Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

307 
1 
Білім
Атап өту, есте сақтау, атау, көрсету, аяқтау, қайталау, 
елестету, әңгімелеу, еске түсіру және т.б.
2 
Түсіну
Талқылау
, 
анықтау
, 
әңгімелеу, сұрау
, 
түсіндіру
, 
тұжырымдау
, 
түрлендіру
, 
көрсету және т.б.
3 
Қолдану
Қолдану, есептеу, өзгерту, таңдау, жіктеу, аяқтау, 
көрсету, табу, сахналау, қатыстыру, зерттеу, 
эксперимент өткізу, суреттермен
суреттеу, түсіндіру, 
жаттықтыру, ара қатынасын белгілеу, жоспарлау, 
көрсету, нобай жасау, шығару, пайдалану және т.б.
4 
Талдау
Талдау, топтастыру, есептеу, санаттау, жіктеу, 
салыстыру, байланыстыру, қарама
-
қарсы қою, 
талқылау, саралау, ажырату, бөлу, зерттеу, 
эксперимент жасау, түсіндіру, қорытынды шығару, 
реттеу, күдіктену, ара қатынасын белгілеу, таңдау, 
бөлу, тексеру және т.б.
5 
Синтез
Топтастыру
, 
жинау, араластыру
, 
құрастыру
, 
жасау
, 
әзірлеу
, 
тұжырымдау
, 
жинақтау
, 
біріктіру
, 
ойластыру
, 
түрлендіру
, 
ұйымдастыру
, 
жоспарлау
, 
дайындау
, 
ұсыну, қайта топтастыру
, 
көшіру
, 
белгілеу
, 
алмастыру, қайта анықтау және т.б.
6 
Бағалау
Дәлелдеу, таңдау, салыстыру, қорытынды жасау, 
сендіру, дәлел келтіру, шығару, негіздеу, түсіндіру, 
өлшеу, болжау, ұсыну, белгілеу, жинақтау, қолдау, 
тексеру, бағалау, кеңес беру, эксперименттеу, 
рецензиялау, зерттеу, шығару 
Мұғалім
білім
алушылармен
бірлесе
отырып
оқу
мақсатына
же
-
тудің
табыс
критерийлерін
талқылай
алады
және
қажет
болған
жағ
-
дайда
оларды
толықтырады.
Қалыптастырушы
бағалау
барысында
мұғалім
белгілі
дағды
-
ларды
бағалаудың
тиімді
тәсілі
ретінде
топтық
жұмыстарды
қолдана
алады.
Топтық
жұмыс
барысында
мұғалім
әрбір
топтағы
білім
алу
-
шылардың
талқылауын
тыңдайды
және
бақылайды:
кейбір
білім
алушылар
бағалау
критерийлеріне
сәйкес
оқу
мақсатына
жеткендігін
жылдам
көрсете
алады.
Қалыптастырушы
бағалау
барысында
мұғалім
бағалаудың
жеке
-
леген
тәсілін
қолдануы
тиіс.
Егер
мұғалім
кейбір
білім
алушыларға
қандайда
бір
дағдыны
дамыту
үшін
көп
уақыт
қажеттігін
байқаса,
онда
оқудың
бұл
мақсатын
бағалау
туралы
шешім
қабылдауы
және
білім
алушылардың
жетістіктерін
бағалау
критерийлерін
әзірлеу
барысында
түзетулер
енгізуі
тиіс.
Жиынтық
бағалау
оқу
бағдарламасындағы
бөлім/ортақ
тақы
-
рыптарды
оқуды
аяқтағаннан
кейін
және
тоқсан
соңында
білім
алушы
-
лардың
ілгерілеуі туралы ақпаратты
балл
және
баға
қоя
отырып,
мұға
-
лімдерге,
білім
алушыларға
және
ата
-
аналарға
(білім алушыларды жетістіктерін бағалау 
3-
тоқсанда басталатын 1
-
сыныптан басқаларын
-
да) жеткізу мақсатында 
өткізіледі. Белгілеу үдерісінде
білім алушы
-
лардың оқу бағдарламасы 

