Тұлғаның және топтарды қарым-қатынасы
Тұлғааралық, топаралық және ұлтаралық қарым-қатынас ерекшеліктері
жүктеу/скачать 20,46 Kb.
|
daris 6 psihologiya (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 4. Қарым-қатынас стильдері.
| 3. Тұлғааралық, топаралық және ұлтаралық қарым-қатынас ерекшеліктері.
Қарым-қатынас (тұлға аралық қатынастар) - бұл адамдардың өзара әрекеттесуінен туындайтын және оларға қатысатын адамдардың әртүрлі эмоционалды тәжірибелерімен бірге жүретін субъективті қатынастар. Қарым-қатынас дегеніміз - адамдардың бір-біріне өзара әсер етуі, олардың бірлескен қарым-қатынастары мен байланыстарын қалыптастыру процесі. Әдетте тұлға аралық және топтар арасындағы өзара әрекеттесуді ажыратады. Тұлғааралық өзара іс-қимыл - бұл кездейсоқ немесе қасақана, жеке немесе қоғамдық, екі немесе одан да көп адамның ұзақ немесе қысқа, ауызша немесе вербальды емес байланыстары, олардың мінез-құлқындағы, іс-әрекетіндегі, қарым-қатынасындағы және көзқарастарындағы өзара өзгерістер тудырады. Топтар арасындағы өзара әрекеттесу - бұл бірнеше субъектілердің (объектілердің) бір-біріне тікелей немесе жанама әсер ету процесі. Әдетте бұл топтардың бөліктері арасында және тұтас топтар арасында өтеді және әртүрлі қауымдастықтардың қалыптасуында біріктіруші фактор ретінде әрекет етеді. Топтар арасындағы байланыс - бұл адамдардың әр түрлі топтарға немесе категорияларға жататындығымен, олардың тұлғааралық қатынастарына және жеке қалауына тәуелді емес адамдардың өзара әрекеті. Этносаралық қатынас - екі жақты да, біржақты сипаттағы әртүрлі ұлттық қауымдастықтардың өкілдері арасында ақпарат, хабарлама, ақпарат алмасуды білдіреді. Байланыстың бұл түрі ақпаратты сөйлеу, тіл немесе баспа, дыбыс, белгі және басқа жүйелер арқылы беру процесін қамтиды. 4. Қарым-қатынас стильдері. Әлеуметтік өзара әрекеттестік сипатына қарай өзара әрекеттесудің келесі түрлері бөлінеді: А) Әдет-ғұрып, сыпайы, стиль - бұл қоғамда қабылданған өте стандартты сөздер мен өрнектер жиынтығы. Бұл стиль әдетте адам өмір сүретін мәдениетке байланысты анықталады. Мысалы, салт-жоралғылар сәлемдесу стилі мен жиналыста қойылған сұрақтар мен жауаптар болуы мүмкін. Сонымен, американдық мәдениетте «сіз қалайсыз?» Деген сұраққа жауап беру әдеттегідей: «керемет», қалай болмасын, жауап беру керек. Біздің мәдениетімізге өзінің болмысының жағымсыз сипаттамаларын өлшеуге тартынбай, «мәні бойынша» жауап беру әдеттегі жағдай. Басқа салт-дәстүрге үйреніп қалған адам осыған ұқсас жауап алу арқылы таң қалады. Мысалы, стандартты тіркестер сәлемдесулер қатарын («Сәлем», «Сәлем»), растауды («Ия, иә», «Мен сізді тыңдаймын» және т.б.), сұрақтарды («Қалайсыз?», «Жаңа не?») Қамтиды. ?«) тағыда басқа. Мұндай тіркестер мен тіркестер негізінен басқа адамға мәдени ортада қабылданған оған сыпайы қатынасты көрсету үшін қолданылады. B. Императивті немесе авторитарлық қарым-қатынас стилі ерекшеленеді, өйткені коммуникациялық серіктестердің бірі екіншісін бағындыруға тырысады, оның мінез-құлқы мен ойларын басқарғысы келеді және оны белгілі бір әрекеттерді жасауға мәжбүр етеді. Қатаң ата-аналар көбінесе балаларын барлық жағынан шектеуге тырысып, қарым-қатынастың бұл түріне жүгінеді. Олар төсектен қашан және төсекке қашан тұру керек, не жеу керек, не ішпеу керек, нені кию керек және достарымен қалай сөйлесу керек және т.с.с., сонымен бірге коммуникациялық серіктес бақылауға алынатын машина, жансыз әсер ету объектісі ретінде көрінеді. ; ол енжар жақ. Авторитарлық ықпалдың ерекшелігі - қарым-қатынастың түпкі мақсаты - серіктесті бір нәрсеге мәжбүрлеу - жасырын емес. Олар сізге не істеу керектігін тікелей және ашық айтады. Мысалы: «Оны дереу алып тастаңыз!» Бұйрықтар, нұсқаулар, нұсқаулықтар, талаптар, қауіптер және т.с.с қарым-қатынас құралы ретінде қолданылады.Лидерлік әдеті бар адамға (мысалы, бастық болуға) мүмкіндік берудің қажеті жоқ, ол өзін өзі ұсыну үшін осы мінез-құлық стилін қабылдайды айналасында. Егер авторитарлық адам императивті стильді теріс пайдаланса, проблемалар мен қақтығыстар туындауы мүмкін. С. Манипуляциялық стиль императивке ұқсас. Оның мақсаты - байланыс серіктесіне әсер ету. Бірақ мұнда өз мақсатына жету құпия түрде жүзеге асырылады. Көбінесе айла-шарғы іскерлік, іскерлік қатынастар, жарнама, сату және насихаттау салаларында кездеседі. Өзіміз білместен, біз мұндай қатынастарға жиі жүгінеміз. Мақсатқа жетудің ең оңай нұсқасы - сіздің серіктесіңізді ренжіту. Егер сіз досыңыздан бір нәрсе туралы сұрамас бұрын, оған кішкене сыйлық жасасаңыз немесе мақтау айтсаңыз, ол сізді қарсы алуға дайын болады. Оқушылардың жақсы бағаларды қалай қолданатындығын есіңізде сақтаңыз. Олар ата-аналарына жүгініп, оларды ұзақ уақытқа шығарып салуды сұрай бастайды: «Ал мен бүгін орыс тілінде бес алдым!» Манипулятивті байланысты түсіну қиын болуы мүмкін. Адам сізбен өте сыпайы және мейірімді қарым-қатынас жасай алады, бірақ сонымен бірге санаға сәйкес келмейтін деңгейде шебер әрекет етіп, белгілі бір батырмаларды (қызғаныш, қорқыныш, кешендер) басып, ол сізге қажет нәрсені алады. Манипуляциялық эффектілерді қолдану кейбір зиян тигізуі мүмкін. Сүйіспеншілікке, достыққа және өзара сүйіспеншілікке негізделген қарым-қатынастар айла-шарғылықтан көп бұзылады. Байланыстың манипулятивті түрімен біз серіктеспен ажырамас, қайталанбас жеке тұлғаны көре алмаймыз. Ол біз үшін белгілі бір «қасиеттердің» тасымалдаушысы болады. Айтыңызшы, біз Вовамен доспыз, өйткені бәрі одан қорқады және оны басқаларды қорқыту үшін қолдануға болады. Қарым-қатынастың императивті және манипулятивті түрін монологиялық байланыс деп сипаттауға болады. Басқа адамды оның әсер ету объектісі ретінде көретін адам, шын мәнінде, өзімен, мақсаттары мен міндеттерімен байланысады, шынайы сұхбаттасушыны көрмейді, оны елемейді. G. Диалог, немесе гуманистік стиль, авторитарлық және айла-шарғыға қарсы, өйткені тең серіктестерге негізделген. Бұл достық әңгіме, диалог, пікір алмасу кезінде көрінеді. Сондықтан біз сыныптастарымызбен, құрдастарымызбен, әріптестерімізбен, пойыздағы жолдастарымызбен және басқалармен жиі қарым-қатынас жасаймыз. Мұндай қарым-қатынастың мақсаты - бағынбау, айла-шарғы жасау емес, басқа адамды, оның көзқарастарын, қалауларын, мүдделерін түсіну. Мұндай байланыс толыққанды өзара түсіністікке қол жеткізуге, басқа адамдармен ортақ шындықты құруға, әлем туралы білуге мүмкіндік береді. Диалогтік қатынас қарым-қатынас ережелерін сақтаған кезде ғана пайда болады: 1. Әңгімелесушінің эмоционалды жағдайына және өзінің психологиялық жағдайына психологиялық қатынасы («осында және қазір» қағидасын ұстана отырып). 2. Серіктестің жеке басын бағаламай, ниетіне толық сенім (сенім қағидаты). 3. Әңгімелесушіні тең пікір, өз пікірі мен шешіміне құқығы бар (паритет қағидасы). 4. Қарым-қатынас жалпы проблемалар мен шешілмеген мәселелерге бағытталады («проблематизация» қағидасы). 5. Әңгімелесушіге өз атынан үндеу (біреудің пікірін ескерусіз), оның шынайы сезімдері мен тілектерін білдіру (қарым-қатынасты персонализациялау принципі). жүктеу/скачать 20,46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|