерін сақтай отырды, қоғамдық өмірдің әйтеуір бір жағын (ережелер, ұйымдар және т.б.).

Раскольники – Ресейдегі ескі салт дәстүрді қолдаушылардың ашық атауы.

Роман стилі – Х – ХІІ ғ. Европада табылған қатаң мінезді шаруалар архитектурасы.

Разряды – ХҮ – ХҮІІІ ғ. әскери бекіту. Разрядтық бұйрық кітапшасында жалу асы т.б. жазылып қаралды.

Россия – ел, мемлекет оның халқының көп бөлігін орыстар құрайды. Оның аты ХҮ ғ. аяғымен ХҮІІІ ғ. Русь деп атаған.

Ру – бір атадан тарайтын ,ортақ атауы бар, қандас туыстардың ұжымы. Руластық әке немесе шеше жағынан анықталатын болған. Мемлекет құрылған кезде бытырап, кеткен тайпаларға біріккен.

Русь – шығыс славяндардың ІХ ғ. Днепрде пайда болған алғашқы мемлекеттің атауы, ХІІ ғ. басына дейін «Ежелгі Русь» деп аталады. Ал ХІІ – ХІІІ ғ. Русь деп барлық көне Русь жерлері мен князьдықтары аталады. ХІІІ ғ. Белая Русь, Малая Русь, деген атаулар пайда болады.

Редовичтер – жер иеленушіге жұмыс істеу кезінде, немесе онын жерін, еңбек құралдарың пайдалану кезінде туындаған – жұмыс талаптарына байланысты жер иеленушімен еңбек шартын жасасқан амердтер.

Ресейлік орталықтандырылған мемлекет – ХҮІ ғ. ортасына дейінгі Ресей жерінде Батый хан қиратқан жерлерді, қалаларды қалпына келтіру процесі.

1497 ж. ІІІ Иван жинағы – заңдар жинағы бұл орталықталған Ресейде бүкілелдік құқық ретінде жүрген.

Ряд – басқару әрекеті, яғни бұйрық, келісім, естелік.

Стрельцы – садақтан ататын жаяу әскер, ал ХҮІ ғ. оқ ататын қарумен қаруланған әскер.

София соборы - ХІ – ХІІ ғ. Киевтегі ең ірі шіркеу.

Свита – шығыс славян әйелінің сыртқы киімі.

Священник – шіркеу, діни қызметкер.

Святка – рәсімдердің жылдық циклі.

Стачка – жұмысшылардың капиталистерге қарсы бас көтеру.

Самодержавие- Ресейдегі монархтялық билеу формасы. Ол бойынша жоғарғы билікті ұстаушы патшаға, императорға- заң жүзінде жоғарғы құқықтар жатты, жоғарғы билікте, жоғарғы сотта. Самодержавие тарихында екі этап көрінеді. XYI- XYII ғғ, онда монарх өз құқықтарын боярлық думамен және боярлық аристократиямен бірге жүзеге асырды. XYIII- XX ғғ басында - абсолютті монархия. Самодержавие 1917 ж Ақпан революциясына дейін өмір сүрді.

Сенат – Ресейде 1711- 1917 жж Үкіметтік Сенат жоғарғы мемлекеттік орган, императорға бағындырылған. Петр I оны заң істері және билеу істері бойынша жоғарғы орган ретінде бекітті. Оның құрамын императордың өзі азаматтық және әскери шендер ішінен рангтер Табелі бойынша алғашқы 3 класс арқылы таңдап алды. Сонымен қатар олардың қатарына шені бойынша министрлер, қасиетті Синодтың обер- прокуроры кірді. Сенатқа басқа адамдар да шақырылуы кеңесуші дауысылар барлар. XIX ғ 1 жартысында Сенат жоғарғы сот органы, 1864 ж бастап- жоғарғы коссациондық инстанция (арыз беру органы).

