8.3. Білім мазмұны - тұтас педагогикалық үдерістің ком-поненті. Білім түсінігі – өте күрделі және көпқырлы. Білім беру үдерісінде адам
жинақталған білімдерді, іскерліктер мен дағдыларды мең-гереді, оның ақылы
мен сезімі дамиды, дүниеге көзқарасы мен оның танымдық үдерістері
қалыптасады. Білімді адам көптүрлі фактілер мен құбылыстарды
қарастыруға қажет жалпы тұғыр ретіндегі идеяларды, ұстанымдар мен
әдістерді меңгергендіктен, дамыған қабілеттің жоғары деңгейі арқылы
білімін жеке оқиғалардың көпшілігіне қолдана алады, көп білімді алып, тез
әрі дұрыс ойлайды, түсінігі мен сезімі ізгілікті және жоғары бағыт алған
болады. Демек, білім түсінігіне білімдер, дағдылар мен іскерліктер ғана емес,
сондай-ақ сыни ойлау, жасампаз болу, айналадағы өтіп жатқан оқиғаларды
адамгершілік тұрғысынан бағалау да енуі керек.
Қазіргі уақытта осы жетістіктер негізіінде дидактика жиырма бірінші
ғасырдың оқыту жүйесінің мақсаттары мен міндеттерін нақты зерделеуде.
Ресей педагог-дидактары М.Н.Скаткин, Б.П.Есипов, М.А.Данилов,
Л.В.Занков, В.В.Краевский, И.Я.Лернер, Ю.К.Бабанский, В.С.Леднев, Б.С.
Гершунский оқыту ұстанымдары, оған қойылатын дидактикалық талаптар,
білім мазмұны мен құры-лымы, оқытуды ұйымдастырудың әдістері мен
формалары, мектеп оқушыларының меңгеруге тиісті білім көлемі, оқу
әрекеттері, пәннің мазмұнына қойылатын талаптар, жаңа оқыту
технологияларын ғылы-ми тұрғыдан пайымдайды. Олардың еңбектерінде:
«Білім – адам, қо-ғам, табиғат, заттар мен құбылыстар жайлы ғылымда
жинақталған білім жүйесі; адамзаттың жинақтаған мол тәжірибесі;
ұғымдардың, заңдылықтардың, тұжырымдардың, қағидалардың, деректердің,
пайымдардың жиынтығы т.б;
Білім беру – қоғамдық, әлеуметтік, мәдени
құбылыс; қоғам мен мемлекеттің өзінің азаматына қатысты қызметі;
тұлғаның мәдениеті, мәдени құндылық; білім, білік, дағ-ды-машықтардың
және ойлау құралының жүйесі; ғылыми көзқарастар, шығармашылық
қабілеттер мен мүмкіндіктерді дамыту үдерісі; терең сапалы білім негізінде
жеке тұлғаның еркін бағдарлай білу, өзін-өзі іске асыру, өзін-өзі дамыту
үдерісі; білім, білік, дағды мен іс-әре-кеттердің жиынтығы және оны жүзеге
асырудағы адамның іс-тәжі-рибесі; білім берудің тұтастығы, нәтижелілігі т.б.
Оқыту – дидак-тиканың маңызды категорияларының бірі; оқытушы мен
оқушының өзара түсіністік, ынтымақтастық қарым-қатынасы, іс-әрекеті;
білім бе-ру, біліктері мен дағдылары, іс-әрекеттерді меңгерту үдерісі;
266
белсенді шығармашылық әрекетті басқарудың негізгі жолы; сапалы білім
беру, тәрбие, дамыту мқсаттарына сай оқушылардың шығармашылығын да-
мытуға бағытталған арнайы ұйымдасқан іс-әрекеті т.б.