4. Шақ категориясы. Бұл - етістіктерге тән категория. Өйткені іс-әрекет уақытпен тығыз байланысты. Осы шақ - сөйлеу кезімен сәйкес келетін іс-әрекетті білдірсе, ал келер шақ - сөйлеу кезінен соң, яғни келешекте болуға тиісті іс-әрекетті білдіреді. Мыс: кел+ді, кел+ген өткен шақ); кел+е жатыр, кел+іп тұр (осы шақ); кел+е+ді, кел+мек (келер шақ), т.б.
Бір шактың бірнеше түрі (формасы) болуы мүмкін. Мысалы, қазақ тілінде окы+ды+м, оқы+ған+мын дегендердегі -ды, -ған аффикстерінің екеуі де өткен шақты білдіреді. Бірақ олардың мағыналары бірдей емес: алдыңғысы - жедел өткен шақты, соңғысы бұрынғы өткен шақты білдіреді. Ағылшын, француз, неміс тілдерінде де өткен шақтың бірнеше түрлері бар.
Достарыңызбен бөлісу: |
