Тау-дала аймағы шамамен 500-1500 м биіктікте орналасқан. Оның төменгі белдеуінде (500-800 М), тау бөктерінде, шөлейттенген жусан-типчак-қауырсынды дала басым
жүктеу/скачать 14,08 Kb.
|
Жоңғар Алатауы
|
Тау-дала аймағы шамамен 500-1500 м биіктікте орналасқан. Оның төменгі белдеуінде (500-800 М), тау бөктерінде, шөлейттенген жусан-типчак-қауырсынды дала басым. Орта белдеу (800-1200м) төмен таулы қауырсынды және типтік-қауырсынды далалардан тұрады, олар жоғары (1200-1500м) шалғынды шөпті-шөпті далаға өтеді. Бұл жоғарғы, қазірдің өзінде орта таулы, таулы-дала белдеуінде алма мен Көктеректен жасалған сызықтар, долана бар алма ормандары және бұталар (итмұрын және т.б.) пайда болады. Бұл белдеуді арнайы орманды-далалы орта таулы биіктік аймағына бөлу керек болуы мүмкін. Жоңғар Алатауының солтүстік беткейінің орта тауларында (1500-2400м) таулы шалғынды-орман өсімдіктері бар ерекше шалғынды-орман аймағы кең таралған. Мұнда Тяньшань шыршасынан орманды алқап дамыған, тығыз шахталардың учаскелері де бар. Сібір шыршасы Тяньшань шыршасына араласады. Шыршалар мен шыршалы ормандар кезектесетін шабындықтар Тянь-Шань шыршалы ормандарының топырақтарына ұқсас қара түсті ормандармен, ормандармен таулы – шалғынды қара топырақ тәрізді топырақтармен шектеседі. Жоңғар Алатауының орта тауларында Көктерек, терек, қайың, тау күлі, құс шие, жабайы жеміс ағаштарының жапырақты ормандары да кең таралған, олардың астында таулы қара сұр орман топырақтары дамыған. Жоңғар Алатауының оңтүстік беткейінде шахталардың учаскелері таулы-дала өсімдіктері аймағында қиылысу түрінде кездеседі. Бұл жерде Солтүстік беткейдің орта таулы шалғынды-орманды аймағын алмастыратын және таралу шегі жоғары (1800-2600м) орта таулы орманды-дала аймағын бөліп көрсету дұрысырақ шығар. Жоңғар Алатауының негізгі жоталарының жоталары, солтүстік беткейінде 2400 м-ден, оңтүстігінде 2600 м-ден жоғары, таулы-шалғынды аймақ, яғни жайылым ретінде пайдаланылатын биік таулы шалғындар алып жатыр. Мұнда таулы-шалғынды типтік және әлсіз шымтезек (альпі белдеуінде) топырақ дамыған. Субальпілік белдеуде герань, Түлкі құйрығы және арша эллиндерінің қопалары басым болатын шөпті-шөпті шалғындардың арасында типтік және қой далаларының қиылыстары бар. Альпі белдеуінің төменгі бөлігінде шөпті шөптер (ксерофитті дәнді дақылдар мен альпілік шөптерден), жоғарыда – шөпті шөптер. Негізгі жоталардың жоталарының ең биік учаскелерінде Солтүстік беткейде 3200-3300м-ден жоғары, ал оңтүстікте - 3500 - 3800м-ден жоғары орналасқан гляциалды-нивальды биіктік аймағының ландшафты бар, бірақ кейбір жерлерде жеке мұздықтардың тілдері бойынша гляциалды ландшафт төменде пайда болды. Жоңғар Алатауының жануарлар әлемі аралас. Орман-шалғынды белдеуде-қоңыр аюлар, сілеусіндер, ақ қояндар, қасқырлар, түлкілер. Таулы жерлерде таулы жабайы ешкілер, арқарлар, сұр гоферлер немесе тарбағандар көп, қызыл қасқырлар кездеседі. Биік таулы белдеудегі құстардың ішінен-қара қарын ұлар, Орталық Азия Альпі джекдауны. Таудың биіктік белдеулері шөл, шөлейт зоналарынан (300-600 м-ден 1200-1400 м-гe дейін) басталады. Мұнда егіндік жерлер мен мал жайылымдары алып жатыр. Егістікке көкөніс, бау-бақша, жеміс ағаштары, екпе шөп және дәнді дақылдар өсіріледі. Одан жоғары дала зонасы (1000-1400 м-ден 1800-2000 м-ге дейін) жатады. Онда шырша, самырсын ағаштары өседі. Жануарлардан бұғы, аю, елік, т. Б. кездеседі. Шалғындары мал жайылымына қолайлы. Таудың биік белдеуі солтүстікте 2200-2400 м-ден, оңтүстікте 2400-2500 м-ден жоғары басталады. Онда субальпілік шалғындар, омбы қарлар, мұздықтар кездеседі. Биік тау сілемдерін малшылар жайылым есебінде пайдаланады. Жануарлар дүниесінде алтайлық және тянь-шаньдық түрлер көп. Олар да зоналық заңдылық бойынша тараған. жүктеу/скачать 14,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|