Синод- (грек.- жиналыс) – Ресейдегі 1721- 1917 жж жоғарғы мемлекеттік органдардың бірі, шіркеу істерін басқарушы діни адамдар жиналысы. 1721 ж Петр I Синодты Патриарх орнына (1589 ж жұмыс істеудегі) Орыс Православиелік шіркеуі істері бойынша жоғарғы орган ретінде қойды. Синод Рухани коллегиядан жасалды. Сенатқа теңестірілді және 1726 ж дейін Билеуші, содан кейін Қасиетті деп аталды. Оның құрамына император тағайындаған метрополиттер, епископтар, архиепископтар кірді. Синодқа православиелік шіркеудің барлық діни істері жүктелді: сенімді қорғау, шіркеудің тыныштығын қарау, сектанттыққа қарсы шаралар, иерархиялық басқаруды бақылау, дінбасыларын сайлау, діни жазбаның бағытын бағалау, діни сот, барлық діни ұйымдардың қажеттілігін қанағаттандыру. 1917 ж 5 қарашада елде патриархтық қалпына келтірілді. Синод орыс православиелік шіркеуінің Патриархиясы тұсында кеңесу органына айналды.

Ұлы елшілік- 1697- 1698 жж. Батыс Европаға орыс диломатиялық миссиясы. Елшіліктің мақсаты Қара Теңіз жағалаулары үшін Түркиямен күреске байланысты одақты күшейту мен кеңейту, орыс службасына мамандар шақыру, әскери қарулар сатып алу және заказ беруді алға қою. Бұл миссияны ұлы пасолдар – Ф. Лефорт, Ф. Головин, П. Возницын басқарды, ал негізінен оның басында елшілік құрамында лақап атпен Петр Михайлов деген урядник қызметіндегі Петр I өзі болды. Курляндияда Петр I герцог Фридрих Казимирмен келіссөз жүргізді, сосын Кенигсбергке бағыт алды және бранденбургтік кюрфюристпен шешуші одақ құрды. 1697 жылыдың тамызында Ұлы елшілік голландияға келді. Онда көптеген субсидия алу үшін әрекеттерден соң қару алып мамандарды жалдады. Голландиядан Петр I елшіліктің жартысымен 3 айға Англияға барды. Онда ол ағылшын королі Вильгельм III келліссөз жүргізді, кеме жасау ісімен танысты, верфтарға барды, сонымен қатар артилериялық зауыттарды, мамандар жалдады. 1698 жылдың мамыр айынан бастап Ұлы елшілік Венада бұрынғы антитүркиялық коалиция бойынша одақтастармен келіссөздер жүргізді, бірақ Австрияның Түркиямен сеператтық бейбіт шарт жасауды тоқтата алмады. Ресейге қайтар жолда Петр I поляк королі Август II кездесіп, келіссөздер жүргізді. Бұл келіссөз Швецияға қарсы болашақ одаққа негіз болды. Ұлы елшілік түпкі мақсатына жете алмады (Ресейге Түркиямен күрестен бас тартуға тура келді). Ол көмекші міндеттерді – европалықтардан оқу, олардың мамандарының әдісін меңгеруді ғана іске асырды.


  1. ПӘН БОЙЫНША ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ


Курстың қысқаша сипаттамасы

Пән бағдарламасы Қазақстан Республикасы Білім беру стандарты және типтік бағдарламаны басшылыққа алу негізінде жасалынды. Ресей тарихы пәні әлем тарихының құрамдас бөлігі ретінде қарастырылып, оның әлеуметтік-экономикалық, саяси және мәдени дамуы әр қырынан сөз болады. Көне заманнан ХХ ғасырдың басына дейінгі маңызды тарихи оқиғалар тізбегі оқу барысында талданады. Еуропа және Америка елдерінің дамуымен сабақтастырыла салыстыру курс мазмұнын аша түседі.


Курстың хронологиясы: Ежелгі шығыс славяндар тарихынан бастап 1914 жылғы бірінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі аралықтағы оқыиғалар студенттерге тарихи деректер, құжаттар, монографиялық еңбектер негізінде тереңдете оқытылады.
Пәннің мақсаты: Аталынған курсты оқу барысында Ресей тарихы пәнінен алған білімдерді болашақ ұстаз ретінде педагогикалық, ағартушылық, ғылыми жұмыстарда қолдану, тарихи оқиғаларды түп-нұсқа деректерінен, құжаттар жинақтары арқылы өз беттерімен одан әрі терең оқып зерттеу.

