Топтар эф-19-5к2,эф-19-5к3,эф-19-5к4,эф-19-5тк 1 деңгей Нақтылау сапасындағы салықтың функциялары және олардың мәндері
Салық тәуекелінің белгілері бойынша жіктелуі
жүктеу/скачать 0,62 Mb.
|
СМ ответы
| 37.Салық тәуекелінің белгілері бойынша жіктелуі
Салықтардың экономикалық мәні салықтарды мемлекеттің өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үшін жүмылдырылатын шаруашылық жүргізуші субъектіден, азаматтардан үлттық табыстың белгілі бір үлесін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бөлігі болып табылатындығында және мемлекеттің заңды және жеке түлғалармен қалыптасатын ақша қарым-қатынастарымен сипатталады, сондықтан салықтар экономикалық категория ретінде қаралады. Салықтардан мемлекеттің экономикалық мазмүны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні, олардың түрлері мен ролі қоғамның экономикалық құрылысымен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен айқындалады.Белгілі философ Френсис Бэкон «салықтарды төлеу - әрбір азаматтың қасиетті борышы»- деген еді.Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу ұшін белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Салықтар - мемлекеттің тұрақты қаржы көзі.Салықты бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерден ерекшелендіретін айрықша белгілері бар, атап айтсақ: - Салық - мемлекетке тиесілі қоғамдық жиынтық өнімді бөледі; - Салық - ақшалай нысанда төленеді; - Салық - қайтарылмайтын толем болып табылады; - Салық - баламасыз сипатта болады; - Салықты төлеген кезде меншік нысандары айқындалады; - Салық - түрақты экономикалық қатынас туғызады.Енді осы белгілердің мазмұнын тереңірек қарастырайық. І.Салық - мемлекетке тиесілі қоғамдық жиынтық өнімді бөледі. Мемлекеттік аппарат мемлекетке тиесілі ақша сомасын өндірмейді. Сондықтан мемлекет заңды және жеке түлғаларға салық салу арқылы қажетті соманы өндіріп алып отырады. Мүның экономикалық сипатта- масы мемлекет салықты белгілеу және өндіріп алу арқылы өндірілген қоғамдық жиынтық өнімнің бір бөлігін өзіне тиесілі сома ретінде айнал- дырып алады. Бұл жерде салық қатынасы бөлуші сипатта болады. 2. Салық - ақшалай нысанда төленеді.Салық кодексінде салық ақшалай нысанда төленуі тиіс деп атап көрсетілген.3. Салық - қайтарылмайтын толем болып табылады.Салықты төлеген кезде ақша тек бір бағытта ғана қозғалады, яғни салық төлеушіден мемлекетке бағытталады. Мұның қайтарымды төлемдерден (мысалы, мемлекеттік қарыз) айырмашылығы: біріншіден, ақша салық төлеушілерден мемлекетке қарай қозғалады; - екіншіден, кері қайтады, яғни мемлекеттен салық төлеушілерге бағытталады. Ал, қайтарымсыздық дегеніміз - ақшаны мерзімсіз алуды білдіреді, яғни ол соманы қашан қайтатыны белгісіз.4. Салық - баламасыз сипатта болады. Салық күнның ақшалай нысанда бірбағытта қозғалысын айқындайды, төлеген салыққа қарсы тауар түрінде болса да қозғалыс жоқ. Толығырақ айтқанда, салық қандай да бір тауарға, немесе мемлекеттік қызметке толем болып есептелмейді, яғни ақшаның өтеусіз алынуын көрсетеді. Сондықтан салық - баламасыз толем болып табылады.5-Салықты телеген кезде меншік нысандары айқындалады.Салықты телеген кезде меншік нысандары ақша қаражаттарына, немесе материалдық қундылықтарда жеке меншіктен мемлекеттік меншікке өтеді. Анығын айтқанда, салық салу мемлекетке тиесілі меншіктерді иеліктен шығарады, ал меншік иелері арасындағы туын- дайтын салық қатынастарында мемлекет жеке меншіктен мемлекеттік меншікке салық төлемдерінде меншік құқықтарын өзгерте алады.6. Салық - тұрақты экономикалық қатынас тудырады.Салықты белгілеуде тұрақты салық қатынастары пайда болады, түрақтылықты мынадан байқауға болады, яғни салық жеке түрде емес, нормативті қүқықтық актілермен белгіленеді. Мәселен, бір түлғаның нақты салық салу объектісі бар болса, ол салық міндеттемелерін орын- даушы болып табылады Салық ставкасы - салық базасының өлшем бірлігіне абсолютті со- мада немесе процентпен белгіленетін салықтық есептеу мөлшері.Салық салу практикасында ставкалар түрақты және процентті бб- лып бөлінеді.Түрақты ставкалар - табыс көзіне қарамастан салық салу бірлігіне абсолюттік сомада белгіленеді (мысалы, мүнайдың 1 тоннасына, газдың 1 текше метріне).Проценттік ставкалар - салық базасына қарай алынатын табыстың мөлшеріне байланысты салық өлшем бірлігіне салынады. Проценттік ставканың 3 түрі бар: -үйлесімді; -прогрессивті; -регрессивті. Үйлесімді салық ставкалары - салық объектісіне (оның мөлшерін са- ралауды есепке алмай) бірдей проценттік қатынаста іс-әрекет етеді.Прогрессивті ставкалар - салық салынатын табыстың артуына сәйкес өсіп отыратын салық ставкалары. Нәтижесінде салық төлеуші салықтың үлкен абсолюттік сомасын ғана емес, сонымен бірге оның үлесін де төлейді. Мүндай ставкалар ең алдымен табысы көп тұлғаларға ауыртпалық түсіреді.Регрессивті ставкалар - табыстың өсуіне қарай төмендейді жэне табысы көп тұлғаларға тиімді болып келеді, ал табысы аз адамдардың иығына ауыртпалық түсіреді.Салық жеңілдіктері - заңға сәйкес төлеушілерді салықтан толық не месе ішінара босату. Салық жеңілдіктеріне мыналар жатады:салық салынбайтын минимум - салық салудан толық босатылатын салық объектісінің ең аз бөлігі;табыстың есептелген сомасынан шегерілетін шегерімдер (асырау- ындагы жандарға, мүгедектерге - жеке табыс салығы бойынша; күрделі қаржыларға, әлеуметтік объектілерді үстауға, табиғат корғау шарала- рына жұмсалатын шығындардың сомасынан- корпорациялық табыс салығы бойынша және т.б.); салық салынатын табыстың кұрамына енбейтін сома (мысалы, бо- сату кезіндегі үйғарымды жәрдемақы, жеке табыс салығы бойынша өтемақы төлемдерінің сомасы). Салық жеңілдіктеріне сонымен бірге төлеу мерзімін ұзарту және салық бойынша бересіні есептен шығару да жатады. Жеңілдік кезеңі - салықтар бойынша заңмен белгіленген жеңілдіктердің іс-әрекет ететін уақыты. Салық төлеу мерзімі мен тәртібі - заңмен белгіленген әдістер мен салықты бюджетке аудару шаралары. Салық төлеу тәртібі салықты бюд- жетке түсіру шараларын тәртіпке келтіру үшін белгіленеді. жүктеу/скачать 0,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|