308 
мазмұнына сәйкес білімдері мен дағдыла
-
рын көрсететін дәлелдер жинау 
жүзеге асырылады.
Жиынтық
бағалау
бойынша
жұмыстарды
орындау
барлық
білім
алушылар
үшін
міндетті.
Жиынтық
бағалаудың
тапсырмаларын
мұғалім
өз
бетінше
дайындайды
немесе
«Назарбаев
Зияткерлік
мектептері»
ДББҰ
әзірле
-
ген
Жиынтық
бағалау
бойынша
әдістемелік
ұсынымдамаларда
ұсы
-
нылған
тапсырмаларды
пайдаланады.
Мұғалім
жиынтық
жұмыстардың
бірнеше
нұсқаларын
пайдалана
алады.
Тілдік
пәндер
бойынша
жиынтық
бағалау
сөйлеу
әрекетінің
төрт
түрі
(тыңдалым,
айтылым,
оқылым,
жазылым)
бойынша
өткізі
-
леді.
Тыңдалым
мен
айтылымды
бағалау
жиынтық
бағалауды
өткізу
жоспарланған
апта
ішінде
сабақ
барысында
жүргізіледі.
Тоқсандық
жиынтық
бағалау
бойынша
білім
алушылардың
оқу
нәтижелерін
бағалаудың
анықтығы
мен дәлдігін қамтамасыз ету үшін
мұғалімдер
модерация
үдерісін
өткізеді.
Жиынтық
бағалауды
өткізу
мен
модерацияны
өткізудің
арасындағы
уақыт
3 
жұмыс
күнінен
артық
болмауы
тиіс.
Модерация нәтиже мен білім беру үдерісінің
сапасын арттыруға 
мүмкіндік береді. Модерация
бойынша
өткізілетін
отырыста
мұғалімдер
балл 
қою кестесіне сәйкес жиынтық
жұмыстарды
талқы
-
лайды,
қажет
болған
жағдайда
балл қою кестесіне ұжымдық
түрде
өзгерістер
және
немесе
толықтырулар
енгізеді.
Модерация аяқталған соң хаттама
толтырылады.
Модерация
қорытындысы
бойынша
баллдарын
өзгертуге
жата
-
тын
білім
алушылардың
жиынтық
жұмыстары
қайта
тексеріледі.
Мо
-
дерация
қорытындысы
бойынша
жиынтық
жұмысқа
қойылған
балл
жоғары баллға, 
сондай
-
ақ, төмен баллға да
өзгертілуі
мүмкін.
Тоқсандық
және
жылдық
бағаларды
қайта
қарауға
рұқсат
етілмейді.
 
Білім алушыларды денсаулығына байланысты дене шынықтыру 
сабағынан босату олардың келесі сыныпқа көшірілуіне әсер етпейді.
 
Электронды
журналдың
формасы
кесте
түрінде
берілген,
бұл
кестеге
білім
алушылардың
тоқсан
барысындағы
жетістіктері
енгізі
-
леді
(бөлімдер
бойынша
және
тоқсандық
жиынтық
бағалауының
бал
-
дары),
сонымен
қатар
баллдарды
бағаға
ауыстыруды
қарастыратын
шкалаға
сәйкес
автоматты
түрде
бағаны
санау
жүзеге
асырылады
(тек
тоқсан
және
оқу
жылының
қорытындысы
бойынша).
Оқушылар портфолиосы.О
қыту нәтижелерін тексеру және 
багалау үдерісі.
Оқыту нәтижелерін тексеру және бағалау 
- 
оқытудың осы 
немесе басқа ке
-
зеңдегі оқушылардың оқу әрекетінің нәтижелерін оқу 
бағдарламарын
-
дағы талаптармен, оқыту мақсаттарымен, мемлекеттік білім 
стандарт
-
тарымен салыстыра отырып анықтау. Ол баға түрінде (балл 
бойынша) немесе мұғалімнің ауызша баға беруімен көрсетіледі.
 