Ресей тарихы пәнінен алған теориялық және тәжірибелік білімдерін болашақ ұстаздық қызметтері кезінде педагогикалық және ағартушылық жұмсыстарда қолдану.


Пәннің міндеттері:

  • Ресей тарихы пәнін оқу барысында негізгі назарды әлемдік тарихтың бір құрамдас бөлігі осы ел тарихына терең үңілу арқылы терең талдаулар жасауға баулиды.

  • Пән мазмұнын студенттерге жан-жақты таныстыра отыра, тереңдете оқыту.

  • Студенттердің тарихи деректермен, құжаттармен жұмыстар жасауына басшылық беру, ұйымдастыру, қадағалау.

  • Монографиялық еңбектерге, әрбір жеке тарихи оқиғаларға пікірлер беруге, баяндамалар, рефераттар әзірлеуге үйрету, баулу т.б.

Студенттердің аталынған пәннен алған білімдерін болашақта ұстаздық қызметтері барысында дүниежүзілік тарихты оқу кездерінде дұрыс пайдалана білуге бағыттар беру, жұмыстары барысында қолдануға үйрету.
Курстың тақырыптық жоспары:

№

Тақырып аты

Барлық сабақ

Дәріс

Семинар

СОӨЖ

СӨЖ

1.

Кіріспе. Курстың міндеттері мен мақсаттары

1

1

2

5

2

Ертедегі шығыс славяндар

1

1

2

5

3

Киев Русі – алғашқы феодалдық ертедегі Орыс мемлекеті

1

1

2

5

4

ХІ-ХІІ ғасырлардағы Русь мемлекеті тарихынан

1

1

2

5

5

Русьтегі феодалдық бытыраңқылық кезеңі ХІІ-ХІІІ ғғ.

1

1

2

5

6

Орыс халқының жат-жерлік шапқыншыларға қарсы күресі ХІІ-ХІІІ ғғ.

1

1

2

5

7

ХІҮ-ХҮ ғасырларда Орыс жерлерінің Мәскеу төңірегіне бірігуінің басталуы.

1

1

2

5

8

Бірорталыққа бағынған Орыс мемлекетінің құрылуы және нығаюы (ХҮ-ХҮІ ғғ.)

1

1

2

5

9

Иван Грозный басқаруы кезіндегі Ресей.

1

1

1

4

10

Жаңа заман дәуіріндегі Ресей (ХҮІІ ғ.). Орыс тарихындағы жаңа кезеңнің басталуы.

1

1

1

4

11

ХҮІІ ғасырдың екінші жартысындағы Ресей. Дүрбелең кезең. Мәскеу князьдығындағы дағдарыс.

1

1

1

4

12

Дүрбелең кезеңнен кейінгі Ресей.

1

1

1

4

13

І-Петр басқаруы кезіндегі Ресей.

1

1

1

4

14

Ресейдегі сарай төңкерістері.

1

1

1

4

15.

ІІ-Екатерина басқаруы кезіндегі ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары.

1

1

1,5

4,5

16.

Ағартушылық абсолютизм.

1

1

1,5

4,5

17.

І-Павелдің басқаруы кезіндегі орыс мемлекеті.

1

1

1,5

4,5

18.

ХҮІІІ ғасырдағы Ресейдің мәдени даму тарихынан.

1

1

1,5

4,5

19.

ХІХ ғасырдың бірінші жартысындағы Ресей.

1

1

1,5

4,5

20.

Желтоқсан көтерілісі оның Ресей тарихынан алатын орны.

1

1

1,5

4,5

21.

І-Николай басқаруы кезіндегі Ресей.

1

1

1,5

4,5

22.

ХІХ ғасырдың бірінші жартысындағы Ресейдің сыртқы саясаты.

1

1

1,5

4,5

23.

ХІХ ғасырдың 60-70 жылдарындағы буржуазиялық реформалар.

1

1

1,5

4,5

24.

ХІХ ғасырдағы идеялық ағымдар және қоғамдық-саяси қозғалыс.

