35. Дүкендердің типтенуі мен мамандануы. Сауда жұмысшыларының еңбегiн жеңiлдетi қабiлетi, оныңөсу өнiмдiлiгi, сауданыңбаза ресурстарын тиiмдi қолдану және сауда орындарын жаңарту бағыттарын қолдану болып табылады.
Сауда орындарын мамандандыру жеке тауар түрлерiнен жеке сауда кәсiпорындарын шектейдi.
Жетiстiктерi:
1. Тұтынушылық сұранысты қанағаттандыру үшiн арнайы дүкендерде жағымды шарттарды құрады.
2. Жұмысшылардың дәрежесi жоғарылады.
3. Бiр немесе бiрнеше туысқан тауар түрлерiн кеңкөлемде тұтынушыға өнiмнiңтүрiмен қамтамасы ету мүмкiншiлiгi .
Кемшiлiгi:
1. Тұтынушыларды саудамен қамтамасыз ету шараларыныңаздығы.
Сауда орындары тауарлық мамандану есебiнен томендегi топтарға бөледi::
1. Аз мамандандырылған
2. Мамандандырылған
3. Құрамдастырылған
4. Әмбебап
5. Араласқан
6. Жинақталған
1. Аз мамандандырылған – өнiм түрiне әр түрлi тауар топтарын бiрiктiредi (әйел аяқ киiмi).
2. Мамандандырылған – бiр тауар тобымен құру негiзi
(ет өнiмдерi).
3. Құрамдастырылған – тұтынушылық белгiленуi бойынша бiрнеше туысқан топтардыңтауарларын iске асыру ( ет, балық)
4. Әмбебап – тауар топтарыын кеңкөлемде құру (азық-түлiк және азық- түлiк емес заттар).
5. Араласқан – саудалар азық-түлiк және азық- түлiк емес заттар .
6. Жинақталған – тұтынушылық комплекс негiзiнде мамандандырылған және тұтынушы үшiн тиiмдi, яғни бiр дүкенде жинақталған заттармен қамтамасыз етуге жағдай туғызады. (Сауда орталықтары).
Тауар белгiлерi бойынша мамандандырылған дүкендерде өнiмдердi қолдану кеңкөлемде тарауда.
Жетiстiгi:
Типтендiру әр түрлi типтегi дүкендердi және сауда орындарын рационалды басқаруға қабiлеттi.
Типтендiру бағыттары:
1. Өнiм түрлерiн формалау
2. Сауда технологиялық қҮрал-жабдықтарын тандау
3. Еңбекте рационалды Үйымдастыруды енгiзу
Жаңа сауда орындары туындауда: супермаркет, гипермаркет, магазины-дискаунт.
1. Супермаркет – күнделiктi заттарға есептелген, азық-түлiк заттармен өзiн –өзi қамтамасыз ету дүкендерi. Мұнда көптеген тауар түрлерi, көптеген тауар айналымдары, сауда технологиялық құрал-жабдықтармен және қарапайым сауда мебельдерiмен қамтылған.
2. Шет елдерде гипермаркет кеңкөлемде таралуда,кеңкөлемде массалық сұранысты азық –түлiк және азық –түлiк емес заттармен қамтамасыз ететiн әмбебап дүкен.
3. Магазины-дискаунт – мұнда басқа кәсiпорындармен және төменгi құнмен сатылатын сауда дүкенi. Олардыңерекшелiктерi:
• Үлкен сауда алаңдары
• Үлкен сату көлемдегi алаңдар
• Төменгi құн саясаты
Сауда орындарыныңтиптерi сауда экономикасыныңауыстырылу мен байланысқан процестiңәсерi.