309 
Тексерудің әр түрлісін қолдану сыныптың пәнге деген кызығу
-
шылығын оятып, уақытты және оқушы мен мұғалім күшін үнемдейді.
Тексеру мен бағалаудың соңғы кезеңі 
- 
баға қою. Сандық бағалар балл 
түрінде, сапалық 
– 
мұғалімнің бағалау тұжырымдары
мен қорытындыларынан тұрады.
Бағалаудың басқа бір түрі 
- 
оқушылардың білімінің толықтығы мен 
тереңдігі, көлемі мен деңгейін салыстыруға болады. 
Тәжірибеде мұғалім ылғи тоқсандық, жылдық және аттеста
-
циялық 
орта баға шығарады. Бірақ, ақырғы бағалар шешуші болып табылады, 
тақырыпты меңгерудің жоғары деңгейін көрсетеді. Жыл аяғында оқушы 
жақсы дайындала бастауы мүмкін, мысалы тақырыпты толық меңгеруі 
мүмкін; ал орташа баға бұл үрдісті көрсетпеуі ықтимал.
Шешуші бағаны шығару үшін кешенді бағаны қолданған жөн. 
Шешуші баға әділ болып, оқушылардың жыл
аяғында жақсы оқуға 
талпынысы оянады. Бірінші тоқсанда алынған төменбаға жыл аяғында 
жоғары баға алуға кедергі болмайды.
12.5.
Оқыту нәтижелерін тексеру мен бағалау формалары мен 
әдістері. 
Тапсырма көлемі, тексеруге арналған уақыт және оқу
-
шылар 
санына байланысты оқу үдерісінде тексеру мен бағалау былай
-
ша бөлінеді:
ағымдық бақылау, яғни тексеру күнделікті сабақ үстінде жүргізіледі;
кезендік бақылау,
тақырыпты өткеннен кейін өткізілетін бақылау;
қорытынды
- 
тоқсан аяғында немесе
жылсоңында өткізіледі. Соңғы кезде, 
әсіресе кеңінен тарап келе жатқан, оқушылардың білімін тексеру үшін 
тұрақты бақылау 
- 
мониторинг
деп аталады.
Бастауыш мектепте ағымдық 
бақылаудың маңызы зор, себебі оқушылардың жұмысын, оқуға деген 
ынтасын, жетілуін және т.б. бақылау үшін қолайлы.
 
Тұтас
тексеру көлемі шағын тақырыпты тексеруде қолданы
-
лады және 
жауап беруші міндетті түрде тақырыпты меңгеруі тиіс
. 
Тексеру және бағалау 
қайталаумен, бекітумен ұжымда оқытудың тиімділігін арттырады. 
Тұтас
тексерудің ерекше түрі кешенді тексеру 
– 
оқушы
-
лардың 
сабақтағы әр түрлі жұмыстарының нәтижелерін бағалауға не
-
гізделтен: 
мұғалімнің сұрағына жауап, басқа оқушылардың жауап
-
тарын толықтыру, 
жазбаша, графикалықжәне тәжірибелік тапсырмаларды орындау. 
Оқушының оқу әрекетін бақылауды оқушы өзі де
(өзін
-
өзі тек
-
серу), 
мұғалім де жүргізе алады және техникалық құралдар көмегі арқылы, соның 
ішінде компьютер арқылы да оқу әрекеті тексеріледі. Бақылау түрі мен 
тәсілдерін тандау оқытудың мақсатына тәуелді, оқу
-
шылардың жас және 
жеке басының ерекшеліктері, оқыту жүріп жатқан жағдайларға байланысты.
Ауызша тексеру 
- 
ең қолайлы бақылау әдісі 
- 
оқытудың барлық 
деңгейлерінде қолданылады және оқушылармен қарым
-
қатынас ұстау
-
ға
жеңіл, олардың ойлары мен іс
-
әрекеттерін бақылауға, жауаптарын түзетуге 
көмектеседі.

310 
Жазбаша тексеру 
- 
оқушылардың дайындықтарын анықтауға 
мүмкіндік береді, жұмыс істеудің сипатымен жекеше ерекшеленеді, бірақ 
жұмыстарды тексеруге көп уақыт қажет етеді. Бұл тексерудің негізгі түріне 
сабақта жүргізілетін диктант, мазмұндама, шығарма, сұрақтарға жазбаша 
жауап беру және жазбаша бақылау жұмыстары жатады. 
 
Оқыту нәтижелерін тексерудің ықтимал әдісі. Ықтимал тексеру әдісін 
орындау үшін: тексеру мақсатын, тапсырма тізімін құрып, бүкіл білімді 
меңгеру сұрақтарына жауапты, әр сұрақ немесе сұрактар жүйесіне дұрыс 
жауаптарды анықтау, сұрақтардың диагностикалық салмағын анықтау, білім 
жүйесін диагностикалық сұрақтар арқылы анықтау керек.
Білім тексерудегі сұрақтардың бірізділігінің нақтылануы
қажет. 
Портфолио 
– 
білім алушының жыл (немесе тоқсан, семестр)
бойы жасаған 
жұмыстары және жетістіктерінің айғағы мен дәлелі. Порт
-
фолио білім 
алушының даму прогресі мен жетістіктерін көрсетіп, бұл үдерісті жан
-
жақты 
талдау мүмкіншілігін береді: білім алушылар өз оқуын бұрынғыдан да сәтті 
түрде ұйымдастырып, мақсаттарын те
-
реңірек түсініп, жұмыстарына 
өзгерістер енгізіп, оқудағы өз жетіс
-
тіктерін көреді. Портфолиода білім 
алушы өзінің жыл (тоқсан, се
-
местр)
бойы атқарған жазба жұмыс үлгілерін 
сақтап, оқу мерзімі аяғында үйренгені туралы есеп берген кезде 
портфолионы дәлел ретінде қолдана алады. 
Портфолио -
білім алушының
оқу үдерісіне қалайша қатыса
-
тындығын көрсететін жұмыстарының жиынтығы ретінде оқудың тиім
-
ділігі 
деңгейін айғақтайды, оқу үдерісінің білім алушылар үшін қандай нәтиже 
беретіндігін көрсетіп, олармен 
кері байланыс
құру тәсілі болып табылады. 
Бұған қоса портфолио білім алушылардың бірлесе жұмыс жасап, 
ұстаздармен әрекеттесуге септігін тигізеді, өйткені ол шәкірт
-
тердің 
жетістіктері мен дамуының динамикасын талдау жұмысына білім 
алушылардың өздері мен ұстаздың қатысуын талап етеді.
Қазіргі
таңда портфолио студенттің мақсатты топтамасы ретінде 
қарастырылады. Портфолиода студенттің табыстары мен жетістікттері 
баяндалады. Топтама студенттің өзінің өлшемдерімен таңдалады. Осы кезде 
студенттің баға жетістіктерінің өлшемдері, өзіндік жұмыстары 
қарастырылады. Осылайша, студенттің үздік жобалары мен бастама
-
лары, 
сонымен қатар пәндерді меңгеру деңгейі сипатталады. Тұтас алғанда, 
портфолионың 
шығуы 
бағалау
-
бақылау 
әрекетін 
ұйымдасты
-
ру 
барысындағы инновациялық топтамадан шыққан болатын. Сондай
-
ақ, 
портфолио қазіргі замандағы үдерістердегі білім икемділігін, оқушының 
өзінің жетістіктерін түсіну үшін
, білім жетістіктерінің мониторингін 
жасау үшін пайдалы. 
 

жүктеу/скачать 2,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: