Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары тарауына жиынтық бағалау Оқыту мақсаттары



Дата06.03.2023
өлшемі173,5 Kb.
#171257
Байланысты:
Биология БЖБ №3


Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары тарауына жиынтық бағалау


Оқыту мақсаттары 10.2.4.1 Модификациялық өзгергіштіктің заңдылықтарын
және мутация
түрлерін зерттеу

10.2.4.6 Хромосомалар санының ауытқуымен байланысты


адамның хромосомдық ауруларын (аутосомдық
және жыныстық) сипаттау зерттеу
10.2.4.2 Дигибридті будандастыру; жыныспен тіркескен
тұқым қуалау мен көп аллельділіктің
цитологиялық негіздерін есептер шығаруда
қолдану
10.2.4.4 Аллельді және аллельді емес гендердің өзара
әрекеттесуін салыстыру
10.2.4.5 Хуго де Фриздің мутация теориясын, мутагенез
себептер, мутагенез себептерін


Бағалау критерий Білім алушы
 Модификациялық өзгергіштіктің заңдылықтарын
зерттейді
 Дигибридті будандастыру; жыныспен тіркескен тұқым

қуалау мен көп аллельділіктің цитологиялық негіздеріне есептер шығарады


 Аллельді және аллельді емес гендердің өзара
әрекеттесуін салыстырады
 Хуго де Фриздің мутация теориясын, мутагенез
себептер, мутагенез себептерін және мутация түрлерін

зерттейді


 Хромосомалар санының ауытқуымен байланысты

адамның хромосомдық ауруларын (аутосомдық және жыныстық) сипаттайды




Ойлау дағдыларының Қолдану
деңгейі Жоғары деңгейлі дағдылар


Орындау уақыты 20 минут


Тапсырма



  1. 1-суретте лавршие жапырақтарының өзгермелі нұсқа қатары (жапырақ ұзындығы сан арқылы көрсетілген). Мұны вариация қатары деп атайды. Ол варианттардан тұрады, ал вариант дегеніміз — белгі дамуының жеке көрінісі.

1-сурет

(а) 4 - суретте берілген лавршие жапырағының өзгермелі нұсқа қатарынан жоғарғы


37

және төменгі цифрлар варианттарының кездесу жиілігін көрсетіңіз:



    1. Лавршие жапырақтарының вариациялық қатарының статистикалық көрсеткішін анықтап, варианттардың өзгерісінің қисық сызығын құрыңыз:




  1. Қара қанатты, көзінің пішіні домалақ және сұр қанатты, сопақ көзді жеміс шыбындарын бір бірімен будандастырды. Дрозофиллада қара түс пен көз пішінінің домалақ болуы доминантты белгі болып табылады.

Тиісті генетикалық белгілерді пайдаланып, генетикалық сызбаны толтырыңыз:


Ата – анасының фенотиптері: көздерінің домалақ Х көзі сопақ


қара қанатты сұр қанатты



  1. Төмендегі 2-суреттегі сызбаны қолдана отырып тапсырманы орындаңыз.

2-сурет
(а) бірінші және екінші ұрпақтарды анықтаңыз;


__________________________________________________________________________





  1. берілген есептегі гендердің әрекеттесу түрін көрсетіңіз;

__________________________________________________________________________


(с) жауабыңызды негіздеңіз.


__________________________________________________________________________



38


  1. (a) 3 - суретте бейнеленген хромосома құрылысының өзгеруіне байланысты орын алатын мутацияны анықтап, сипаттама беріңіздер

3 - сурет


_________________________________________________________________________


_________________________________________________________________________


(b) Хромосомалар санының ауытқуымен байланысты адамның хромосомдық ауруларының атауы, кариотипі мен ауру белгілерін сипаттауға арналған кестені толтыр.







Хромосомдық

Кариотипі

Аурудың белгілері




аурулардың атауы







1




45, жыныс

Әйелдерде кездесетін ақыл-есі кем,







хромосомасы –

ашуланшақ, жұмысқа қабілеттілігі төмен,







ХО

жыныстық жағынан пісіп-жетілуі баяу,










сондықтан бедеу болатын белгілермен










ерекшеленеді.

2

Даун синдромы




Ақыл-есі кем,бойы аласа,беті










дөңгелек,көздері қысыңқы, әрі бір-біріне










жақын орналасқан және кішкентай аузы










үнемі жартылай ашық жүреді.

3

Клайнфельтер

47, жыныс







синдромы

хромосомасы-










ХХУ




4

Эдвардс




Ақыл-есі кем, жыныстық жетілуі кеш,




синдромы




қозғалыс аз, ішкі мүшелерінде ақаулар бар.

5

Патау синдромы

47, 13-ші










хромосоманың










трисомиясы




39


Бағалау критерийі

Тапсырма

Дескриптор













Балл


















Білім алушы
















Модификациялық







лавршие

жапырағының

өзгермелі нұсқа

1

өзгергіштіктің










қатарынан жоғарғы және төменгі цифрлар




заңдылықтарын зерттейді




варианттарының кездесу жиілігін көрсетеді;



















1

лавршие

жапырақтарының

вариациялық

1



















қатарының

статистикалық

көрсеткішін






















анықтап, варианттардың өзгерісінің қисық






















сызығын құрастырады;










Дигибридті

будандастыру,




тиісті

генетикалық

белгілерді

пайдаланып

1

жыныспен тіркескен тұқым




генетикалық сызбаны толтырады:




қуалау




мен

көп

2

ата – анасының генотиптері;




1

аллельділіктің





































гаметалар;
















1

























цитологиялық

негіздеріне































ұрпақ генотиптері;










1

есептер шығарады






















ұрпақ фенотиптері;










1




























Аллельді

және

аллельді




бірінші және екінші ұрпақтарды анықтайды;

1

емес

гендердің

өзара










3

берілген есептегі гендердің әрекеттесу түрін

1

әрекеттесуін салыстырады

көрсетеді;






























































































жауабын негіздейді;










1

Хуго де

Фриздің

мутация




хромосома

құрылысының

өзгеруіне




теориясын,




мутагенез




байланысты

орын

алатын

мутацияны




себептер,




мутагенез




анықтап, сипаттама береді;




2

себептерін

және

мутация




























түрлерін зерттейді































Хромосомалар




санының

4

Даун

және

Эдвардс

синдромдарының

1

ауытқуымен

байланысты




кариотиптерін анықтайды;













адамның







хромосомдық




Хромосомдық аурудың атауын анықтайды;

1

ауруларын




(аутосомдық





























































Клайнфельтер

және

Патау

синдромы

1

және







жыныстық)




сипаттайды













ауруларының белгілерін сипаттайды.











































Барлығы


































15


Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет