Тоқсандық жиынтық бағалау Тоқсан: I пән: Биология Сынып: 9 Барлығы: 25 балл

A P

B Q

C R

D S

A

+

B

C

D

[1]

2. 
   2.1 суретте асқорыту жолы және онымен байланысты мүшелер көрсетілген.
   

2.1 сурет

Су және дәрумендер қай мүшеде сіңіріледі (суреттегі нөмер санын және мүше атауын жазыңыз)

Жауабы: 4 Тоқ ішек

[1]

3. 
   3.1 суретте адамның зәр шығару жүйесі берілген.
   

1

2
3

4

3.1 сурет

(а) суреттегі 2 санымен берілген мүшенің қызметін сипаттаңыз.

Жауабы: Несепағар, бүйректен қуыққа дейін зәрді апарады

[1]

(b) суреттегі 1 санымен таңбаланған мүшенің құрылымдық және қызметтік бірлігін атаңыз.

Жауабы: Бүйректің құрылысы- несепағар, сыртқы қабықша, бүйрек астаушы. Қаңды сүзеді және қажетсіз затты сыртқа шығарады

[1]

4. 
   Аэробты тыныс алу реакциясының теңдеуін көрсетіңіз.
   

A С6Н12О6 2С3Н6О3 + 2АТФ

B 2С₃Н₆О₃ 6СО₂ + 2Н₂О+ 36АТФ

C С6Н12О6 6СО2 + 2Н2О+ 36АТФ

D 2С3Н6О3 6СО2 + 2Н2О+ 2АТФ

A

+

B

C

D

[1]

5. 
   Оқушылар майды анықтауға тәжірибе жүргізді.
   

Тәжірибе нәтижесін кестеге толықтырыңыз.

Сынауық	Ерітінді	Нәтижесі
1	Этанол+май тамшысы+су
2	Этанол+су	Ештене қзгеме

[2]1

6. 
   Кейбір липидтер жекелеген жасушалардың және ағзаның тіршілігін реттеуде белсенді рөл атқарады. Липидтердің реттеушілік және қорғаныштық қызметтерін сипаттаңыз.
   

Жауабы: Май жылуды нашар өткізеді,осыған байланысты жануарлар тері астындағы май қабатынын есебінен дене температурасын тұрақты сақтайды- липидтердің қорғаныш қасиеті.

[2]

7. 
   7.1 суретте А, В, С әріптерімен органикалық молекулалардың және асқорыту түтігі, лимфа, капиллярлық қан тамырларының сызбасы бейнеленген.
   

7.1 сурет

Төмендегі 5.1-кестеге органикалық молекуларды толық өнімге ыдырататын ферменттерді, субстраттар өнімдерін және қайда сіңірілетінін анықтап, кестедегі бос орындарды толтырыңыз

Органикалық молекулалар	Ферменттер	Өнімдер	Ішек бүрлері арқылы қайда сіңіріледі
А	Амилаза	глюкоза	қанға
В	Липаза	Май қышқылдары	лимфаға
С	Пепсин	Амин қышқылдары

1. 
   кесте
   

[4]3

8. 
   Берілген жануарлар топтарын олардың бөліп шығару өнімдері және зәр шығару мүшелерімен сәйкестендіріңіз.
   

Жануарлар	Бөліп шығару өнімдері	Зәр шығару мүшелері
1. Ақсерке (теңіз балығы) 2. Қаз 3. Жауын құрты 4. Үй шыбыны	A. Аммиак B. Несеп қышқылы C. Несепнәр	І. Метанефридий ІІ. Мальпигий түтіктері ІІІ. Бүйрек

Жауабыңызды төмендегі кестеге жазыңыз

	Жануарлар
	Ақсерке	Қаз	Жауын құрты	Үй шыбыны
Бөліп шығару өнімдері	Мальпигий түтәг	бүйрек	амммиак	аммиак
Зәр шығару мүшелері	Нсеп қышқылы	несенәр	Метанифридий	метанифридий

[4]1

9. 
   9.1 суретті пайдаланып өкпелік және ұлпалық газ алмасу механизмдерін түсіндіріңіз.
   

9.1 сурет

Жауабы: Өкпедегі газ алмасу сыртқы тыныс алуда болады, ал ұлпалық газ алмасу ішкі тыныс алуда болады. Өттек капилярдан ұлпаға өтеді

[5]1

10. 
    Адамда асқорыту және абсорбция асқазан-ішек жолдарында жүреді.
    

(а) Асқорыту және абсорбция үдерістерінің ерекшеліктері мен айырмашылықтарын түсіндіріңіз.

Жауабы:Астың ағазаға сіңуіне ыңғайлы болу үшін өзгерістерге ұшырап,қарапайым заттарға ыдырауы ас қорыту деп атайды. Абсорбция-қоректік заттардың, судың ас қорыту жолында қанға немесе лимфаға сіңірілуі.

[2]
(b) Қорытылған тағам молекулалары қозғалып жасушаларға өтуі, жасушаның қажетті бөлігіне қолданылуы, жасушалардың құрылымдық бөліктерін түзу және жаңарту бағытында тірі организмде жүретін химиялық процестердің жиынтығы қалай аталады?

Жауабы: Ассимиляция

[1]


Барлығы 25