Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е
жүктеу/скачать 2,62 Mb. Pdf көрінісі
|
Таубаева Ш.Т., Иманбаева С.Т.,Берикханова А.Е.Педагогика Оқулық. 2018 (1)
| Оқыту заңдылықтары
деп – оқыту үдерісінің құрамдық бөлік - терінің арасындағы объективті, мәнді, тұрақты, қайталанатын байла - ныстарды атайды. Бұл байланыстардың оқыту үдерісі бөліктеріне бай - ланысты айрықша ықтималды - статистикалық сипаты дидактикада «заңдылықтар» ұғымының ерекшелігі болып табылады. Үдеріске қа - тысушылардың істері мен үдерістің шарттарына тәуелсіз, олардың бір бөлігі әрдайым іс барысында, мысалы оқыту мақсаты мен мазмұны қо - ғамның , жеке адамның білім деңгейінің талабына байланысты. Заңды - лықтардың көп бөлігі тенденция үрдіс ретінде көрінеді, демек әрбір бөлек жағдайда емес, көп жағдайда статистикалық қатарда болады. Бұл бар - лық қоғамдық үдерістерге тән, оқыту үдерісіне де тән; өйткені ол саналы түрдегі мұғалім мен оқушының әрекетіне, мәдени, материал - дық шарттарына және т.б. көптеген факторларға тәуелді. Көптеген оқыту заңдылықтары тәжірибелі, эмпирикалық жол - мен табылады, демек оқыту тәжірибе негізінде құрыла алады. Алайда, нәтижелі оқыту жүйесін құру, оқыту үдерісіне жаңа дидактикалық құ - ралдарын енгізумен қиындату оқыту үдерісіндегі заңдар туралы тео - риялық білімді қажет етеді. Оқыту үдерісінің ішкі және сыртқы заңды - лықтары ерекшеленеді. Алғашқылары оқытудың қоғамдық үдерістер мен жағдайларына: әлеуметтік - экономикалық, саяси жағдайға, мәдени деңгейге, қоғамның белгілі түрдегі жеке адам типіне және оның білім деңгейінің мұқтаждылығына тәуелділігін сипаттайды. Оқыту үдерісінің ішкі заңдылықтарына оның өз бөліктерінің арасындағы, яғни, мақсаттарының, мазмұндарының, тәсілдерінің, әдіс - терінің, формаларының арасындағы байланыстар жатады. Басқаша сөз - бен айтқанда, бұл сабақ берудің, оқыту және оқытылатын материал - дың арасындағы тәуелділік. Педагогика ғылымында мұндай заңдылық - тар өте 248 көп белгіленген, айтылып кеткендей, олардың көпшілігі оқыту - дың міндетті шарттарын орындағанда ғана іске асырылады. Осы кезеңдегі дидактикада оқыту үдерісі біртұтасқұбылыс ре - тінде зерттеліп, оның заңдылықтары мен негізгі сипаттары ашылды. Олар: 1) оқытудыңқоғамныңмұқтаждығынажәнежағдайынабайла - ныстызаңдылығы . Неғұрлымқоғамныңэкономикалықмүмкіншілігіғылыми - техникалықүдеугесәйкесдамыпотырса , солғұрлыммектеп - тіңоқу - материалдықжағдайыжақсарады , педагогикалықүдерістиімдіұйымдастырылып , жекеадамныңдамуынаигіәсеретеді . 2) оқыту , білімберу , дамудыңөзарабайланысзаңдылығы . Л . С . Выготскийбылайдеген : « Оқытудамудыңалдынашығыпотырса , олбаладамуына « еңтаяудамузонасын » жасайды , баланыізденугеталаптандырадыжәнедамудыңбірнешеішкіүдерістерінқозғалы сқакелтіреді ». 3) оқытуүдерісіндеоқушылардыңжасжәнедараерекше - ліктерінескеру . 4) оқытуүдерісініңміндеттерінің , мазмұнының , формалары - ның , әдістерініңөзарабайланысы , олардыңжаңарып , толықтырылуы . 5. жекезаңдылықтароқытужүйесініңнақты , жекебөліктерінқамтиды . Оқыту үдерісінің заңдылықтары оқыту принциптері арқылы жү - зеге асырылады. «Принцип» (лат.) – негізгі, бастапқы, қағида, ұста - нымдар деген мағынаны білдіреді. Оқушыларды терең және мықты ғылым негіздерімен қаруландыру ғалымдардың дидактикалық прин - циптерді анықтауды талап етті. Ол принциптер мектептің жалпы мақ - сатына сай – қоғамға білімді, өзіндік бастамасы бар, іскер құрылыс - шыларын дайындау болды. Негізгі принциптер: ғылым негіздерін жүйелі және саналы игеру, теорияның практикамен байланысы, оқыту әдістерінің алуан түрлілігі, оқытуды өндірістік еңбекпен байланыс - тыру, оқушыларды өндірістің жалпы ғылыми принциптерімен таныс - тыру, балалардың жас ерекшеліктерін ескеру. Л.В. Занков дидактика мәселелерін зерттеуші ғалым. «Дидак - тика және өмір» атты еңбегінде мектептің оқушыны дамытуына ба - са назар аударып, эксперименттік оқыту принциптерін, осы бағытта - ғы мектеп тәжірибесінің нәтижелерін ашып көрсетті. Л.В. Занков 1963- 1967 жылдар аралығында төрт жыл бойы эксперимент жүргізілді. Оның нәтижесінде бастауыш сыныптырда оқытудың мынадай прин - циптері, яғни ұстанымдар анықталды: Оқытудағы жүктеу/скачать 2,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|