1

1

1,5

4,5

25.

ХІХ ғасырдағы Ресейдің мәдени дамуы.

1

1

1,5

4,5

26.

Ресейдің ХІХ-ХХ ғасырдың бас кезіндегі әлеуметтік-экономикалық дамуының ерекшеліктері.

1

1

1,5

4,5

27.

Саяси дамудың негізгі бағыттары, ерекшеліктері (ХІХ-ХХ ғ. басы.

1

1

1,5

4,5

28.

Ресейдегі буржуазиялық-демократиялық революция (1905-1907 жж..

1

1

1,5

4,5

29.

Ресейдің әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуы (1907-1914 жж.

1

1

1,5

4,5

30.

Бірінші дүние жүзілік соғыс қарсаңындағы Ресей. Халықаралық қатынастар.

1

1

1,5

4,5




  1. Дәріс сабақтарының тезистері.

Қысқаша дәрістер жинағы.
1 тақырып. Кіріспе. Курстың міндеттері мен мақсаттары – 1 сағат

  1. Курстың міндеттері.

  2. Ресей тарихының негізгі кезеңдері

  3. Деректер, тарихнама мәселелері. Оқулықтар мен көмекші құралдар, зерттеулер.

Пән бағдарламасы Қазақстан Республикасы Білім беру стандарты және типтік бағдарламаны басшылыққа алу негізінде жасалынды. Ресей тарихы пәні әлем тарихының құрамдас бөлігі ретінде қарастырылып, оның әлеуметтік-экономикалық, саяси және мәдени дамуы әр қырынан сөз болады. Көне заманнан ХХ ғасырдың басына дейінгі маңызды тарихи оқиғалар тізбегі оқу барысында талданады. Еуропа және Америка елдерінің дамуымен сабақтастырыла салыстыру курс мазмұнын аша түседі.

Курстың хронологиясы: Ежелгі шығыс славяндар тарихынан бастап 1914 жылғы бірінші дүниежүзілік соғысқа дейінгі аралықтағы оқыиғалар студенттерге тарихи деректер, құжаттар, монографиялық еңбектер негізінде тереңдете оқытылады.

Пәннің мақсаты: Аталынған курсты оқу барысында Ресей тарихы пәнінен алған білімдерді болашақ ұстаз ретінде педагогикалық, ағартушылық, ғылыми жұмыстарда қолдану, тарихи оқиғаларды түп-нұсқа деректерінен, құжаттар жинақтары арқылы өз беттерімен одан әрі терең оқып зерттеу.

Ресей тарихы пәнінен алған теориялық және тәжірибелік білімдерін болашақ ұстаздық қызметтері кезінде педагогикалық және ағартушылық жұмсыстарда қолдану.

Пәннің міндеттері:

- Ресей тарихы пәнін оқу барысында негізгі назарды әлемдік тарихтың бір құрамдас бөлігі осы ел тарихына терең үңілу арқылы терең талдаулар жасауға баулиды.

- Пән мазмұнын студенттерге жан-жақты таныстыра отыра, тереңдете оқыту.

- Студенттердің тарихи деректермен, құжаттармен жұмыстар жасауына басшылық беру, ұйымдастыру, қадағалау.

- Монографиялық еңбектерге, әрбір жеке тарихи оқиғаларға пікірлер беруге, баяндамалар, рефераттар әзірлеуге үйрету, баулу т.б.

Студенттердің аталынған пәннен алған білімдерін болашақта ұстаздық қызметтері барысында дүниежүзілік тарихты оқу кездерінде дұрыс пайдалана білуге бағыттар беру, жұмыстары барысында қолдануға үйрету.


Әдебиеттер:

1.Семенникова П.И.Россия в мирном сообществе цивилизаций,-М,.1994.

2.Череннин Л.В,-Земские соборы Русского государства в 16-17 вв,-М.

3.Тихомиров М.И,-Россиское государства в15-17вв

4.СССР тарихы.Ежелгі заманнан 17 ғасырдың аяғына дейін,-А,.1980


жүктеу/скачать 263,22 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет