Химиялық құрамы мен физикалық-химиялық құрылымы бойынша ядро да, цитоплазма да көп немесе аз ісіну деңгейіндегі гидрофильді коллоидтар кешенін білдіреді. Олардың ішіндегі ең бастысы ақуыздар, әсіресе протеидтер деп аталатын күрделі ақуыздар, ақуыздың (протеиннің) белокты емес компонентпен , көбінесе қышқыл сипатымен қосылыстарын білдіретін ақуыздар. Олардың ішінде нуклеопротеидтер — ақуыздың нуклеин қышқылдарымен қосылыстары ерекше маңызды .
Нуклеин қышқылдарының екі түрі белгілі: ядрода бар дезоксирибонуклеин (тимонуклеин), ДНК деп аталатын және ядроларда және цитоплазмада рибонуклеин қышқылдары бар. Олар ядроның негізгі бояуларымен боялуына себепші болады, өйткені хроматин 2 негізінде жатыр. ДНК Фельгена3 түрлі-түсті реакциясымен анықталады. Бұл реакция РНК бермейді. ДНҚ жасушалық ядроның құрамына нуклеопротеидтер түрінде, ал ішінара, бәлкім, бос күйде кіреді.
Нуклеин қышқылдары өте ұзын тізбектер болып табылады, олардың буындары — нуклеотидтер — бес көміртекті қанттан (РИБОЗДАР C5H10O5 немесе дезоксирибоздар C5H10O4), фосфор қышқылынан және азот негіздерінің бірінен тұрады.
Нуклеин қышқылының макромолекуласы бір екіншісін орайтын және осылайша қос спиральді құрайтын екі тізбектен тұрады.Әрбір таспа негізгі тізбекті білдіреді. Көлденең кесінділер әрбір тізбекке бір-бірден қосылған негіздер жұптарына сәйкес келеді.
Ядро жалпы функциялардың екі тобын жүзеге асырады: біреуі генетикалық ақпаратты сақтаумен байланысты, екіншісі — оны жүзеге асырумен, ақуыз синтезін қамтамасыз етумен байланысты.
Бірінші топқа ДНҚ-ның өзгермейтін құрылымы түрінде мұрагерлік ақпаратты қолдауға байланысты процестер кіреді. Бұл процестер ДНҚ молекулаларының спонтанды зақымдануын (ДНҚ тізбектерінің бірінің жарылуы, радиациялық зақымданулардың бір бөлігі) жоятын репарациялық ферменттердің болуымен байланысты. Бұдан әрі, ядрода ДНҚ молекулалары қайта жаңғыртылады немесе редупликацияланады, бұл екі жасушаға генетикалық ақпараттың көлемі бірдей және сапалық және сандық мағынада алуға мүмкіндік береді. Ядроларда мейоз (кроссингер) кезінде байқалатын генетикалық материалдың өзгеру және рекомбинация процестері болады. Ақырында, ядро жасушаларды бөлу кезінде ДНҚ молекулаларының таралу процестеріне тікелей қатысады.
Сонымен, жасушалардың ядросында ДНҚ-сақтау орны бар хромосомалар бар. Бұл тұқым қуалаушылықтағы жасушалық ядроның жетекші рөлі анықталады. Қазіргі биологияның бұл маңызды жағдайы логикалық пайымдаулардан ғана емес, ол бірқатар нақты тәжірибелермен дәлелденген. Олардың біреуін келтірейік. Жерорта теңізінде бір жасушалы жасыл балдырлардың бірнеше түрі бар — ацетабулярий. Олар жұқа сабақтардан тұрады, олардың жоғарғы ұшында шляпалар орналасқан. Шляпалардың формасы бойынша ацетабулярий түрлері бар.
Достарыңызбен бөлісу: |